Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Son senelerde sayısı giderek artan çalışma beslenmenin sadece obezite, diyabet, kalp-damar hastalıklarında değil beyin ve ruh sağlığı için de çok önemli olduğunu ortaya koyuyor.

Başta Alzheimer ve ilaçlara dirençli epilepsi olmak üzere birçok ruh ve beyin hastalığında ketojenik diyetin etkinliğini gösteren çalışmalar var.

Stanford Üniversitesi tarafından yapılan araştırmada da, karbonhidrattan fakir yağdan zengin keto (ketojenik) diyetin ciddi ruhsal hastalıkların tedavisinde kullanılan antipsikotik ilaçların sebep olduğu yan etkileri giderdiği gibi hastalığın tedavisine de müspet katkısı olduğu tespit edildi.

Bu hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar beyin kimyasını düzeltmekle beraber insülin direnci ve kilo alınmasına ve hatta bazı hastaların tedaviyi bırakmasına da yol açabiliyor. 

Araştırma, şizofreni veya bipolar bozukluğu olan 23 hasta üzerinde yüzde 10 karbonhidrat, yüzde 30 protein ve yüzde 60 yağ ihtiva eden keto diyet uygulanarak yapıldı.

Hastalardan karbonhidrat alımlarını günde 20 grama düşürmeleri; günde bir kap sebze ve iki kap salata yemeleri ve günde sekiz bardak su içmeleri istendi. Avokado, hindistancevizi ve zeytinyağı kullanmaya ve tereyağından korkmamaya teşvik edildiler. Kalori saymaları söylenmedi. Hastalar reçete edilen ilaçlarını almaya devam etti ve kendilerine bir sağlık koçu atandı.

Diyete ne kadar bağlı kaldıklarını belirlemek için hastalar haftalık kan testleriyle izlendi. Katılımcıların on dördü diyete bağlı kalırken altısı “yarı bağlı” kaldı. Bir kişi diyete bağlı kalmadı ve iki kişi de çalışmayı bıraktı.

4 ay sonunda neler oldu?

Ketojenik diyete devam edenler ortalama olarak vücut ağırlıklarının yüzde 12’sini kaybetti, bel çevreleri yüzde 13 ve visseral yağ dokuları (organların etrafındaki yağ) yüzde 36 azaldı.

Diyete başlamadan önce, katılımcıların yüzde 29’u metabolik sendromun beş belirtecinden en az üçüne sahipti – kalp hastalığı, diyabet ve diğer kronik hastalıklar için riski artıran bir dizi durum. Dört aylık diyetin ardından katılımcıların hiçbirinde metabolik sendrom görülmedi.

Katılımcıların yüzde 79’ unda psikiyatrik belirtilerde klinik olarak anlamlı düzelme oldu.

Klinik Global İzlenim (Clinical Global Impression) ölçeği olarak adlandırılan ve ruh hastalığının ciddiyetine ilişkin psikiyatrik bir değerlendirmede ortalama yüzde 31 oranında iyileşme görüldü.

Katılımcılar enerjilerinde, uykularında, ruh hallerinde ve hayat kalitelerinde iyileşmeler olduğunu bildirdi, kendilerini daha sağlıklı ve daha umutlu hissediyorlardı.

Ketojenik diyete geçmenin yaygın yan etkileri arasında baş ağrısı, yorgunluk ve kabızlık yer alıyor. Araştırmacılar, bazı katılımcıların bu yan etkileri diyetin ilk üç haftasında yaşadığını söylüyor.

Keto diyetin etkileri

Yüksek yağlı bir diyet, vücudun enerji için glukoz yerine yağ yakmasına sebep oluyor ve bu süreç, vücut yağı parçaladığında ortaya çıkan bir asit olan ketonların üretimine yol açıyor.

Ketonlar, vücudun glukozu enerjiye dönüştürmek için kullandığı aynı “metabolik mekanizmaya” dayanmıyor.

Beyindeki nöbetleri azaltmada işe yaradığı düşünülen yol, sinir zarlarının stabilize edilmesi ve iltihaplanmanın azalmasıdır. Aynı zamanda glikoza alternatif bir yakıt sağlanıyor çünkü enerji için ya glikoz yakıyoruz ya da keton yakıyoruz.

Gelelim neticeye

Bu, az sayıda katılımcı üzerinde yapılan, kontrol grubu olmayan bir araştırma; dolayısıyla çıkan sonuçları genellemek mümkün değil.

Ayrıca, ilaçlara gerek yok, bu hastalıklar beslenme ile düzelir de demiyor; tam aksine ilaç kullanılmasını ve buna bağlı yan tesirlerin keto beslenme ile düzelebileceğine işaret ediyor.

Bu sonuçların daha kapsamlı ve randomize kontrollü ve uzun vadeli çalışmalarla doğrulanması gerekir. 

Kaynak: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0165178124001513?via%3Dihub

Makale: Ketogenic Diet Intervention on Metabolic and Psychiatric Health in Bipolar and Schizophrenia: A Pilot Trial

Araştırmanın medyadaki haberleri:

https://www.washingtonpost.com/wellness/2024/04/02/ketogenic-bipolar-mental-diet/

https://neurosciencenews.com/keto-diet-mental-health-25843/

https://medicalxpress.com/news/2024-04-ketogenic-diet-severe-mental-illness.html

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: