Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Sendromu (DEHS) teşhisi konan çocukların sayısı hızla artıyor. İstatistikler Amerika’ da çocukların yüzde 3 ila 7’ sinde DEHS olduğunu gösteriyor. Bu artış bazı uzmanlar tarafından birçok çocuğa yanlış teşhis konmasına, bazıları tarafından da pestisitlerin yaygın kullanımına bağlanıyor.

Pestisitler, dilimizde tarım ilacı veya zirai ilaç adlarıyla bilinen çeşitli kimyasal maddelerdir. Bunlar, zararlı organizmaları engellemek, kontrol altına almak veya zararlarını azaltmak için kullanılır.

En çok kullanılan pestisitlerden biri önce kimyasal silah (sarin ve sinir gazları) olarak geliştirilen organofosfatlar olarak bilinen bileşiklerdir. Bunlar asetilkolinesteraz enzimini etkisizleştirerek etki gösteririler.

Organofosfat sınıfı tarım ilaçlarının DEHS’ e yol açtığını gösteren araştırmalara her gün bir yenisi ekleniyor. Environmental Health Perspectives dergisinde yayımlanan araştırmaya göre hamileyken idrarlarında daha çok tarım ilacı saptanan annelerin çocuklarında DEHS görülme ihtimali, diğer annelerin çocuklarına göre çok daha fazla olduğu ortaya çıktı.

Brenda Eskenazi ve arkadaşları yoğun olarak tarım yapılan Salinas Valley’ de yaşayan hamile kadınların idrarlarında pestisitlerin parçalanma ürünlerini hamilelikleri süresince iki kere ve doğumdan sonra bunların çocuklarında birçok kereler ölçtüler. 300’ den fazla Meksika kökenli Amerikalı çocuk, 3 ve 5 yaşlarında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bakımından değerlendirildi. İdrarlarında pestisitlerin 10 misli artmış olduğu annelerin çocuklarında DEHS’ nin 5 misli fazla görüldüğü belirlendi. Hastalığın 3 yaşındayken belirgin olmadığı esas olarak 5 yaşında ortaya çıktığı, bazı çocukların genetik olarak hastalığa daha yatkın olabilecekleri de anlaşıldı.

Harvard Üniversitesi tarafından yapılan ve 3 ay önce yayınlanan bir araştırmada da idrarlarında pestisit miktarında 10 misli artış olan çocuklarda DEHS riskinin yüzde 55 oranında arttığı, erkek çocukların DEHS’ e kızlara göre daha duyarlı oldukları belirlenmişti. Çocukların pestisitlere yiyecekler aracılığıyla maruz kaldıkları düşünülüyor.

Gelelim neticeye

BİR: Organofosfatlar böceklerin sinir sistemini etkileyen ilaçlar olduklarından bunların insanların sinir sistemini de etkilemeleri çok anlaşılabilir bir şey.

İKİ: Bu araştırma organofosfatlara doğumdan önce maruz kalmanın da DEHS riskini artırmasını göstermesi bakımından çok önemli.

ÜÇ: Erkek çocuklar DEHS’ a kızlara göre daha yatkınlar. DEHS riskini artıran genetik faktörler de var.  

DÖRT: Bu araştırma sebep sonuç ilişkisini kanıtlayan bir araştırma olmamakla beraber tarım ilaçlarının çok kullanıldığı bölgelerde yaşayan anne adaylarının daha dikkatli olmaları gerekiyor.

BEŞ: Tüm meyve ve sebzelerin bol su ile iyice yıkanmadan yenmemesi gerekiyor. Hamile hanımlar ve küçük çocukların daha duyarlı oldukları unutulmamalı.

KAYNAKLAR

1.  Amy R. Marks, Kim Harley, Asa Bradman, Katherine Kogut, Dana Boyd Barr, Caroline Johnson, Norma Calderon, Brenda Eskenazi: Organophosphate Pesticide Exposure and Attention in Young Mexican-American Children:http://ehp03.niehs.nih.gov/article/info:doi/10.1289/ehp.1002056

2.  Brenda Eskenazi, Karen Huen, Amy Marks, Kim G. Harley, Asa Bradman, Dana Boyd Barr, Nina Holland: PON1 and Neurodevelopment in Children from the CHAMACOS Study Exposed to Organophosphate Pesticides in Utero http://ehp03.niehs.nih.gov/article/info:doi/10.1289/ehp.1002234

Siz de yorumunuzu paylaşın: