HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
KOVİD ÖLÜMLERİNDE RİSK FAKTÖRLERİ
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Birleşik Krallık’ ta 17 milyondan fazla kişiye ait kayıtlardan yararlanarak KOVİD’ den hastanede hayatını kaybeden 5.683 kişiye ait veriler üzerinde gerçekleştirilen geniş kapsamlı çalışmada ölüm riskini belirleyen faktörler incelendi.
Bu araştırmadan çıkan en önemli sonuç birçok ülkede uzak ara en büyük risk faktörü olarak bilinen hipertansiyonun KOVİD ölüm riskini artırmaması hatta özel şartlarda azaltması idi.
Ölüm riskini arttıran faktörler olarak şunlar öne çıktı:
BİR: Erkek cinsiyet
İKİ: İleri yaş
ÜÇ: Kontrolsüz diyabet
DÖRT: Ağır astım
BEŞ: Siyah ırk ve Asya’ lılar
ALTI: Obezite
YEDİ: Kanser
Hipertansiyon
Hipertansiyon risk faktörü olarak bulunmadı ama duyarlılık analizlerinde teşhis edilmiş hipertansiyon riski az da olsa artırırken tansiyonun son ölçümlerde 140/90 üzerinde olması riski azaltıyordu.
Bunun, tansiyon ilaçları kullanımı ile olan ilişkisi ve ACE inhibitörü ve ARB sınıfı ilaçların etkileri de dikkate alınmış olsaydı ne güzel olurdu!
Sigara
Daha önce sigara içenlerde risk yüksek olduğuna dair bazı deliller bulundu. Hâlen içmekte olanlarda ise ırklara göre ayarlama yaptıktan sonra ortadan kalkan hafif bir koruyucu etki vardı. Fransa, Çin ve USA’ da yapılan bazı çalışmalarda da nikotinin koruyucu etkisi bildirildi. Sigaranın hakikaten böyle bir etkisi varsa da onun sağlığa bilinen zararları dikkate alındığında bunun hiçbir önemi yoktur.
Obezite
Ölüm riski obezitenin derecesiyle ilgili olarak artıyordu. VKE 30-35 arasında yüzde 27 olan ölüm riski VKE 40’ ın üzerinde olanlarda yüzde 227 olarak bulundu.
Astım
KOVİD’ de astım da ölüm riskini artıran faktörlerden biriydi. Özellikle de daha ağır bir hastalığa işaret eden yakın zamanda kortizon kullanılması ile risk daha fazla artıyordu.
Başka ülkelerde yapılan çalışmalarda hastanede yatanlarda astım ve diğer solunum hastalıkları riski düşük çıkmıştı. Hatta BK’ daki az sayıda vaka üzerinde elde edilen verilerde astımın koruyucu bir etkisi bile görülmüştü. ISARIC çalışmasında hastaneye yatırılan hastaların yüzde 14’ ünde astım tespit edilmiş olmakla beraber ölüm riski artmamıştı. KOAH da ölüm riskini artıran faktörlerden biriydi.
Diğer hastalıklar ve yoksunluk
Kalp, akciğer, böbrek hastalıkları, kanser ve demans (bunama) ölüm riskini artırıyordu.
Kısmen altta yatan hastalık veya diğer risk faktörlerine bağlı olması mümkün olan yoksunluk da ana risk faktörlerinden biri olarak karşımıza çıktı.
Araştırmada dikkat çeken bilgiler:
-Genel kümülatif ölüm riski 18-39 yaş arasında olanlarda yüzde 0.01’ den az iken 80 yaş üzerinde erkeklerde yüzde 0.35 kadınlarda yüzde 0.17’ ye çıktı.
-Ölüm riski 80 yaş üzerinde 50-59 yaş arasında olanların 12 misli idi.
-Erkek cinsiyette ölüm riski 2 misli fazla idi.
-Tüm “beyaz dışı ırklarda” ölüm riski daha yüksek hesaplandı.
-Diyabette HbA1c’ nin 58 mmol/mol üzerinde olması ölüm riskini daha fazla artırıyordu.
-Kan kanserlerinde risk teşhisten 5 sene sonra 3 mislinden fazlayken bundan sonraki senelerde sadece 2 misli idi.
-Diğer kanserlerde risk çok fazla yüksek bulunmadı, en fazla risk son sene içinde kanser teşhis edilenlerde idi.
Gelelim neticeye
Bu çalışmada hipertansiyon ve kalp-damar hastalıklarının ön plana çıkmaması da astımın ölüm için önemli bir risk faktörü olarak bulunması da hakikaten hayretimi celbetti.
Bu çalışmada ağır astımlılar ve yakın zamanda kortizon kullanan astımlılar tabirleriyle anlatılan hastalıkların büyük kısmının da KOAH olduğunu düşünüyorum.
Kaynak: https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.05.06.20092999v1.full.pdf
***
EK 1 (5.6.2022): PPİ kullanan hastalarda, ağır Kovid riski yüksek olmakla beraber Kovid’ e yakalanma riski yükse değildir. Kaynak: https://gut.bmj.com/content/70/1/76?fbclid=
1,930,728 kişiye ait veriler üzerinde yapılan çalışmada PPİ kullanımı ile Kovid ölüm riski arasında bir münasebet bulunamadı. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1542356521000173
255.355 yetişkin üzerinde yapılan kohort çalışmasında da, PPİ ile SARS-CoV-2 PCR pozitifliği ve şiddeti arasında bir ilişki olmadığı ama açlık kan şekeri yüksekliği hem şiddetli Kovid hem de PPİ kullanımı ile ilişkili bulundu. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphar.2022.791074/full
***
İngiltere istatistiklerinde hipertansiyonun risk faktörü çıkmaması gerçekten bana da çok garip geldi. Çünkü birçok ülkede hipertansiyon en büyük risk faktörü olarak bildiriliyor. Açıklaması var mı sayın hocam size göre?