HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
ÖKSÜRÜK İLAÇLARI YASAKLANMALIDIR
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Pakistan’ dan birkaç gün içinde 36 kişinin içtikleri ‘öksürük şurupları’ yüzünden hayatını kaybettiği, onlarcasının da tedavi altına alındığı haberi geldi.
Her ilaç gibi öksürük ilaçları da ciddi yan etkilere ve ölümlere yol açabilir ama böyle kısa zamanda onlarca insanın hastaneye kaldırılması veya ölmesi ‘ilaçla alâkalı bir üretim hatası’ihtimalini düşündürüyor.
Üretim sırasında şuruba toksik bir madde, mikrop karışmış olabileceği gibi kimyasal maddeler olması gerekenden fazla konmuş da olabilir.
Zaten Pakistan’ dan gelen haberlerde 1 ay önce yüksek miktarda alkol ihtiva eden öksürük şurubu yüzünden 29 kişinin öldüğü bilgisi de yer alıyor.
En çok satılan ilaçlar
Öksürük ve soğuk algınlığı ilaçları tüm dünyada en çok satılan ilaçlardan! Hele de nezle, farenjit, tonsillit, sinüzit, bronşit gibi solunum yolları enfeksiyonlarının çok görüldüğü şu günlerde bunlar kapış kapış gidiyor.
Gel gelelim öksürük ilaçlarının etkinliklerini gösteren kesin bilimsel kanıtlar olmadığı gibi güvenilirlikleri de belli değil. Bunlar, bir tür alışkanlıktan dolayı senelerden beri kullanılıyor ama faydadan çok zararları olduğu da giderek daha iyi anlaşılıyor.
Öksürük şurupları öldürüyor
Amerikan Gıda ve İlaç Dairesinin (FDA) bir heyetinin 356 sayfalık raporunda 6 yaşından küçük çocuklara ‘öksürük ve soğuk algınlığı ilaçlarının yasaklanması’ tavsiye ediliyor.
Bu tür ilaçlarda genellikle burun tıkanıklığını gideren ‘dekonjestan’; burun akıntısı, hapşırma gibi alerjik belirtileri geçiren ‘antihistaminik’ ile öksürüğü baskılayan ‘antitussif’ türü kimyasal maddeler bulunuyor.
Rapora göre, hem bu ilaçların etkili olduklarını gösteren kesin bilimsel kanıtlar yok ve hem de çok ciddi hatta ölümcül de olabilen yan etkilere sahipler.
Bizdeki durum hakkında elbette bir fikrimiz yok fakat ABD’ de son 35 yıl içinde en az 125 çocuğun reçetesiz satılan ve ‘tezgâh üstü ilaçlar’ adıyla bilinen bu tür ilaçlar yüzünden öldükleri biliniyor.
Ölüm ihtimali 2 yaşından küçüklerde daha fazla bulunduğu için de öksürük ve soğuk algınlığı ilaçları üreten firmalar bunların 2 yaşından küçük çocuklarda kullanımı için pazarlama faaliyetlerini durdurmuştu.
Yaş sınırı daha sonra 4 yaşına çıkarıldı.
Öksürük ilaçları uyuşturucuya özendiriyor
Amerika’ da yapılan bir araştırmada, yaşları 12 ile 25 arasında olan 3 milyondan fazla gencin ‘dekstrometorfan’ ihtiva eden öksürük ilaçları içerek ‘kafayı bulmaya çalıştıkları’ belirlendi.
Kimyasal olarak morfine benzeyen bu sentetik maddenin baş dönmesi, sersemlik, uyuşukluk, sinirlilik, huzursuzluk, mide ağrısı ve hazımsızlık, kusma, deri döküntüleri ve alerjik reaksiyonlar gibi pek çok yan etkileri yanında bir özelliği de yüksek miktarlarda alındığında ‘hallüsinasyonlara yol açması’.
Uzmanlar, öksürük ilaçları ile başlayan denemelerin bir süre sonra esrar, marihuana gibi başka maddelerle devam etmesinden ciddi endişe duyuyorlar.
Madde bağımlılığı riski ilaçların reçetesiz satılmasının ve ilaçlara her yerde kolayca ulaşabilmenin getireceği çok önemli bir tehlike. Ayrıca, en azından 5 gencin de bu yüzden öldükleri de biliniyor.
İlaçtan daha etkili tavsiyeler
Şu tavsiyelerim hem her türlü ilaçtan daha faydalı, hem hiçbir yan etkileri yok ve hem de bedava:
Öncelikle burundan nefes alıp vermeniz gerekiyor. Bunun için de evin ısısının 20-21 derece, neminin de yüzde 45-50 arası olması şart.
Ev çok kuru ise mesela yüzde 40’ ın çok altında ise nem yapan cihazların faydası olur; eğer yüzde 40’ larda ise radyatörlere ıslak havlu koymak veya su kabı asmak da yeterlidir.
Odalar her gün havalandırılmalı ve kapalı mekânlarda sigara içilmemeli ve solunum yollarını tahriş edecek parfüm, deterjan vb kokular olmamalıdır.
Yatak odasının güneş görmesi ve toz barındırabilecek eşyalar olmaması da çok önemlidir.
Bol su içilmesi iyi olur; adaçayı, ıhlamur gibi sıcak içecekler de sabahları bir tatlı kaşığı zencefilli bal da faydalı olabilir.
Burun tıkanıklığına karşı en etkili tedavi deniz olan bir şehirde yaşıyorsanız temiz bir yerden alacağınız “deniz suyu ile burnunuzu güzelce yıkamaktır”.
Deniz yoksa bir litre kaynamış suya bir çay kaşığı tuz ve karbonat koyup karıştırın ve bu sıvıyla burnunuzu yıkayabilirsiniz ama lütfen eczanelerde “serum fizyolojik” veya “deniz suyu” ya da “okyanus suyu” gibi isimlerle satılan sıvılardan almayın; bozulurum.
Gelelim neticeye
Bugüne kadar emin olun ki bu tür öksürük, balgam söktürücü ve soğuk algınlığı-nezle-grip ilaçları yazdığım hasta sayısı 10-15 kişiyi geçmez.
Gerçekten öksürüğün kesilmesi gereken durumlar elbette vardır ve bunun için kullanılacak ilaçlar da bellidir.
Bu ‘ıvır-zıvır’ öksürük ilaçlarının hastalığın seyri üzerine yukarıdaki basit tavsiyelere üstün bir tarafları olmadığı gibi tam tersine pek çok aksi tesire de yol açabiliyorlar.
30 seneden fazla zamandan beri öksüren hastalarla ilgilenen bir hekim olarak ‘tüm öksürük şurup ve haplarının yasaklanmasını’ veya en azından ‘özel uyarılarla ile satılmasını’ ve SGK’ nin de bunların tümünü ‘ödeme kapsamından çıkarmasını’ tavsiye ediyorum.
***
EK 1 (24.1.2023): DSÖ dün ‘acil eylem çağrısı’ yaparak özellikle Gambia, Endonezya ve Özbekistan makamlarınca kendilerine şurupların kontamine olduğunu dair rapor verildiğini ve bu şurupların 2022 yılında 300’den fazla çocuğun ölümüne yol açtığını duyurdu.
Açıklamada “Vakalar en az yedi ülkeden ve bu ülkelerin üçünde 300’den fazla ölümle bağlantılı.
Çoğu beş yaşın altındaki küçük çocuklar. Bu kirleticiler, endüstriyel çözücüler ve antifrizler olarak kullanılan, az miktarda alındığında bile ölümcül olabilen ve asla ilaçlarda bulunmaması gereken zehirli kimyasallardır” denildi.
DSÖ konuyla ilgili uyarı bildirimlerini 194 üye devletin sağlık yetkililerine ilettiklerini belirtti.
3 ülke bildirim yaptı
DSÖ konuyla ilgili 11 Ocak tarihli ‘kontamine olmuş tıbbi ürün uyarısı’nda, çocukların tedavisinde kullanılan ve reçetesiz satılan öksürük şuruplarının Özbekistan Sağlık Bakanlığınca analiz edilerek sonuçlarının kendilerine bildirildiğini belirtmişti.
11 Ocak’taki uyarıda “Özbekistan Sağlık Bakanlığı’nın ulusal kalite kontrol laboratuvarları tarafından her iki üründen alınan numunelerin laboratuvar analizi, her iki ürünün de kabul edilemez miktarlarda kirletici madde içerdiğini ortaya çıkardı” ifadeleri yer almıştı.
***
EK 2 (24.5.2023): Hint basınında yer alan haberlere göre, Hindistan Ticaret ve Endüstri Bakanlığı Dış Ticaret Genel Müdürlüğü söz konusu öksürük şurubunun ihracatına ilişkin tebliğ yayımladı. Buna göre, 1 Haziran’dan itibaren şuruptan alınacak örnekler laboratuvarlarda incelendikten sonra ihracı için başvuru yapılabilecek. Tebliğde, örneklerin incelenebileceği merkezi ve eyalet hükümetlerine bağlı laboratuvarların listesi paylaşıldı. İhracatla ilgili bu kural, şurubun 2022’de Özbekistan’da 18, Gambiya’da 66 çocuğun hayatını kaybetmesine neden olmasının ardından getirilen bir önlem olarak değerlendirildi.
Özbekistan Sağlık Bakanlığı, 18 çocuğun, Hindistan’ın Marion Biotech firmasında üretilen “Dok-1 Max” öksürük şurubunu kullanmasının ardından hayatını kaybettiğini açıklamıştı. Gambiya’da ekim 2022’de en az 70 çocuğun, Hindistan’dan ülkeye ihraç edilen “Maiden Pharmaceuticals” şirketine ait öksürük şurubunu içtikten sonra hayatını kaybettiği duyurulmuştu. DSÖ’den 24 Ocak’ta yapılan yazılı açıklamada, Hindistan’ın Maiden Pharmaceuticals ve Marion Biotech firmaları tarafından üretilen ve Gambiya ve Özbekistan’daki çocuk ölümleriyle ilişkilendirilen öksürük şurupları için belirli ürün uyarıları göndererek ilaçların raflardan kaldırılmasını da istemişti.
Makale: Çocuk ölümlerine yol açan şurupla ilgili yeni karar
***
EK 3 (21.6.2023): Dünya Sağlık Örgütü (WHO), toksik öksürük şuruplarının sebep olduğu küresel tehdidin devam ettiğini ve potansiyel olarak ölümcül çocuk ilaçlarını izlemek için daha önce açıklanan dışında altı ülkeyle daha çalıştığını söyledi.
Kaynak: https://www.medscape.com/s/viewarticle/993310
***
EK 4 (15.9.2023): America’s most popular oral nasal decongestant, phenylephrine, is not effective and no better than a placebo, an FDA panel said Tuesday.
The unanimous vote of the Nonprescription Drug Advisory Committee was in line with a review of pharmacology and clinical data the FDA presented Monday. It found the rate at which the drug is absorbed by the body to be less than 1%, compared to 38%, a number often cited in literature and based on outdated technology.
Kaynak: https://www.webmd.com/drug-medication/news/20230913/popular-otc-decongestant-ineffective
***
