Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

İndependent Türkçe’ deki yazım:

Tip 2 tüm dünyada hayat tarzındaki yanlışlardan kaynaklanan hastalıkların başında geliyor ve genellikle de insülin duyarlılığındaki bir azalma ile bir başka ifadeyle insülin direncinin gelişmesiyle başlıyor.

İnsülin direnci, insülin varlığına rağmen vücudun buna cevap vermemesi ve kan şekerinin (glukoz) yükselmesini gösterir.

Hayat tarzının insülin direncine ve tip 2 diyabet gelişimine çok büyük tesiri vardır ve beslenme ve fiziki aktivite de bunların önlenmesinde önde gelen faktörlerdir.

İnsülin enerji metabolizması ve kan şekerinin düzenlenmesinde anahtar rolü olan bir hormondur.

Vücuttaki normal insülinin işlevi, mesela aşırı kilo sebebiyle bozulabilir, bu da insülin duyarlılığının azalmasına (insülin direnci) ve tip 2 diyabet ve kardiyovasküler hastalıklar gelişme riskinin artmasına yol açabilir.

Ayakta durmak insülin direncini kırabilir

Finlandiya’da Turku PET Centre and UKK Institute tarafından yapılan araştırmada ayakta durmanın insülin duyarlılığını artırdığı gösterildi. ¹

Araştırmada, tip 2 diyabet ve kalp-damar hastalığı gelişme riski yüksek, aktif olmayan çalışma çağındaki yetişkinlerde insülin direnci ile hareketsiz davranış, fiziksel aktivite ve zindelik arasındaki münasebetler incelendi.

Journal of Science and Medicine in Sport‘ da yayımlanan araştırmada, ayakta durmanın günlük fiziksel aktivite miktarından veya oturma süresinden, zindelik seviyesinden veya fazla kilodan bağımsız olarak daha iyi insülin duyarlılığı ile ilişkili olduğu belirlendi.

Ayakta durma, tüm vücut insülin duyarlılığı (M-değeri), HOMA-IR ve açlık insulin seviyesi ile ilişkili bulundu.

HOMA-IR ve insülin ile olan ilişki, şişmanlık, hareketsiz hayat, fiziki aktivite ve zindelik için ayarlandığında bile anlamlı olmaya devam etti.

Araştırmacılar bu sonuçları, glut4’ün translokasyonunu teşvik eden ve böylece glikoz alımını ve insülin duyarlılığını artıran ayakta durmak için gerekli kas kasılması ile açıklıyorlar.

Vücut yapısı güçlü bir şekilde insülin duyarlılığı ile ilişkilidir

Çalışma ayrıca sağlıklı vücut kompozisyonunun metabolik sağlık üzerindeki önemini de vurguluyor. 

Sonuçlar, artan vücut yağ yüzdesinin, insülin duyarlılığı açısından fiziksel aktivite, zindelik veya oturarak geçirilen zamandan daha önemli bir faktör olduğunu gösteriyor.

Ayakta durmanın ise vücut yapısından bağımsız olarak insülin duyarlılığı ile ilişkisi bulunuyor.

Fiziksel aktivite, zindelik ve hareketsiz davranışın da insülin metabolizmasına bağlı olduğu, ancak bunun dolaylı olarak vücut kompozisyonu (adipozite) üzerindeki etkilerinden kaynaklandığı anlaşılıyor.

Bu araştırmadan bir sebep-sonuç münasebeti çıkarmak mümkün olmamakla beraber, fiziksel aktivite tavsiyeleri yerine getirilemese bile günlük ayakta durma süresinin arttırılmasının hayat tarzı yanlışlarından kaynaklanan hastalıklarının önlenmesine yardımcı olabileceği söylenebilir.

Araştırmacılar, daha uzun süreli bir çalışmada iki grubu karşılaştırarak günlük aktivite ve hareketsizlikteki değişikliklerin kalp-damar ve metabolik hastalık risk faktörlerini ve metabolizmayı nasıl etkilediğini araştırmayı amaçlıyor.

Her 11 kişiden biri diyabetik

Dünya Sağlık Teşkilatı’na (WHO) göre, hayat tarzı ile ilgili kronik hastalıklar senede 41 milyon kişinin ölümüne sebep oluyor; bu tüm dünyadaki ölümlerin yüzde 70’ini oluşturuyor. ²

WHO’ya göre, dünyadaki tip 2 diyabetli sayısı 422 milyon, bir başka deyişle her 11 kişiden biri diyabetik ve her sene 1,5 milyon insan diyabet sebebiyle hayatını kaybediyor.

Gelelim neticeye

Düzenli fiziki aktivitenin sağlığa olan etkileri çok iyi bilinmekle beraber “hareketsiz hayat” ne yazık ki giderek artan küresel bir meseledir.

Daha önce birçok çalışma ile de ortaya konmuş olduğu gibi bulaşıcı olmayan kronik hastalıkların önlenmesinde “hareketliliğin” çok önemli bir yeri vardır.

Bunun en kolay yolu yürümektir ve ben de sizlere hep bunun için hep “Yürüyelim arkadaşlar” diyorum.

Bundan sonra “Yürümüyorsanız, hiç değilse oturmayın, ayakta durun” demek de yanlış olmayacak.

Ofislerde, okullarda, işyerlerinde ayakta çalışmayı sağlayacak yüksek masalar tercih edilmesi pekâlâ işe yarayabilir.

Bu arada, tabii ki vur deyince de öldürmeyin, vücudu aşırı yoran, ağır egzersizlerden kaçının ve aşırı eforun insülin direncini fırlatabileceğini de unutmayın.

Kaynaklar: 

1. https://www.jsams.org/article/S1440-2440(21)00204-8/fulltext
2. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/noncommunicable-diseases

Makale adı: “Standing is associated with insulin sensitivity in adults with metabolic syndrome” başlıklı
https://www.sciencedaily.com/releases/2021/09/210910121620.htm
https://www.weforum.org/agenda/2021/10/diabetes-noncommunicable-diseases-standing

Kaynak: https://www.indyturk.com/node/430341/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/ayakta-durmak-ins%C3%BClin-direncini-azalt%C4%B1yor

***

EK 1 (10.9.2022): İnsülin direncine bağlı hiperglisemisi olan hastalar, insülin kaynaklı fibrinoliz bozukluğu ve glikoz kaynaklı pıhtılaşma aktivasyonu ile trombotik olaylara çok daha duyarlıdır.

Kaynak: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16731846

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: