HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
SAĞLIKLI BESLENME KOVİD’ E YAKALANMAYI DA AĞIR KOVİD’ İ DE ÖNLÜYOR
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Salgının ilk günlerinden beri Kovid’ le mücadelede yani hem hastalığa yakalanmada hem ağır tablo ve ölümlerin önlenmesinde “beslenmenin” ehemmiyetine dikkat çekiyorum.
Endüstriye teslim olmuş bilim dünyasının ise Kovid’ e karşı beslenme, egzersiz, uyku, huzur, güneşlenme gibi “sağlıklı hayat tarzı” unsurlarını ağzına bile almadığı gibi bunları dile getirenleri “şarlatanlıkla” suçladığını gayet iyi biliyorsunuz.
Dünyanın en önemli tıp merkezlerinden Harvard’ ın uzmanları tarafından yapılan bir araştırmada sağlıklı beslenmenin hem Kovid’ e yakalanmayı hem ağır tabloları önlediği gösterildi.
Yaklaşık 593 bin kişi üzerinde yapılan araştırma
Gut isimli dergide yayınlanan araştırmaya göre “sağlıklı diyet” hem Kovid’ e yakalanma hem ağır hastalık risklerini azaltıyor.
Çalışma çoğu orta yaş ve üzerinde olan yaklaşık 593 bin insana Şubat 2020’ de neler yiyip içtiklerini sordular ve bunları Eylül 2020’ ye kadar takip ettiler.
En çok meyve, sebze ve baklagiller tükettiğini bildiren kişilerin, en az meyve ve sebze tükettiğini bildiren kişilere kıyasla, çalışma döneminde Kovid’ e yakalanma riskinin yüzde 9 ve ciddi Kovid gelişme riskinin yüzde 41 daha düşük olduğu belirlendi.
Ayrıca Kovid ile kötü beslenme veya sosyoekonomik dezavantajlar arasında bir bağlantı olduğu da gösterildi.
Araştırmanın başı olan Jordi Merino” Bu faktörlerden sadece birinin, mesela diyet veya sosyo-ekonomik dezavantajları ortadan kaldırılması, Kovid vakalarının yaklaşık üçte birini önleyebileceğini” söylüyor.
Araştırma, gözleme dayalı olduğu için bundan bir sebep-sonuç münasebeti çıkarmak, sağlık diyetin Kovid’ i önlediğini söylemek elbette mümkün değil.
Gelelim neticeye
BİR: Harvard sağlıklı beslenmeden vejetaryen/vegan bir modeli anlıyor ama bana göre doğrusu işlenmiş gıdaların zerresinin bile bulunmadığı, hem bitkisel hem hayvansal besinlerin bulunduğu “adam gibi beslenme” modelidir.
İKİ: Bugüne kadar ağızlarından sağlıklı hayat tarzıyla alâkalı tek bir söz çıkmayan Bilim Kurulu ve Sağlık Bakanlığı’ na teessüf ediyorum.
ÜÇ: Bakalım, hastalıklardan korunmanın sadece ilaç ve aşılarla mümkün olacağını zanneden etibba Harvard’ ı da şarlatanlıkla suçlayacak mı?
Kaynaklar:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34489306/
Makale adı: Diet quality and risk and severity of COVID-19: a prospective cohort study
***
EK 1 (6.12.2021): “Şahin ve Türeci Nagehan Alçı’ ya sağlıklı yaşam sırlarını açıklamışlar: Kefir ve lahana suyu.” Bunlar, haftada iki de kelle paça çorbası içmiyorlarsa, adam değilim.” Kaynak: https://twitter.com/drahmetrasim/status/1467888343920918529?s=20
***
EK 2 (29.8.2022): Uzmanlar açıkladı: Uzun Covid’le mücadelede tüketilmesi gereken yiyecekler
2,5 yıldan uzun süredir dünyayı kuşatan Covid-19 pandemisinde, Türkiye dahil birçok ülkede vaka sayıları son dönemde yeniden yükselişe geçti.
Covid belirtilerinin uzun süre devam etmesiyle ortaya çıkan ‘Uzun Covid’ üzerine araştırmalar da sürüyor. Kronik yorgunluk, nefes darlığı, beyin sisi, uyku düzensizliği ve kaygı bozukluğu gibi hastaların yaşam kalitesini olumsuz etkileyen sorunlara yol açan uzun Covid’le ilgili ABD’li uzmanlardan dikkat çeken uyarılar geldi.
CNBC’nin haberine göre, ABD’nin önde gelen akademik tıp kurumlarından Mayo Clinic’e bağlı Covid Rehabilitasyon Programı Direktörü Dr. Greg Vanichkachorn, bazı hastaların çok ciddi uzun Covid belirtileriyle mücadele ettiğini, kliniğe gelen hastaların üçte birinden fazlasının giyinmek, duş almak ve yemek yemek gibi en temel günlük aktivitelerde bile zorlandığını söyledi.
Boston Üniversitesi’nden Dr. Joan Salge Blake ise beslenmenin uzun Covid’le mücadelede çok önemli olduğuna dikkat çekti. Uzun Covid için “Henüz sonu olmayan kötü bir film gibi” ifadelerini kullanan Blake, sadece Covid’de değil kanser, kalp rahatsızlığı ve diyabette de beslenme alışkanlıklarının büyük rol oynadığını vurguladı.
Uzmanlar, uzun Covid yaşadığını düşünen hastalara şu beslenme tavsiyelerinde bulunuyor:
1. AKDENİZ DİYETİ
Sebze, meyve, zeytinyağı ve bakliyat yönünden zengin Akdeniz tipi beslenme, genel sağlığı koruyup bağışıklığı yükselterek Covid’in devam eden etkileriyle mücadele eden kişileri dirençli kılıyor.
Dr. Blake, sebze meyvenin gerekli vitamin ve mineral takviyesi için büyük önem taşıdığını belirtiyor. Öte yandan uzmanlara göre kronik yorgunluğu azaltmak için et tüketimi de ihmal edilmemeli ve özellikle balık tüketimi artırılmalı.
2. VİTAMİN ESKSİKLİĞİNE DİKKAT
Araştırmacılar Covid’le mücadelede vitamin desteğinin çok önemli olduğuna da dikkat çekiyor. Özellikle B12 vitamini ve demir eksikliğinin dikkat dağınıklığı, halsizlik ve nefes alma güçlüğü gibi uzun Covid’le bağlantılı sorunlara yol açtığı belirtiliyor.
3. SU İÇİN
Mayo Clinic Covid Rehabilitasyon Programı Direktörü Vanichkachorn, susuzluğu Covid’de çok riskli olduğunu ifade ediyor. Özellikle uzun Covid’de bol su tüketiminin önemli olduğunu kaydeden uzman, su içmeyi unutmamak için hastalara yanlarında sürekli su şişesi bulundurmalarını da tavsiye ediyor.
4. NELER TÜKETİLMEMELİ
Kronik Covid semptomlarının hastalarda enfeksiyon riskini artırdığına dikkat çeken Dr. Vanichkachorn, bu sorunu daha da kötüleştirecek şekerli yiyecek ve içeceklerden uzak durulması uyarısında bulunuyor. Ayrıca fazla kırmızı et ve işlenmiş yiyeceklerden de bu dönemde uzak durulması öneriliyor.
***
EK 4 (17.11.2022): KORCAN AYATA “Arkadaşlar biliyorsunuz beslenmenin Covid ile alakası yok O kadar yazıldı 4M konsepti. Maske-Mesafe-Musluk-mRNA Siz yine de masalları boşverin işi gerçekten bilenlere kulak verin.
Yıllardır bilinen ama kârlı olmadığı için topluma ulaşması engellenen veya sulandırılan bilgilerden, bahsediyorum. Atalarımızım yaşam tarzı, “evrim evrim” diye ortalığı yıkanların, evrimi “sahte kıyma ile karnıyarık yapabilme”‘ye indirgemiş olmasının yanında çok değerli.
Tıbbın önemini kavrayamamış, biyoloji bilmeyen, ilaçlar-otlar-enjeksiyonlar olmadan sağlığın mümkün olmadığına toplumu inandırmaya çalışan palyaçolardan, tüccarlardan uzak durun.
Kaynak: https://twitter.com/korcanayata/status/1593180576286396417?s=20&t=PCxl2L7xifkGCC5dAlPPWQ
SARS-CoV-2-induced anorexia triggers systemic metabolic alterations. In a study published in Nature, Karagiannis et al. show that the ketone body β-hydroxybutyrate (BHB) improves COVID-19 disease outcomes. Further, BHB metabolically and functionally reprograms CD4+ T cells, highlighting immunometabolic tuning of immunity in COVID-19.
Kovid’de beslenmenin önemi bir kere daha gösterildi. Keton cisimlerden beta-hidroksibütirat (BHB) metabolik ve fonksiyonel olarak CD4+ T hücrelerini yeniden programlıyor TÜRKÇESİ: Keto diyet yani şekersiz beslenme Kovid’in ağırlığı ve ölümleri önleyebilir
Makale: Fasting as key tone for COVID immunity
Kaynak: https://www.nature.com/articles/s42255-022-00646-1
***
EK 5 (7.2.2023): Kovid’den önce sağlıklı hayat tarzı uzayan Kovid riskinin azalmasıyla ilişkili bulundu.
Makale: Adherence to Healthy Lifestyle Prior to Infection and Risk of Post–COVID-19 Condition
Kaynak: https://jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine/fullarticle/2800885
***
EK 6 (1.6.2023): Collectively, GBE50 and some constituents in this herbal product could strongly inhibit SARS-CoV-2 3CLpro in dose- and time-dependent manner. Gallocatechin and sciadopitysin were identified as potent SARS-CoV-2 3CLpro inhibitors, which offers promising lead compounds for the development of novel anti-SARS-CoV-2 drugs.
Makale: Discovery and characterization of the covalent SARS-CoV-2 3CLpro inhibitors from Ginkgo biloba extract via integrating chemoproteomic and biochemical approaches
Kaynak: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37037086/
***
Karatayı linç etmişlerdi. O gün bu gün sesi soluğu çıkmaz oldu.
Bunlar açıkça vegan veya vejetaryen beslenmeyi öneriyorlar. Mayalı gıdalar, tereyağı bunların adı bile geçmiyor. Gene de iyi.