Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Alınan sürüntü ve yıkantı örnekleri mümkünse ilk 24 saat içinde işlenmelidir. Bu örnekler 4 derecede 3 gün bekletilebilir ama bundan daha uzun süreler için -70 derecede saklamak gerekir.

PCR TESTİ

Grip teşhisinde kullanılan testler içinde en çok uygulanan ve sonuçlarına güvenileni PCR’ dir. PCR testi, virüslerin nükleik asitlerinin çoğaltılmasına ve virüse spesifik RNA’ larının tanınması esasına dayanır.

PCR, grip virüslerinin teşhisinde en özgül ve duyarlı yöntem olmakla beraber testin her zaman her yerde yapılamaması ve sonuçların 2-4 günde çıkması olumsuz yönleridir.

PCR testi, ülkemizde Sağlık bakanlığı bünyesinde ikisi İstanbul biri Ankara’ da bulunan özel laboratuarlarda yapılmaktadır.

 HIZLI ANTIJEN TESTLERI

 Bir salgın sırasında genellikle klinik bulgular ile tanı koymak yeterlidir ve zaten her hastaya test yapmak da pratik olarak mümkün değildir.

Son yıllarda geliştirilen ve ticari olarak da satılan hızlı antijen testleri ile 15-30 dakika içinde sonuç alınabilmektedir. Bu testlerin çeşitli türleri vardır. Bazıları ile sadece A tipi influenza virüsleri, bazıları ile de A ve B virüsleri belirlenebilir. Bir de hem A hem B virüslerini belirleyebilen ama ikisi arasında bir ayırım yapamayan testler vardır.

Bu testler sayesinde tedavi kolaylıkla yönlendirilebilir ama bu testlerin duyarlılıkları PCR ve virüs kültürlerine göre yüzde 10-70 kadardır. Buna karşılık testin özgüllüğü yüzde 90-95’ tir.

Hızlı testlerin duyarlılığı düşük olduğu için negatif sonuç alınması o kişide grip hastalığı olmadığı manasına gelmez. Buna karşılık testin hastada grip virüsü olmadığı halde pozitif çıkması da mümkündür ama bu çok daha seyrek karşılaşılan bir durumdur. Hızlı testlerin sonuçları bu özellikler dikkate alınarak değerlendirilmelidr.

Hızlı tanı testleri, gribi düşündüren bulgu ve şikayetleri olan hastalarda teşhis ve tedavi için yol gösterici olabilir. Ayrıca huzur evleri ve benzeri yerlerde solunum hastalıkları salgınlarının sebebinin tanınmasında da işe yarar.

Hızlı testlerin her hastaya yapılması gerekli değildir. Bunlara ancak sonuçların klinik kararları etkilemesi söz konusu olduğu durumlarda başvurulmalıdır.

Sağlık bakanlığı da aralık ayı ortalarında özel hastanelerde uygulanan hızlı A gribi testinin yasakladığını duyurdu. Kararın sebebini İl Sağlık Müdürü yetkilisi Dr. Gencer şu sözlerle açıkladı: ‘’Özel hastanelerde yapılan hızlı A gribi (domuz gribi) testlerinin Sağlık Bakanlığı tarafından “pahalı ve hata payı yüksek” gerekçesiyle yasaklanması, grip şüphesiyle hastanelere başvuran hastaların kafasını karıştırıyor. Hata payı çok yüksek olduğu için ‘hızlı test’ adı verilen testi yasakladık. Grip şüphesi taşıyan her hastaya test yapmak zaten doğru değil. Hızlı test 5-10 dakika içinde sonuç veriyor, ancak duyarlılığının yüzde 17 ile yüzde 30 arasında değişiyor. Yani sağlıksız sonuç verebiliyor. Referans laboratuarlarımız İstanbul Tıp Fakültesi Viroloji Laboratuarı ve Ankara Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi’dir. En doğru adres buralardır.”

 İMMUNFLORESAN TESTLER

2-4 saat içinde sonuç alınan immunfloresan testler ile A ve B virüsleri ayırt edilebilir ama bu testte A pozitif bulunan bir kişide bunun domuz gribi virüsü mü mutad bir grip visrüsü mü olduğu söylenemez.

Bu testin sonuçları alınan örneğin kalitesi, uygulayıcının tecrübesine bağlıdır ve H1N1 virüslerini tanımdaki duyarlılığı yüzde 47-93 ve özgüllüğü yüzde 96’ nın üzerindedir. Bundan dolayı negatif bir sonuç aldatıcı olabilir.

 VIRÜS KÜLTÜRLERI

Pratik uyugulamada yeri olmayan bir teşhis yöntemi  de ‘virüs kültürleri’ dir. Bu kültürler için özel araştırma laboratuarları gereklidir; sonuçlar 2-10 gün içinde alınır. Kültürün negatif olması domuz gribi teşhisini reddettirmez.

Hastalık yapan virüslerin tipleri ve alt tipleri kesin olarak ancak virüs kültürleri ile belirlenebilir. Hastalık yapan virüs ile aşıdaki virüslerin kıyaslanması, mutasyonların ve ilaçlara dirençli virüslerin belirlenebilmesi de bu sayede mümkün olur.

 ANTIKOR TAYINI

Hastanın kanında grip virüslerine karşı oluşmuş olan antikorların birkaç hafta sonra 4 misli artmasının gösterilmesiyle de teşhise varılabilir.

Bunun için ilk önce hastalığın ilk haftasında ve bir de hastalık düzeldikten 2-3 hafta sonra kan alınması gerekir. Bu testler daha ziyade araştırma ve epidemiyolojik amaçlarla yapılır; rutin olarak klinikte uygulanmaz.

TEST KİMLERE YAPILMALIDIR?

 Grip teşhisinde kullanılan testlerin grip düşünülen her hastaya yapılması gerekli değildir ve buna imkân da yoktur, ancak aşağıdaki durumlarda mümkünse test yapılmalıdır:

• Grip şüphesiyle hastaneye yatırılan hastalar
• Gebeler
• Bağışıklığı baskılanmış hastalığı olanlar
• Ani olarak ölen ve grip şüphesi bulunan hastalar
• Grip teşhisinin hastanın takip ve tedavisini, enfeksiyon kontrolünü ve yakın temaslıların tedavilerini etkilemesi söz konusu ise

 TESTLER NASIL YORUMLANMALIDIR?

Grip teşhisinde kullanılan testler yorumlanırken aşağıdaki noktaların dikkate alınması gerekir:

• Kesin teşhis virüs kültürü ile mümkün olur.
• Özgüllüğü ve duyarlılığı en yüksek olan test PCR’ dir.
• Hızlı antijen ve immunfloresan testlerin duyarlılıkları düşüktür; bunların negatif olması domuz gribini ekarte ettirmez. Buna karşılık bu testlerin pozitif olması çok önemlidir.
• Testlerin pozitif olma ihtimali hastalığın ilk üç gününde daha yüksektir.
• Zatürreesi olan hastalarda burun veya boğaz sürüntüleri negatif olduğu halde, akciğer yıkama sıvısı pozitif sonuç verebilir.
• Ağır hastalık tablosu gösteren veya grip bakımından ölüm riski yüksek olanlara test sonuçlarını beklemeden tedavi başlanmalıdır.

Siz de yorumunuzu paylaşın: