KOVİD’de etkili ve emniyetli olduğunu gösteren bir araştırma olmayan sıtma ilacının (hidroksiklorokin) hastalığın önlenmesinde de işe yaramadığı gösterildi. Bizde de yaygın olarak kullanılan ilacın erken verildiğinde yoğun bakım ihtiyacı ve ölümlerde azalma sağladığı “söyleniyor”. Ekran ekran dolaşan bilim adamlarımızın hidroksiklorokin ile ilgili yayınlarını heyecanla bekliyoruz.

Mide hastalıkları tedavisinde kullanılan histamin-2 reseptör antagonisti famotidin isimli ilacın KOVİD’ de hastalık belirtilerini belirgin olarak azalttığı bildirildi. Bu 10 hastadan oluşan vaka serisinden kesin bir hükme varmak mümkün değildir. İlacın etkinlik ve emniyetinin randomize kontrollü bir çalışma ile gösterilmesi gerekir.

Dün şu tiviti atmıştım: Nikâh memurunun “Sosyal mesafeyi her zaman ve her yerde koruyacağınıza namus ve şerefiniz üzerine yemin eder misiniz?” sorusuna “Evet” diyecek gelin ve damat çıkar mı? Yeni bir bilimsel makale de KOVİD-19 bulaştırma riskini azaltmak için cinsel münasebet sırasında yüz maskesi takılmasını tavsiye ediyor.

USA’ da yapılan ankette halkın yarıdan fazlasının KOVİD’ e karşı aşı konusunda çekinceli oldukları ortaya çıktı. Şaşırmadım. Benzer bir durum domuz gribi pandemisi sırasında yaşanmış ve tüm korkutma kampanyalarına rağmen aşıların çoğu elde kalmış ve çöpe gitmişti. Aşılar insanlığın malıdır, ticarete âlet edilemez.

Tüm dünya gece gündüz çalışıyor ama yeni koronavirüslere karşı hem etkili hem emniyetli olabilecek bir aşı üretmek çok ama zor gözüküyor. Bu KOVİD salgınının, virüsün bulaştırıcılığını ve ağır hastalık yapıcı etkisini kaybetmesi, toplumda hastalığı geçirenlerin sayısının artması ve bulaşmayı önleyecek tedbirlere sıkı sıkıya riayetle hafiflemesi daha muhtemel.

KOVİD’ den korunmada ve tedavisinde hidroksiklorokin ve klorokin gibi sıtma ilaçlarının fayda ve zararlarına ait delillerin zayıf ve çelişkili olduğu ortaya çıktı. Bu ilaçlar hakkında “adam gibi randomize kontrollü araştırmalar” ve hatta bunların meta-analizleri olmadan kesin bir hükümde bulunmayı doğru bulmuyorum.

Dünya Sağlık Teşkilat (WHO), KOVİD’de büyük umutlar bağlanan sıtma ilacı hidroksiklorokin ile ilgili çalışmaların güvenlik endişeleri sebebiyle geçici olarak askıya alındığını duyurdu. Bizde yaygın olarak kullanılan, özellikle enfeksiyonun erken safhasında verildiğinde yoğun bakım ihtiyacı ve ölüm oranlarını bariz olarak azalttığını bildiğimiz bu ilaç gerçekten faydasız mı, riskli mi?

Bir taraftan üniversiteler bir taraftan şirketler harıl harıl gece gündüz çalışıyorlar. İdeal bir aşının enfeksiyonu önlemesi ve yayılmasını engellemesi ve emniyetli olması icap eder ve bunları sağlamak da kolay değildir. AİDS hastalığına sebep olan HIV’ in izole edilmesinin üzerinden 30 seneden fazla zaman geçti ama henüz bir aşısı yok.

Tarihte aşı konusunda ilk uygulama, M.Ö. 590 yılında Çin’de Sung Hanedanı döneminde çiçek hastalığından korunmak için, ciltteki iltihaplı maddenin sağlıklı kişilerin burnuna verilmesi olarak bilinmektedir. Sistematik aşılama ise yine çiçek hastalığına karşı bazı kaynaklarda 1796, bazılarında ise 1798 yılında Edward Jenner tarafından başlatılmış ve günümüze kadar dev adımlarla ilerlemiştir.

Halk sağlığının korunmasında en önemli unsurlardan biri olan aşıların asla ilaç şirketlerinin inisiyatif ve insaflarına bırakılmaması gerektiği bir kere daha gözler önüne serildi. Dev endüstrinin Avrupa Birliği’ nin üç sene önce koronavirüs gibi patojenlere karşı bir salgından önce hızlı aşı geliştirme projesini reddettikleri ortaya çıktı.