Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

Tüm dünyada en çok yazılan antibiyotiklerden biri olan ve KOVİD tedavisinde de kullanılan azitromisin isimli antibiyotiğin ilacı aldıktan sonraki beş gün içinde kalp-damar hastalıklarından ölüm riskini yüzde 82 ve diğer sebeplere bağlı ölüm riskini ise 2.17 misli artırdığı tespit edildi.

Araştırma için 1998-2014 tarihleri arasında 7 milyon 820 bin kişiye ait antibiyotik reçeteleri incelendi. Bunların 1 milyon 740 binine azitromisin 6 milyon 90 binine ise amoksisilin yazılmıştı.

Bu antibiyotikleri kullananlar içinde 485 kişinin 10 gün içinde vefat ettiği, 256 kişide ölüm sebebinin kalp-damar hastalığı olduğu tespit edildi. Diğer ölüm sebepleri içinde akciğer hastalıkları, enfeksiyon, kanser ve diyabet ilk sıralarda geliyordu.

JAMA Network Open’ da yayınlanan araştırmaya göre nispi risk çok yüksek gibi görünse de mutlak risk artışı küçük idi; azitromisin alan her bir milyon kişiden 13’ ünde fazladan ölüm ortaya çıktı (1).

Bu risk daha önce de biliniyordu

Daha önce de makrolid grubu antibiyotiklerden olan azitromisin ve klaritromisinin kalp elektrik akımını bozarak ciddi ritim bozukluklarına yol açabileceğine dair araştırmalar yayınlanmış olmakla beraber bunu doğrulamayan araştırmalar da vardı.

2012’ de NEJM’ de yayınlanan bir araştırmada azitromisin alanlarda beş gün içinde kalp-damar hastalıklarından ölüm riski antibiyotik almayanlara göre 2.9 misli, tüm sebeplere bağlı ölüm riski ise yüzde 85 yüksek bulunmuştu (2).

Bunun üzerine de FDA ventriküler aritmi riski yüksek olan hastalara azitromisin yazılmaması ikazında bulunmuştu.

O tarihten bugüne kadar da azitromisin-kalp-damar hastalığı ölüm riskini ortaya koyan birçok araştırma yayınlandı.

Mesela, JAMA’ daki bir çalışmada pnömonisi olan yaşlı hastalarda azitromisinin kalp krizi riskini yüzde 17 artırdığı bildirildi (3).

Buna karşılık böyle bir risk artışı olmadığını gösteren araştırmalar da var (4).

Bu son araştırmanın diğerlerine göre, azitromisin ile tedavi edilen enfeksiyonun tipi gibi karışıklığa sebep olan faktörlerin daha iyi kontrol edilmesi ve birçok vakada kesin ölüm sebebinin belirlenmesi gibi üstünlükleri var.

Azitromisin KOVİD’ de de kullanılıyor

Azitromisin KOVİD tedavisinde de özellikle de gene QT mesafesini uzatarak tehlikeli ritim bozukluklarına yol açtığı bilinen hidroksiklorokinle birlikte kullanıldı ama hem tedavinin etkili olmaması hem bu ciddi yan etkilerden dolayı bu uygulamadan vazgeçildi (5, 6).

Gelelim neticeye

BİR: Azitromisin bazı bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde etkili bir antibiyotik olmakla beraber ritm bozukluğu riski yüksek olanlarda ve kalp hastalığı bulunanlarda tercih edilmemeli, ilaç verilen hastalar ritm bozukluğu bakımından müşahede altında tutulmalıdır.

İKİ: Antibiyotikler mutlak gereklilik varsa yazılmalı ve asla rastgele kullanılmamalıdır.

Kaynaklar:

1. https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2767245 

2. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1003833  

3. https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/1877208  

4. https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/JAHA.117.008074  

5. https://www.ahajournals.org/doi/pdf/10.1161/CIRCULATIONAHA.120.048238 

6. https://academic.oup.com/ofid/article/7/6/ofaa207/5849083

***

EK 1 (23.10.2023): Tüm dünyada da bizde de yaygın olarak yazılan sakinleştirici alprazolamın (Xanax XR), tıbbi dergilerde daha önce belirtilenden daha az etkili olabileceği, yayın yanlılığının muhtemelen etkinliğini %40’ın üzerinde artırdığı gösterildi. Bu ilaç son senelerde bağımlılık, yoksunluk ve bilişsel bozukluk gibi ciddi klinik risklerle ilişkilendiriliyor. 50 senedir piyasada olan bir ilacın karalanmaya başlanması akıllara şu soruyu getiriyor: Yeni bir sakinleştirici ilaç mı geliştirildi?

***

EK 2 (25.10.2023): Tip 2 diyabet hastası takip ve tedavi eden doktorlara çok önemli bir ikaz! Antipsikotik ilaçlar kalp-damar hastalığı olmayan tip 2 diyabetlilerde ani kalp durması (AKD) riskini neredeyse 3 kat ve özellikle makrolid ve florokinolonlar gibi QT aralığını uzatan bazı antibiyotikler riski neredeyse 2 kat artırıyor. Antipsikotik ilaçlar tip 2 diyabetli kişilerin yaklaşık %3’ü antibiyotikler %5 ila %10’u tarafından kullanılıyor. Ani kalp durması, tüm kardiyak ölümlerin %50’siyle ilişkilidir ve gelişmiş ülkelerdeki tüm ölümlerin %20’sinden sorumludur. AKD vakalarının %80’i ölümcüldür.

Makale: Common Meds Link to Sudden Cardiac Arrest in Type 2 Diabetes

Kaynak: https://www.medscape.com/viewarticle/997629

***

Yazı için 1 yorum yapılmış:

1. aynur dedi ki:

   17 Temmuz 2020, 18:39

   zitromax değil mi bu ilaç hocam bizim çocuk doktorunun en sevdiği ilaç. her gittimizde yazıyor desem abartıyorum sanmayın

Siz de yorumunuzu paylaşın: