HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
7 ÇEŞİT SİGARA DUMANI VAR, 7′ Sİ DE ZARARLI
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Kaliforniya Üniversitesi uzmanları sağ olsunlar üçüncü el sigara dumanının zararlarını ortaya koyan bir araştırma yapmışlar (1).
Ellerine sağlık ama biraz geri kalmışlar.
Bana göre üç değil tam “7 el duman” var ve tümü de insan sağlığı için ciddi riskler yaratıyor.
Amerika’ lıların daha bir fırın ekmek yemeleri lazım.
7 ÇEŞİT SİGARA DUMANI VAR
Sigara dumanını yakın zamanlara kadar iki türü olduğu biliniyor ve bunlar “birinci el duman” ve “ikinci el duman” olarak isimlendiriliyordu.
Birinci el duman sigara içen kişiyi etkileyen kendi sigarasının dumanını,ikinci el duman ise sigara içilen ortamda o anda bulunanları etkileyen duman olarak biliniyor ama sigara dumanı sadece iki tür değil.
Tam yedi çeşit sigara dumanı var ve hepsi de insan sağlığını olumsuz etkiliyor; yedisiyle de “mücadele” şart.
Üçüncü el duman
Bu tabirle o anda sigara içilmediği halde daha önce sigara içilmiş olan bir mekâna giren kişileri etkileyen duman anlatılmak isteniyor. Sigara içen kişilerin elbiselerine, derilerine, saçlarına ve bulundukları ortamdaki mobilya, perde, halı gibi eşyalara sinen dumanın o ortam havalandırılmış olsa bile oraya gelen insanların sağlığını etkileyebileceği bilimsel olarak kanıtlandı.
Dördüncü el duman
Yeni yapılan araştırmalarda bir apartmanın veya büyük bir binanın bir bölümünde içilen sigaranın dumanın o yapının hiç sigara içilmeyen kısımlarında bulunan insanların sağlığını da etkilemesinin mümkün olduğu ortaya kondu. Ben bu durumu “dördüncü el duman” olarak isimlendiriyorum.
Amerika’ da dördüncü el dumandan yani başka dairelerde içilen sigaradan etkilendikleri iddiası ile komşularına tazminat davaları açan kişiler olduğunu da hatırlatmak isterim.
Beşinci el duman
“Beşinci el duman” tabirini kapalı alanlar dışında içilen sigara dumanının zararlarını anlatmak için yarattım. Açık havada içilen sigaranın dumanının da o çevrede bulunan insanları etkilemesi mümkün. Bir stadyumda veya açık hava tiyatrosunda önümüzde, arkamızda içilen sigara dumanından rahatsız olmak hepimizin başına gelmiş olan bir durumdur; hele de rüzgâr sigara içenden bize doğru esiyorsa.
Araştırmalar da açık havada sigara içen birinin bir metre yakınında bulunmanın insanları kapalı mekânlardaki kadar etkileyebileceğini gösteriyor.
Altıncı el duman
Sigara dumanının insan sağlığını fiziksel değil psikolojik olarak etkilemesi için de “altıncı el duman” tabirini kullanıyorum.
Açık alanda sizin çok uzağınızda veya bir filmde keyiften veya kederden sigara içilmesi, bir dergide veya gazetede sigara içen insan resimleri bu kavram içinde yer alıyor. Bu tür durumlar sigara içme arzusunu uyandırdığı için son derece tehlikeli ve bu sebeple de altıncı el dumana karşı da ciddi bir mücadele gerekiyor.
Özellikle de çocuk ve gençlerin sağlığı için, toplumda sevilen, sayılan sanatçı, sporcu, politikacı gibi tanınmış ve rol model olarak görülen kişilerin sigara içerken görülmesi veya görüntülenmesi mutlaka önlenmelidir; çünkü gençlerin sigaraya başlamasında özenti başta gelen etkenlerdendir.
Yedinci el duman
Doğrudan sigara ile ilgili olmadığı halde sigarayı hatırlatan her türlü şeye de “yedinci el duman” adını veriyorum.
Buna göre “yedinci el duman” tabiri sigaranın insan sağlığını başka ürünler üzerinden ve/veya düşünce, ima ve algı yoluyla dolaylı yoldan hatırlatılarak etkilemesini ifade ediyor.
Mesela bir sigara firması herkes tarafından bilinen logosunu veya o markayı hatırlatan rengi ile kalem, çanta, gözlük vb üreterek bunların reklâmını yaparak aslında sigarasının gizli reklâmını yapmış oluyor.
Gelelim neticeye
“Bu kadar duman yeter” dediğinizi duyar gibiyim. Zaten merak etmeyin sigara dumanının türleri şimdilik 7. el dumanda bitiyor. Gelecek günler ne gösterir, Allah ne ilhamlar verir bilemiyorum ama şu gerçeği asla unutmayın:
Sigara dumanının yedi türü de insan sağlığının bir numaralı düşmanlarıdır.
Her sene 5.4 milyon insanın sigara ile alakalı hastalıklardan hayatını kaybettiğini ve geride bıraktığımız yüzyılda 100 milyon insanın bu yüzden öldüklerini hatırlatmam yeterli olur sanırım.
“Hayır yetmez” diyorsanız. Buyurunuz: Dünya Sağlık Örgütü “acil tedbirler” alınmadığı takdirde 21. asırda “bir milyar insanın sigara yüzünden ölebileceğini” tahmin ediyor.
Daha ne olsun!
Kaynak: http://www.radikal.com.tr/saglik/sigaranin-bilinmeyen-zarari-ucuncu-el-icicilik-1531044/
***
EK 1 (2.6.2024): İkinci el sigara dumanı yani bir başkasının içtiği sigaranın dumanına maruz kalma, çoklu ilaç direncinde rol oynayan çeşitli proteinlerin ekspresyonunu değiştirerek sisplatin direncini ve böylece de hücrelerin sisplatin kaynaklı hücre ölümünden kaçma kabiliyetini artırabilir.
Kaynak: https://www.mdpi.com/1422-0067/25/2/1032
Makale: Exposure to Secondhand Smoke Extract Increases Cisplatin Resistance in Head and Neck Cancer Cells
***
Hocam en kısa zamanda sekizinci dumanı bulmanızı ve tarif etmenizi bekliyor sigaramı sizin için tellendiriyorum.
sigara içme yaşı indi, sayısı çıktı. dsö ye gerek yok, önümüzdeki asır sigaradan erken ölümlerin artacağı asır.
artık kadınlarda sokakta sigara içmeye başladı. geçen günlerde gördüm, başörtülü ve 15/16 yaşlarında idi, uzun zamandır içen gibiydi, göstere göstere rahat rahat içiyordu.
Ben hocamın sayesinde sigarayı tamamen bıraktım. Oğlumun astımı var diye sigarayı önce mutfakta penecre önünde içmeye başladım bir ara evde gaz odası dediğimiz boş bir odada içtim fakat hocam dedi ki Uğur bak kendini sevmiyor olabilirsin ama çocuğun için bunu içmemen gerekir. Dışarıda içsen bile üzerine sinen duman bile oğlunun astımını azdırabilir. İster iç ister içme sen bilirsin dedi ve o gün sigarayı bırakmaya karar verdim Cebimdeki pakatten son bir sigara içip pakete bir vole çektim ve o gün bugündür sigaranın adını ağzıma bile almadım.