Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Daha önce glutene karşı oluşan enflamatuar tepkinin bağırsak duvarının içinde meydana geldiği ve sadece bağışıklık hücrelerini ihtiva ettiği düşünülüyordu.

Yeni araştırmada, klasik olarak bağışıklık sisteminin bir parçası olmayan çeşitli hücrelerden oluşan ve “epitel” olarak adlandırılan ince bağırsağın iç astarının da glütene karşı enflamatuar tepkinin yönlendirilmesinde aktif bir rol oynayabileceği gösterildi.

Farelerde ve laboratuvarda yetiştirilen mini bağırsaklarda (organoid) yapılan çalışmada, farklı hücrelerin gluten varlığına verdikleri tepkiler gözlemlendi.

Üst bağırsağın iç astarını oluşturan epitel hücrelerinin, CD4+ T hücrelerinin salınımını aktif olarak uyararak glütene cevap verdiği ortaya çıktı. Bu yardımcı hücreler de yaygın çölyak semptomları olarak hissedilen aşırı aktif bir bağışıklık tepkisini tetikliyor.

Araştırmanın bir başka bulgusu da epitel hücrelerinin, normalde insan mikrobiyomunun sağlıklı bir parçası olmayan patojenik bir bakteri türü olan Pseudomonas aeruginosa’ nın varlığında bağışıklık hücrelerine daha güçlü sinyaller göndermesi.

Araştırmacılar, bu keşfin Çölyak hastalığını potansiyel olarak tedavi eden veya önleyen ilaçların geliştirilmesi için yeni hedefler sağlayabileceğini söylüyor. P. aeruginosa için yapılacak testler, hastalığa yakalanma riski en yüksek olan hastaların belirlenmesine de yardımcı olabilir.

Çölyak herediter bir hastalıktır

Çölyak herediter bir hastalıktır, bazı ailelerde daha fazla görülür.

Çölyak’ lı hastaların yaklaşık yüzde 90’ı HLA-DQ2.5 adı verilen bir proteini kodlayan bir çift gen taşır. Kalan yüzde 10’luk kesimin çoğunda ise HLA-DQ8 adı verilen benzer bir protein bulunur.

Diğer ‘HLA’ (ya da insan lökosit antijeni) proteinleri gibi, bu proteinler savunma dokularını tetikte olmaları konusunda uyarır.

HLA-DQ2.5 ve HLA-DQ8′ in özel durumunda, proteinleri sindirime dirençli gluten peptit parçalarını tutacak şekilde şekillenir ve öldürücü T hücrelerine bunlarla mücadele talimatı verir.

HLA-DQ2.5 ya da HLA-DQ8 genlerini taşıyan herkeste Çölyak hastalığı gibi bir bağışıklık bozukluğu geliştirmez. Bunun gerçekleşmesi için, bu parçalanmış glüten parçalarının önce peptide bağlanan ve onu daha da tanınabilir hale getirecek şekilde değiştiren bir taşıyıcı enzim tarafından bağırsak duvarı boyunca taşınması icap eder.

Makale: Gluten-Dependent Activation of CD4⁺ T Cells by MHC Class II–Expressing Epithelium

Kaynak: https://www.gastrojournal.org/article/S0016-5085(24)05211-9/abstract

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: