Prof. Önder Ergönül’ ün grip aşısı ilgili açıklamalarını “Grip aşısı yaptırmak ya da yaptırmamak” başlıklı yazımda tenkit etmiştim (1).
Bu yazımı, sohbeti web sayfasında yayınlayan Herkese Bilim ve Teknoloji dergisi editörü Orhan Bursalı’ ya da gönderdim.
Dergi editörü de yazımı Ergönül’ e göndermiş olmalı ki o da editöre hitap ederek yazımı cevaplıyor (2).
Gel gelelim Ergönül’ ün yazımı ya “okumadığı” ya da okuduğu halde “anlamadığı” veya “anlamazlıktan geldiği” açıkça belli oluyor.
Onun bu yazısını da cevaplayacağım; şimdilik sadece dergi ve editörü ile ilgili birkaç hususa değinmek istiyorum:
BİR: Adı Herkese Bilim ve Teknoloji olan ve kendini “Türkiye’ nin Günlük Bilim, Kültür ve Eleştirel Düşünce Platformu” olarak tanımlayan dergi yazımı ve Ergönül’ ün cevabını 20 gün sonra web sayfasında yayınladı.
Editör Bursalı gecikme ile ilgili olarak bana şu notu gönderdi:
“Aşı yüzde 17-20 etkililik bile isteyenin kullanması için gerekli bir zemini oluşturuyor. Zaten her türlü ilacın etkililik ortalaması yüzde 60 olarak kabul edilir. Biz bilim dergisiyiz.. Gercek neyse o.. Bunu bir kaç kaynaktan doğrulatmak zorundayız.”
Anadolu Ajansı’ nın muhabir tarafından kaleme alınan haberini “kopyala-yapıştır” usulü ile sitelerine koyan, eleştirel düşünce platformu olma iddiasındaki bir derginin neyi doğrulatmak peşinde olduğunu anlamış değilim.
Yazan benim, gönderen benim, tenkidimin yayınlanmasını isteyen benim!
Bilime, bilim adamlarına ve bilim dergisine verdiği önemden dolayı Bursalı’ yı her zaman takdir etmekle beraber bilim dışı sözlerini tartışmaya dahî gerek görmüyorum.
İKİ: Derginin, Ergönül’ ü “enfeksiyon hastalıkları vb. konusunda dünya çapında bir uzman” olarak takdim edip yüceltirken beni “sık sık ekranlara çıkarak grip aşısının boşunalığı üzerine yaptığı konuşmalarıyla tanınan” biri olarak sunmasını bir bilim dergisine yakıştıramadım.
Ekranlara sık sık çıktığım elhak doğrudur ama halkımız beni sadece grip aşılarıyla ilgili açıklamalarımla değil “halk sağlığını ilgilendiren her mevzuda” halkın sağlığını gözeten ve ilaç endüstrisinin pazarlama oyunlarını dile getiren konuşmalarım, makalelerim ve kitaplarımla tanır.
Bir bilim dergisi evvel emirde objektif olmak zorundadır, takım tutar gibi taraf olamaz.
Bırakın kimin ne olduğuna okuyucu karar versin!
ÜÇ: Derginin “Neler diyor?” başlığı altında yazımı özetlemesi de tıpkı Ergönül’ ün cevap yazısı gibi baştan savma ve yetersiz, çok önemli hususları atlıyor.
DÖRT: Benimle ilgili yazının yer aldığı sayfanın üst kısmında İzmir Özel Can Hastanesi’ nin “Obezite Ameliyatı İzmir- Prof. Dr. Hayrullah Derici’ den şimdi randevu alın!” sloganlı reklâmı yer alıyor.
Hastane reklâmı var, doktor reklâmı var, ameliyat reklâmı var!
Dergi acaba bu “magazin dergilerinde bile görmediğim” etik dışı reklâmı da doğrulattı mı, merak ediyorum.
Gelelim neticeye
BİR: Dünya çapındaki uzmanımızın cevabındaki bilim adına “çok vahim yanlışları, eksikleri ve taraf tutan ifadelerini” tek tek cevaplayacağım.
İKİ: Eleştirel düşünce platformu olduğu iddiasındaki derginin bu yazımı da yayınlayacağından şüphe duymuyorum, doğrulatıp doğrulatmamak onların takdiridir, saygı duyarım.
ÜÇ: Bir bilim dergisi yayınlamanın ve bunu sürdürmenin çok değerli ve aynı zamanda da çok güç, fedakârlık isteyen bir iş olduğunun bilincindeyim ama tenkit ve tartışma olmadan bilim olmaz, olmuyor.
Kaynaklar:
2.https://www.herkesebilimteknoloji.com/slider/grip-asisinin-etkinligi-uzerine-tartisma
***
Herkese Bilim ve Teknoloji’ de yayınlanan yazı:
Prof. Dr. Mustafa Çetiner’in Prof. Dr. Önder Ergönül ile grip aşısı üzerine bir söyleşisini sitemizde yayınlamıştık. İzlemek için: https://www.herkesebilimteknoloji.com/video/asi-olmak-ya-da-olmamak
Enfeksiyon hastalıkları vb. konusunda dünya çapında bir uzman olan Ergönül, grip aşısını savunuyor ve özellikle risk altındaki kişilerin aşı olmasını öneriyordu. Ve aşının etkisinin olmadığı yolundaki görüşlere de karşı çıkıyordu.
Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta, kendi web sitesinde buna karşılık bir eleştiri yayımladı ve bunu HBT’ye gönderdi. Küçükusta, sık sık ekranlara çıkarak grip aşısının boşunalığı üzerine yaptığı konuşmalarıyla tanınıyor. Küçükusta’nın itirazlarını okumak için: http://ahmetrasimkucukusta.com/2018/10/08/yazilar/tip-yazilari/grip-tip-yazilari-yazilar/grip-asisi-yaptirmak-ya-da-yaptirmamak/
Neler diyor?
Küçükusta’nın yazısından bazı görüşleri şöyle: “Bağışıklığı sadece antikorlar üzerinden anlatıyor, lokal ve hücresel bağışıklığın adını bile anmıyor… Grip aşısı gripten koruyor diye satılıyor ama gripten korumuyorsa ayıplı mal olur… Ergönül, aşının koruyuculuğunun %60-70 olduğunu söylüyor… Grip aşısının koruyuculuğu, geçen sene Avustralya’da %10 Kanada’da %17 olarak bildirildi… Son birkaç senedeki etkiler genel olarak %20-50 arasında seyretti, bazı virüs türleri için oran sıfır ve hatta sıfıra yakın da bulundu…”
***
Ergönül’den yanıt:
Dr. Ergönül’den bu itirazlara bir yanıt rica ettik. Aşağıda okuyabilirsiniz.
“Sayın Editör,
Aşılar içinde sorun olarak en çok influenza (grip) aşısına yönelik eleştiriler olduğunu görüyoruz. Sanırım ve umarım, %100’e yakın koruma sağlayan aşılar tartışılmıyor. Bazı sahte peygamberler kızamık aşısına karşı sahte yayınlar üretti ve takiben birçok ülkede kızamık salgını başladı. Bu konu özelinde “sahte peygamber” sözü, bana değil, çocuk hastalıkları profesörü Paul Offit’e aittir. Offit’in bu konuda çok sayılan kitaplarından birinin adı Otizmin Sahte Peygamberleri’dir (Autism’s False Prophets).
Gelelim influenza aşısına. Bizler, ben, KLİMİK Derneği, Bilim Akademisi gibi kurumlarda ve kurullarda çalışan arkadaşlarım diğer başlıklarda olduğu gibi, dünya tıbbının kabul ettiği doğruları halkımızla paylaşıyoruz. Biz bu görüşleri bir toplumsal sorumluluk çerçevesinde ifade ediyoruz. Konunun uzmanı olmayan kişilere kalmasının felaket olacağı açık.
Ulusal ve uluslararası kurullarda görüş oluşurken, çok sayıda makale, çalışma inceleniyor ve çok sayıda bilgi sentezleniyor. Birkaç makale üzerinden konuşulamaz. Her konuda, her başlıkta farklı ve karşı görüş bildiren çalışmalar, yayınlar olabilir. Ama tüm bunlardan genel bir senteze gitmek önemlidir. Örneğin, influenza aşısının etkinliği %60-70 denildiğinde (hatta %70-90 diyenler de var), bu genel bir kestirimi ifade ediyor. Virüsün alt suşlarından olan H3N2’ye karşı aşı etkinliğinin %20 civarında olduğunu bildiren yayınlar oldu ama bu suş gibi 3 suş daha var. Bu verilerin de bilgisiyle %60-70 etkinlik halen ifade ediliyor. Bir başka tartışma konusu edilen burundan uygulanan aşı ise Amerika Birleşik Devletleri’nde uygulanıyor, Avrupa ve ülkemizde hiç uygulanmadı. Ülkemizde olmayan bir aşının tartışılması yersizdir.
Bilim daha iyisini, daha etkili seçenekler bularak yoluna devam ediyor, insanlık öyle ilerliyor. Daha iyisini bulununcaya kadar, sıkça hasta olan risk gruplarında yer alan hastalarımıza var olan aşıyı önermek durumundayız.
Saygılarımla,
Önder Ergönül, MD, MPH., Enfeksiyon hastalıkları ve TKlinik Mikrobiyoloji Profesörü, oergonul@ku.edu.tr “
