Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Genelde hastanelerde şiddetli sancı çeken kanser hastalarının tedavisinde kullanılan bir ağrı kesici olan Fentanil’in, sokaklarda eroin yerine satılmaya başlamasıyla İngiltere alarma geçti. Eroinden 50 kat daha güçlü olan bu madde geçtiğimiz hafta İngiltere’de 6 kişinin ölümüne yol açtı.

İngiltere Şu sıralar Fentanil uyuşturucu ile mücadele veriyor.  Geçtiğimiz Kasım ayından buyana İngiltere’de toplam 60 kişi Fentanil kullanımından hayatını kaybetti. Amerika’da ise bu oran senede 1000 kişi.

Geçtiğimiz hafta İngiltere’de 6 kişinin bu maddeden ölmesinden dolayı, İngiltere alarma geçti

2013 ve 2017 arasında aşırı dozda fentanil gibi sentetik opioid kulanımı yüzünden meydana gelen ölümler neredeyse iki katına çıktı. Opioidler solunum sistemini yavaşlattıkları için ölüme neden olabiliyorlar. Aşırı dozda opioid almak veya bunları alkol ve uyku ilaçlarıyla karıştırmak şuuru kaybetmeye veya nefesin kesilmesine yol açabiliyor. Sorun, bu ilacın sokağa düşmüş olması. Uyuşturucu satıcıları eroinle karıştırarak bunu kullanıcılara yeni bir ilaç gibi sunuyorlar.

Fentanil, ABD Uyuşturucuyla Mücadele Kurumu’na göre eroinden 50 kat daha güçlü olan bir ağrı kesici. Genelde hastanelerde şiddetli sancı çeken kanser hastalarının tedavisinde kullanılan ancak Uyuşturucuyla Mücadele Kurumu, sokaklarda eroin yerine de satıldığını belirttiği Fentanil kullanımıyla mücadele ediyor.

Adli tıp yetkilileri tarafından yayımlanan raporda, ünlü Amerikalı şarkıcı Prince’in de ölümüne  reçete ile satılan fentanil adlı ilacın neden olduğu açıklanmıştı. Michael Jackson, Chaka Khan gibi ünlülerin de ölümlerinin ardında aynı madde yatıyordu.

Fentanil nedir?
Tıp dilinde, Fentanil bir tür opioid.
Opioidler, vücutta morfin etkisi yapan ve genelde analjezik olarak kullanılan kimyasal maddeler, bağımlılık yaratabiliyorlar.
Morfin ve kodein gibi reçeteli ilaçların yanı sıra, eroin de bir opioid.

Fentanil ilk olarak Sublimaze markasıyla piyasaya sürüldü.
1990’ların ortasında bant olarak vücuda yapıştırılan bir türü çıkarıldı.
O zamanlarda bile sadece şiddetli kronik ağrısı olanlara veya daha hafif opioidlere bağışıklık geliştirenlere veriliyordu.

Neden çok tehlikeli?
Fentanil diğer ilaçlardan çok daha güçlü olduğu için doktor kontrolünde alınmadığı zamanlar çok tehlikeli olabiliyor.
ABD’deki Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’ne göre, ülkede 2000 yılından bu yana opioid bağlantılı ölümlerde yüzde 200 artış oldu. İngiltere’de ise; geçtiğimiz Kasım ayından bu yana 60 kişi bu madde kullanımından öldü.

Sorun ne zaman başladı?
1997’de Amerikan Anestezi Uzmanları Derneği ile Ağrıyı Önleme Derneği tarafından hazırlanan bir raporda doktorlara ağrı çeken hastalara daha fazla opioid vermeleri tavsiye edildi.
Ancak uzun süreli kullanım, hastaların opioidlere karşı bağışıklık kazanmasına yol açıyoır.
Böyle olduğu zaman da fentanil gibi daha güçlü opioidlere başvurulabiliyor.

ABD’deki özel sağlık hizmetlerinin hastaların opioid reçetesi almak için farklı doktorlara gitmelerine izin vermesi de ayrı bir sorun.