HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
DEPRESYON İLAÇLARININ GÖZDEN KAÇAN ÖNEMLİ BİR YAN ETKİSİ VAR
💥 Depresyon ilaçlarının gözden kaçan önemli bir yan etkisi var https://www.youtube.com/watch?v=yjXNukwNnB0
***
SSRI (fluoksetin, sertralin, sitalopram, essitalopram, paroksetin gibi) ve SNRI (venlafaxine) sınıfı antidepresanlar, sinir ve kas fonksiyonlarını bozan hiponatremi yani kanda sodyum düşüklüğüne sebep olabiliyor.
Bu grup ilaçlar, psikiyatri uzmanı olmayan doktorlar tarafında da çok yaygın yazılan ilaçlardır ve sodyum dengesini bozucu etkilerine çok fazla ehemmiyet verilmez.
Hatta ilaç kaynaklı bu hiponatremi tablosu, kötüleşen anksiyete veya depresyonu taklit eder; yanlış teşhis ve gereksiz tedavilere de yol açabileceğinden bu hususun bu ilaçları yazan doktorlar tarafından çok iyi bilinmesi gerekir.
Hiponatremi riski, bu ilaçlara başladıktan sonraki ilk iki haftada en yüksektir.
Yaşlı yetişkinler, özellikle kadınlar, en çok etkilenen gruptur ve kısa süreli kullanım bile sodyum kontrolünde önemli değişikliklere sebep olur.
Zararın şiddeti ilaca, doza ve kullanım süresine bağlı olarak değişir, ancak sonuç her zaman öngörülemez ve bazen de çok ciddi tablolar gelişebilir.
Risk ne kadar?
▶ SSRI için: Bu ilaçları kullanan yaşlılarda hiponatremi riski, diğer antidepresanlara göre 2-3 kat fazla.
▶ Venlafaxine için: Daha da beter – risk 4 kata varıyor. Özellikle ilk haftalarda patlama yapıyor.
Hiponatremi belirtileri
Hiponatremi veya kanda sodyum düşüklüğü, klinik ortamlarda görülen en yaygın elektrolit bozukluklarından biridir.
Sodyum, sinirleri aktif tutan ve kasları çalıştıran bir elektrolittir.
Sodyum seviyeleri biraz bile düştüğünde, baş dönmesi, bulantı, bitkinlik, kafası karışıklığı veya sersemlik gibi belirtiler ortaya çıkar.
Ağır tabloda ise kusma, baş ağrısı, şuur bulanıklığı, ajitasyon, havale ve koma ortaya çıkar ve ölüme kadar gidebilir.
Bu belirtilerin sebebi beyin hücrelerinin “şişmesi” ve vücudun fiziksel değişikliklerin üstesinden gelememesidir.
Şiddetli vakalarda olay kalıcı bilişsel gerileme ve ölüme kadar gidebilir.
Panik yok; erken yakalanırsa düzeltiliyor:
Başlamadan Önce: Özellikle yaşlılarda sodyum değerlerine mutlaka bakılmalı. Riskli gruplara alternatif ilaçlar düşünülmeli.
Takip: İlk 2 haftada kan testi – semptomlar (bulantı, kafa karışıklığı, sersemlik) varsa hemen doktor danışın.
Olayın mekanizması
Hiponatremi, bu sınıftan antidepresanların serotonin sistemini etkileyerek dolaylı yoldan su ve elektrolit dengesini bozmasından kaynaklanıyor.
Serotonin ve ADH etkileşimi: Bu ilaçlar, beyindeki serotonin seviyelerini artırarak çalışır. Serotonin, hipotalamustaki osmoreseptörleri (tuz dengesini algılayan hücreler) uyarır ve antidiüretik hormon (ADH, yani vazopressin) salınımını tetikler. ADH’nin fazla salgılanması, böbreklerde suyun geri emilimini artırır – yani vücut fazla su tutar, kan plazmasındaki sodyum konsantrasyonu seyrelir ve hiponatremi oluşur. Bu, SIADH (uygunsuz ADH salgılama sendromu) olarak bilinen bir durumun tetikleyicisi.
Zamanlama ve risk faktörleri: Mekanizma genellikle tedavinin ilk 1-2 haftasında devreye girer, çünkü ilaç plazma seviyesi hızla yükselir ve ADH salınımı zirve yapar. Yaşlılarda (özellikle kadınlarda) böbrek fonksiyonu zaten azalmış olduğundan, sodyum atılımı zorlaşır; bu da etkiyi 2-4 kat artırır. Doz, süre ve eşzamanlı ilaçlar (örneğin diüretikler) da bu döngüyü hızlandırır.
Risk, venlafaksin gibi ilaçlarda SSRI’lere göre daha yüksek, çünkü norepinefrin etkisiyle ADH daha agresif uyarılıyor.
Depresyonun ilaç dışı tedavileri de var
Günümüzde yaşlıların hemen hepsinin kullandığı çoğu da tamamen gereksiz olan pek çok ilaç vardır: Polifarmasi
Bunlara bir de bir antidepresan eklenmesi ilaç etkileşimleri riskini iyice artırır.
Yaşlılarda ilaç dışı tedaviler özellikle de hafifi ve orta ağırlıktaki vakalarda mutlaka ilaçlardan önce düşünülmelidir:
✅ Adam gibi beslenme
✅ Hareketlilik ve egzersiz
✅ Güneş banyosu
✅ Yeterli süre ve kalitede uyku
Gelelim neticeye
▶ SSRI ve özellikle venlafaksin, yaşlı hastalarda erken dönemde ciddi hiponatremi riskini artırabilir. Klinik tablo depresyonun kötüleşmesiyle karıştırılır ve teşhis gecikir.
▶Yaşlılarda tedavi başlanırken ve ilk iki haftada sodyum takibi hayat kurtarıcı olabilir.
▶Gereksiz ilaç yükünden kaçınmak ve alternatif tedavi seçeneklerini göz önünde bulundurmak ise akılcı yaklaşımdır.
💥 Yaşlılarda gereksiz ilaç kullanımından (polifarmasi) titizlikle kaçınılmalı, ilaç etkileşimlerine dikkat edilmelidir.
Kaynak: https://academic.oup.com/ejendo/article/193/1/179/8193926?login=false
Makale: The association of selective serotonin reuptake inhibitors and venlafaxine with profound hyponatremia
***
