Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

Brigham Young Üniversitesi uzmanları tarafından National Health and Nutrition Examination Survey kapsamındaki telomer uzunlukları takip edilen 5.823 erişkine ait veriler üzerinde gerçekleştirilen çalışmada egzersizin yaşlanmayı yavaşlatabileceği sonucuna ulaşıldı.

Preventive Medicine’ de yayınlanan araştırmaya göre, düzenli olarak yüksek seviyede egzersiz yapanların telomer uzunlukları hiç egzersiz yapmayan veya orta derecede yapanlara göre daha uzun (1).

Analizler, yüksek derece fiziksel aktivite yapanların telomer uzunluklarının hiçbir aktiviteleri olmayanlardan 9, orta derecede egzersiz yapanlardan ise 7 sene genç olduğunu gösterdi.

En kısa telomerler hareketsiz insanlarda görüldü, bunların telomerlerindeki DNA yüksek derecede egzersiz yapanlara oranla 140 baz çifti daha az idi.

Az-orta derecede egzersiz yapanlarla tamamen inaktif olanların telomer uzunlukları arasında bir fark bulunmadı.

Olayın mekanizması bilinmiyor

Egzersizin telomerleri hangi mekanizmayla koruduğu bilinmemekle beraber bunun oksidatif stres ve enflamasyonun azalmasıyla gerçekleştiği düşünülüyor.

Bu baskılanma, yağ dokusundan veya kaslardan salgılanan biyoaktif peptitler aracılığıyla olabilir.

Cell Metabolism ‘de yayınlanan araştırmada, egzersizle hafıza güçlenmesinin ve farelerde beyin hücrelerindeki artışın kaslar tarafından üretilen ve salgılanan katepsin B adı verilen bir proteinle ilgili olduğu gösterilmişti (2).

Bana göre düzenli egzersizin insan hayatını uzatmasında bağırsak bakterilerinin rolü olması da kuvvetle muhtemeldir.

Mikrobiyotadaki değişikliklerin diyetleri tamamen aynı olan efor yapan ve yapmayan farelerde incelenmesinin ilginç sonuçlar vereceğini düşünüyorum (Başta Gökhan Hotamışlıgil olmak üzere Ebru Erbay, Furkan Burak, Erkan Yılmaz gibi genç ve cevval araştırmacılarımıza duyurulur). 

Telomer nedir?

Telomerler, her bir kromozomun iki ucunda bulunan DNA proteinleridir.

Bunlar adeta biyolojik saatlerimiz gibidir ve yaşlanmayla sıkı bir korelasyonları vardır.

Her hücre bölünmesinde küçük kayıplar olur; yani yaşlandıkça telomerler kısalmaya başlar.

Yüksek derecede fiziki aktivite nedir?

Yüksek derecede fiziki aktivite haftada beş gün kadınlar için en az 30, erkekler için 40 dakika süreyle kardiyo-vasküler egzersiz yapmak olarak tarif ediliyor.

Bana göre doğru olanı sürekli hareketliliktir ve bunu bir hayat tarzı olarak benimsemek gerekir.

Genel manada ifrat ve tefrite karşı biri olarak yüksek derecede egzersizi tasvip etmiyorum hatta bunun aşırısının hayatı kısalttığına da inanıyorum.

Nitekim bir çalışmada, zamanlarının çoğunu oturarak geçirenlerin haftada birkaç gün ağır egzersiz yapmalarının oturmanın yarattığı olumsuzlukları ortadan kaldırmadığı gösterildi (3).

Bir başka çalışmada da günde 3 saatten fazla oturmanın tüm sebeplere bağlı ölümlerin yüzde 3.8’ inden sorumlu olduğu sonucu ortaya çıktı (4).

Günde 1 dakikası ağır toplam 10 dakikalık egzersizin her gün yapılan 45 dakikalık egzersize bedel olduğu sonucuna varan araştırmalar da olmakla beraber bu bana göre doğru olamaz (5).

Gelelim neticeye

Spor ve egzersizin sadece kalp-damar hastalıkları ve kansere karşı değil beyin sağlığı için de iyi olduğu, hafızayı ve öğrenmeyi güçlendirdiği zaten senelerdir bilinir.

Burada mühim olan egzersizin süre ve ağırlığıdır.

Gelin beni dinleyin, sürekli hareket hâlinde olun ama aşırılıktan kaçının.

Unutmayın ki Allah bize “Yürü ya kulum” demiş, “Koş ya kulum” dememiş.

Bir de size “Yürü, ense tıraşını görelim” diyen birinin hakaret ettiğini sanmayın, bu bir sağlıklı ve uzun yaşama temennisidir.

Kaynak:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28450121

2. http://www.cell.com/cell-metabolism/fulltext/S1550-4131(16)30247-9

3. http://ajpendo.physiology.org/content/early/2016/09/29/ajpendo.00287.2016

4. http://www.ajpmonline.org/article/S0749-3797(16)00048-9/abstract

5. http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0154075

***

EK 1 (13.3.2023): Being physically active at any time in adulthood, and to any extent, is linked with higher later-life cognitive state, but lifelong maintenance of physical activity was most optimal. These relationships were partly explained by childhood cognition and education, but independent of cardiovascular and mental health and APOE-E4, suggestive of the importance of education on the lifelong impacts of physical activity.

Kaynak: https://jnnp.bmj.com/content/early/2023/01/24/jnnp-2022-329955

Makale: Timing of physical activity across adulthood on later-life cognition: 30 years follow-up in the 1946 British birth cohort

***

EK 2 (22.7.2023):

Tempolu yürüyüş, kanserli hastalarda hastalık belirtileri olmadan hayat süresini uzatıyor.

Bedava, sıfır yan etki ve başka birçok sağlık faydası da var.

Kaynak: https://ascopubs.org/doi/10.1200/JCO.22.00171

Makale: Physical Activity in Stage III Colon Cancer: CALGB/SWOG 80702 (Alliance)

***

EK 3 (11.8.2023): Egzersiz, kanser hastalarının kan dolaşımındaki bağışıklık hücrelerinin sayısını; kanser riski ve kanser tedavilerinin yan etkilerini azaltıyor. Hastaların hayat kalitesi ve hastalığın prognozu iyileşiyor.

Kaynak: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37085562/

Makale: The effect of acute exercise on circulating immune cells in newly diagnosed breast cancer patients

Kaynak: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphys.2022.1078512/full

***

Yazı için 1 yorum yapılmış:

1. sevda dedi ki:

   16 Mayıs 2017, 23:05

   Bir bilimsel araştırma ancak bu kadar basit ve esprili bir dille anlatılabilirdi. Teşekkürler Ahmet Bey.

Siz de yorumunuzu paylaşın: