Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

European Heart Journal’ de yayınlanan araştırmada, 20 yaşından önce apandis veya bademcikleri alınanlarda kalp krizi riskinin yüksek olduğu ortaya çıktı.

1955-1970 tarihleri arasında doğan İsveç’ liler üzerinde yapılan araştırmada apandisi veya bademcikleri alınan her hastaya karşı yaşı, cinsiyeti ve oturdukları yerler birbirine benzer olan ve böyle bir ameliyat geçirmemiş beş kontrol vakası seçildi.

Katılımcılar ölümle sonlanan veya sonlanmayan kalp krizleri için medyan 23.5 sene takip edildi.

Buluğ çağından sonra apandis ve bademcik dokularının işlevleri azaldığından analizler ameliyat tarihinde 20 yaşın altında olanlar üzerinde yapıldı; bunların 54449’ unun apandisleri, 27284’ ünün ise bademcikleri alınmıştı.

20 yaşından önce yapılan ameliyatların kalp krizi riskini artırdıkları hesaplandı.

Risk artışı apandisi alınanlar için yüzde 33, apandisi alınanlar için yüzde 44 idi.

Her iki ameliyatı da olanlarda risk artışı da daha fazla idi; erkekler ve kadınlar arasında bir fark bulunmadı.

Bu ameliyatları 20 yaşından sonra geçirenlerde kalp krizi riskinde bir artış bulunmadı.

Hemen telaşa gerek yok!

Bu makaleyi okuyan ve apandis veya bademcikleri alınanların telaş etmelerine gerek yok.

Bu operasyonları takiben bağışıklık fonksiyonundaki küçük değişiklikler, müteakip kardiyovasküler riski değiştirebilir, ancak bu bulguları doğrulamak ve muhtemel mekanizmaları ortaya koymak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

Yapılmasıı gereken kalp krizi riskini azaltan adam gibi beslenme, hareketlilik, uyku, huzur gibi sağlıklı hayat tarzı uygulamalarına tam riayettir.

Gelelim neticeye

Olmazsa da olur diye düşünülen, apandis, bademcik, geniz eti, safra kesesi gibi organların ameliyatla çıkarılması doğru hastada elbette hayat kurtarıcı müdahaleler olmakla beraber bunların gereksiz yere alınabildikleri de acı bir hakikattir (2).

Apandis, bademcik ve geniz etlerinin gereksiz dokular olmayıp bağışıklık sisteminin en önemli parçalarından olduğunu, ameliyat kararlarının çok iyi düşünülerek verilmesi ve müdahalenin fayda ve risklerinin doğru değerlendirilmesi gerektiğini bir kere daha hatırlatırım.

Kaynaklar:

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21632600/

2. https://ahmetrasimkucukusta.com/2012/12/08/yazilar/elestirel-yazilar/saglik-sistemi/ameliyatlar-gerekli-oldugu-icin-degil-para-hirsi-ugruna-yapiliyor/

***

EK 1 (11.9.2022): Tonsillektomili Tayvanlı kişilerde kanser gelişme riski önemli ölçüde daha yüksektir ve takip süresi 3 yıldan uzun olduğunda meme kanseri gelişme riski marjinal olarak artmaktadır. 

Kaynak: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25130597/

***

EK 2 (11.9.2022): Hem tonsillektomiden sonra hem de izole tonsillit tanısından sonra HL riskinde artış bulundu. Bu sonuçlar, bademcik iltihabının HL için bir risk faktörü olduğunu ve daha önce bildirildiği gibi sadece bademciklerin cerrahi olarak çıkarılmasının bir risk faktörü olmadığını göstermektedir.

Kaynak: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19839050/

***

EK 3 (11.9.2022): Bademciklerin alınması (tonsillektomi) yemek borusu adenokanseri riskini artırıyor.

Kaynak: https://journals.plos.org/plosone/article/file?id=10.1371/journal.pone.0235906&type=printable

***

EK 4 (24.5.2023): Akut apandisit tedavisi gören hastaların kolon kanseri riski bir yıl içinde neredeyse dört katına çıktı. Apandisit ile kanser teşhisi arasındaki sürenin kısalığı, apandisitin kolon kanserinin sebebi değil, erken bir işareti olduğunu düşündürüyor. Apandisit teşhisi konanların kolon kanseri bakımından taranmaları faydalı olabilir. Bir seneden sonra kolon kanseri riski akut apandisiti olan ve olmayanlarda farklı değildi.

Kaynak: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4436221

Makale: Increased Risk of Colon Cancer after Acute Appendicitis: A Nationwide, Population-Based Study

***

EK 5 (13.8.2023): Apandisit için ameliyatsız tedavi edilen hastaların yarısından fazlası nüks yaşamadı ama bazılarının 20 yıl sonra ameliyat olması gerekti. Apandisit nüksü dışında ameliyatsız tedavinin uzun vadeli risklerine dair kanıt yoktur.

Kaynaklar:

https://www.medscape.com/viewarticle/medical-treatment-appendicitis-effective-long-term-2023a1000id5

https://jamanetwork.com/journals/jamasurgery/article-abstract/2808133

***

EK 6 (11.12.2024): Bademcik ve geniz etlerinin alınmasının endikasyonu “lastik” gibidir. Çekersen uzar, bırakırsan kısalır. Mesela, ABD’ de Vermont’taki bir kasabada 15 yaşından küçük çocukların %20’sinin, yakındaki bir kasabada ise %60’ının bademcikleri alınmıştı.

Çok şükür ki son senelerde bademcik ve geniz etlerine olan ilgide belirgin bir azalma var. Mutluyum!

Kaynak: https://x.com/drahmetrasim/status/1866911867412615517

***

EK 7 (11.12.2024): Bademciği veya geniz etleri alınanlarda irritabl bağırsak sendromu; oto-immün, solunum, alerjik ve enfeksiyon hastalıkları; erken yaşta kalp krizi ve bazı kanser risklerinin yüksek olduğunu gösteren araştırmalara bir yenisi daha eklendi:

Bademcik veya geniz etinin alınması stresle ilgili hastalıkların riskini de artırıyor.

➡️Psikiyatristlerin hastalarının bademciklerini kontrol etmelerinde fayda var.

➡️ KBB’ cilerin de bu riskler üzerinde biraz daha düşünmeleri gerekiyor.

Kaynak: https://x.com/drahmetrasim/status/1866910151435079685

***

EK 8 (17.12.2024): Yeni bir çalışmada, apandisin alınmasıyla altı tür mide-bağırsak sistemi kanseri (yemek borusu, mide, ince bağırsak, kolon ve rektum, karaciğer ve pankreas) arasında bir münasebet bulunamadı. Memnun oldum. Apandisi olmayanlar rahat uyuyabilirler ama bakarsınız yarın bir araştırma yapılır ve bunun tam tersi bir sonuç da ortaya çıkabilir. Apandis, rastgele kesilip alınacak bir organ değildir.

Kaynak: https://www.medscape.co.uk/viewarticle/does-appendectomy-cause-any-six-gi-cancers-2024a1000kdp

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: