Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

Daha fazla tahlil, MR, endoskopi, anjiyo, tomografi yaptırmanın; daha fazla aşı ve ilaç kullanmanın; kanser taramalarının; check-up’ ların insanlara fayda yerine zarar verdiğini gösteren araştırmaların sayısı giderek artıyor.

Tıp literatürüne son senelerde adı kalp krizi, felç, kanser, astım, alerji, romatizma kadar sık geçen iki “hastalık” girdi:

Bunlar, “overdiagnosis” yani “aşırı teşhis” ve “overtreatment” yani “aşırı tedavi”.

Aşırı teşhis, bir kişide onda ömrü boyunca bir problem yaratmayacak olan bir hastalığın teşhis edilmesi, aşırı tedavi ise bu hastalığın tedavisi anlamına geliyor.

Aşırı teşhis ve aşırı tedavi yapılanlar, tetkiklerle ve tedavilerle ilgili çeşitli risklere maruz kalabiliyor, bu yüzden hayatlarını kaybedebiliyorlar.

Bu, gereksiz olması yanında insanlara zarar da veren uygulamalar aynı zamanda “milyarlarca liranın da heba olmasına” yol açıyor.

Aşırı teşhis kongreleri başladı

Araştırmalar, overdiagnosis ve overtreatment’ in her geçen gün daha çok insana zarar vermeye başladığını ortaya koyuyor.

Overdiagnosis ve overtreatment’ i ele alan kitaplar yazılıyor, kongreler düzenleniyor (1, 2).

Kısa adı “BMJ” olan muteber tıp dergisi British Medical Journal, bu mevzuya dikkat çekmek için “Too much Medicine” (Çok Fazla Tıp) adıyla bir kampanya başlattı (3).

Daha fazla yapmak daha iyi yapmak değildir

İtalya’da da bizim de tüm dünyanın da dikkatle takip etmesi gereken “Fare di più non significa fare meglio” yani“Daha fazla yapmak daha iyi yapmak değildir” adında bir “hareket” hızla taraftar buluyor (4).

Slow Medicine (www.slowmedicine.it) tarafından başlatılan bu kampanya doktorlar, diğer sağlık profesyonelleri, hastalar ve vatandaşlarca yürütülüyor.

Kampanyanın amacı, “ölçülü, saygılı ve âdil tıp hizmetini” teşvik etmek.

Bugüne kadar dokuz liste yayınlandı ve birçok başka doktor ve hemşire dernekleri de hastaneler de bu kampanyaya katılıyor.

Projenin temel hedefi, masrafları azaltmak amacıyla sağlık hizmetlerini “vesika ile dağıtmak” değil, “sağlık profesyonelleri ve hastaların ortaklığında hastaların menfaatlerini korumak”.

Doktorların, malpraktis suçlamalarına maruz kalmamak için gereksiz olduklarını bilmelerine rağmen hastalardan birçok test ve tahlil istedikleri, ilaç yazdıkları dile getiriliyor.

Medyanın da “daha fazla tetkik ve tedavinin daha iyi olduğu” algısının oluşmasındaki rolüne dikkat çekiliyor.

Projenin yürümesi için hem bilgi ve eğitim veren doktor ve sağlık profesyonellerine hem de başta pratisyen hekimler ve uzmanlar arasındaki olmak üzere çeşitli sağlık uygulayıcıları arasındaki iletişimin artmasına ihtiyaç duyuluyor.

Gelelim neticeye

Ülkemizde de aşırı tetkik, aşırı teşhis ve aşırı tedavinin boyutları her geçen gün katlanarak artıyor ama ne tıp âlemi ne de halk, tehlikenin farkında olmadığı gibi adeta alan râzı satan râzı.

Bir okuyucumdan aldığım şu e-posta her şeyi çok güzel özetliyor:

“Ben 19 yaşında bir kızım, kalp ağrısı, kalpte sıkışma nedeni ile hastaneye gittim. Tomografi çekildi, alınan sonuçlara göre akciğerimde nodül tespit edildi. Sizce ne yapmalıyım, teşekkür ederim…”

19 yaşında kalbi ağrıyan, kalbi sıkışan bir genç kızdan tomografi istemek “çok fazla tıbbın tâ kendisidir”.

Meslekdaşlarımızı, halkı ve idarecilerimizi uyarıyorum: “Daha fazla tıp daha iyi tıp demek değildir”.

KAYNAKLAR

1. http://www.amazon.com/Overdiagnosed-Making-People-Pursuit-Health/dp/0807021997

2. http://www.preventingoverdiagnosis.net/?page_id=21

3. http://www.bmj.com/content/349/bmj.g4703?etoc=

4. http://www.bmj.com/too-much-medicine

***

EK 1 (11.11.2023): Bu analiz, belirti vermeyen akciğer metastazlarının çıkarılması veya ablasyonunun AŞIRI TIBBIN bir başka örneği olduğunu ileri sürüyor. Yazarlar, herhangi bir sağkalım yararına ilişkin yeterli delillerin bulunmadığını ve belgelenmiş zarar riskini öne sürüyorlar.

Kaynak: https://www.bmj.com/content/383/bmj-2022-073042

Makale: Removal or ablation of asymptomatic lung metastases should be reconsidered

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: