HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
ASTIM SPREYLERİ KÜRESEL ISINMAYA YOL AÇIYOR
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Bizde halk arasında “fısfıs” veya “astım spreyi” gibi adlarla bilinen ölçülü-doz inhalatörlerinin (ÖDİ), küresel iklim değişikliğine sebep olan sera gazları ihtiva ettikleri bildirildi (1, 2).
Cambridge Üniversitesi uzmanları tarafından yapılan çalışmada, ÖDİ’ lerinin Birleşik Krallık’ ta Ulusal Sağlık Hizmeti’ nin (National Health Service) karbon ayak izinin yüzde 3.9’ unu oluşturduğu tespit edildi.
Araştırmacılar, ÖDİ yerine “kuru toz inhalatörlerinin” (KYİ) tercih edilmesinin küresel ısınmayla mücadelede çok önemli etkisi olacağını, her 10 ÖDİ’ den birinin KTİ ile değiştirilmesinin karbon dioksite eşdeğer salınımları 58 kiloton azaltacağını, kişisel olarak da bir ÖDİ yerine KTİ kullanmanın senede 150-400 kg arasında karbon dioksite eşdeğer tasarruf sağlayabileceğini iddia ediyorlar.
Ölçülü doz inhalatörleri nedir?
Ölçülü-doz inhalatörleri, etken maddenin aerosol şeklinde püskürtülmesini sağlamak için sıvılaştırılmış ve sıkıştırılmış gaz ihtiva eder.
Daha önce bu amaçla kullanılan kloro-floro karbonlar (CFCs), ozon tabakasına zarar verdiklerinin anlaşılmasıyla yasaklanmış ve yerini hidro-floro alkanlar (HFA) almıştır.
HFA’ lar ozon tabakasına zarar vermemekle beraber bunlar kuvvetli sera gazlarıdır ve ölçülü doz inhalatörleri Birleşik Krallık’ ta Ulusal Sağlık Hizmeti’ nin (National Health Service) karbon ayak izinin yüzde 3.9’ unu oluşturmaktadır.
İngiltere’ de 2017’ de 50 milyon inhalatör yazılmış olup bunların her 10 tanesinden 7’ si ölçülü doz inhalatörüdür; bu oran İsveç’ de 10’ da birdir.
Araştırma nasıl yapıldı?
BMJ Open’ de yayınlanan bir araştırmada, 2017 senesine ait sağlık verilerinden faydalanılarak İngiltere’ de yaygın olarak kullanılan inhalatörlerin karbon ayak izleri, finansal ve çevresel maliyetlerini kıyaslanmıştır.
İnhalatörlerdeki HFA miktarları resmi olarak açıklanmadığı için bu değer, yayınların, patentlerin değerlendirilmesi ve boş ve dolu inhalatörlerin tartılmasıyla tahmin edilmiştir.
Karbon ayak izi, HFA itici gazlarının tahmin edilen ağırlığının küresel ısınma potansiyeli (bir sera gazının, karbon dioksite oranla atmosferde belirli bir süre boyunca ne kadar ısı tuttuğunun ölçüsüdür) ile çarpılmasıyla elde edilmiştir.
Ölçülü doz inhalatörlerinin karbon ayak izlerinin kuru toz inhalatörlerine göre 10-37 misli olduğu hesaplanmıştır.
Sağlık sektörü en büyük sera gazı kaynaklarından biridir
Kısa bir süre önce yayınlanan bir çalışmada hastaneler dâhil sağlık sektörünün gezegenimizdeki en büyük sera gazı yayıcılarından biri olduğu bildirilmişti.
Hükumet dışı bir kurum olan Health Care Without Harm’ ın Arup teknik danışmanlığında hazırladığı 48 sayfalık rapora göre, sağlık sektörü bir ülke olsaydı en büyük sera gazı yayan beşinci ülke olacaktı (3).
Ölçülü doz inhalatörleri ilk tercih edilecek ialçlardır
BİR: ÖDİ, astım ve KOAH tedavisinin hem etkinlik hem emniyet bakımından ilk tercih edilecek ilaçlarıdır.
İKİ: ÖDİ yerine KTİ’ nin tercih edileceği hastalar olabilir ama ÖDİ’ ler asla KTİ’ nin yerini tutamaz. KTİ ÖDİ’ lere göre daha pahalıdır.
ÜÇ: ÖDİ ve KTİ’ nin çoğu zaman gereksiz kullanıldığı, hiç ihtiyacı olmayanlara da verildiği sık rastlanan bir durumdur. Asıl bu gereksiz kullanımlar önlenmelidir.
DÖRT: ÖDİ’ lerin doğru teknikle uygulanması çok mühimdir ve bu ilaçları yazan doktorların hastalarına ilacın nasıl kullanılacağını çok iyi bilmeleri ve çok iyi öğretmeleri şarttır.
Gelelim neticeye
BİR: Araştırmanın en önemli eksiği ÖDİ’ deki itici gaz miktarı hesabının tahmine dayalı olmasıdır. Ben bu tür ihtimallere göre yapılan araştırmalara daima ihtiyatla bakarım; hesaplamaları pekâlâ abartılı da olabilir.
İKİ: Araştırmacıların tek sera gazı kaynağı olarak ÖDİ’ lerini görmeleri, aerosol olarak kullanılan tüm diğer deodorant, parfüm, böcek ilacı, oda kokusu vb ürünlerinin adını bile anmamaları ne kadar peşin hükümlü olduklarının açık bir göstergesidir.
ÜÇ: Daha ziyade KTİ üreten şirketlerin işine yarayacak olan bu araştırmanın endüstri tarafından gizlice desteklenmiş olabileceğine ve en azından “tepe tepe kullanılacağına” da şaşırmamak gerekir.
Kaynaklar:
1.https://bmjopen.bmj.com/content/9/10/e028763
3.https://www.medscape.com/viewarticle/918184?src=soc_tw_190913_mscpedt_news_mdscp_climate&faf=1
***
EK 1 (27.9.2023): İKLİM ACİL DURUMU DİYE BİR ŞEY YOKTUR! İçlerinde Nobel Ödülü kazanmış bilim adamlarının da bulunduğu 1609 münevver tarafından imzalanan bildirge:
Doğal ve antropojenik faktörler ısınmaya neden oluyor
Isınma tahmin edilenden çok daha yavaş
İklim politikası yetersiz modellere dayanıyor
CO2 bitki besinidir ve dünyadaki tüm yaşamın temelidir
Küresel ısınma doğal afetleri artırmadı
İklim politikası bilimsel ve ekonomik gerçeklere saygı göstermeli
Kaynak: clintel.org/wp-content/upl
***
Bu yayının bence tek amacı ucuz astım spreylerine bok atarak bunların yerini pahalı olanlarının kullanılmasını sağlamaktır. Bu ilaç şirketlerinden her türlü numara beklenir.
iNFLACORT inhaler 2 senedir bulunmuyor sadece bazı eczaneşerde satılmayıp kalmışsa bulunabiliyordu ama artık onların da vakti geçmiştir. İlaç şirketine sordum bilmiyoruz gibi bir cevap aldım.
Bunlar zihin bulandırmak için yapılan araştırmalardır. Dikkate almaya değmez ama gene de haberimiz olması iyidir.