Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Toz peynirle hazırlanan makarna ve peynir karışımlarında birçok hastalıkla ilişkilendirilen fitalatlar bulunduğu belirlendi.

Araştırma, aralarında bir grup tüketici, doktor, bilim adamı ve halk sağlığı savunucuları bulunan “Coalition for Safer Food Processing and Packaging” tarafından yayınlandı (1).

USA’ da marketlerden satın alınan ürünler orijinal paketlerinde Belçika’ da bağımsız bir laboratuvar olan VITO’ ya gönderildi.

Burada her üründen çıkarılan yağlarda 13 tür fitalatın varlığı araştırıldı.

Test edilen ürünlerin isimleri bildirilmemekle beraber, peynirlerin dokuzu Kraft markasını taşıyordu.

Test edilen ve bazılarında organik etiketi olan 30 peynirli ürünün biri dışında tümünde fitalat tespit edildi, en yüksek miktarlara işlenmiş toz peynirle hazırlanan makarna ve peynir karışımlarında rastlandı.

Bunlardaki fitalat rendelenmiş peynir, kalıp peynir, dil peyniri, çökelek peyniri gibi tabii peynirlere göre 4 misli yüksek bulundu.

Bazı ürünlerde 6 çeşit fitalat bulunduğu da belirlendi.

Bu ürünlerde en sık ve en fazla miktarda bulunan fitalat türü DEHP idi.

Gıdalarda fitalat yasağı yok

Fitalatların birçoğu Avrupa ülkelerinde yiyeceklerle teması olan plastiklerde kullanılması yasaklanmışken USA’ da böyle sınırlama bulunmuyor.

Çevreci gruplar geçen sene FDA’ ya tüm fitalatların, yiyecek, yiyecek paketleri ile gıda işleme ve üretim ekipmanlarından kaldırılması için dilekçe vermişlerdi.

Fitalat yiyeceğe nasıl karışıyor?

Plastiği yumuşatan ve gıda paketlerindeki mürekkep ve bantlarda solvent olarak kullanılan fitalatlar gıdalara kasten konulmuyor, bunların fabrikalarda işlenmesi, hazırlanması sırasında veya paketten sızarak istenmeden karışıyor.

Fitalatlar yağlara bağlanıyor ve sadece peynirde değil unlu mamuller, mama, et, fast food gibi pek çok yağlı yiyecekte de birikebiliyor.

Fitalatlar nasıl etki gösteriyor?

Fitalatların testosteron hormonunun üretimini bloke ettiklerini gösteren araştırmalar var.

Anne karnındaki erkek fetüsün gelişiminde testosteron üreme organlarının oluşumunda hayati önem taşıyor.

Testosteron eksikliğinde çeşitli genital anomaliler yani organ şekil bozuklukları ve hayatın ileri dönemlerinde de kısırlık, düşük sperm sayısı, sperm hareket azlığı, beyinde kadın ve erkek cinsiyetleri bakımından önemli olan bölgelerde değişiklikler ve testis kanseri riski artıyor.

Hayatlarının erken dönemlerinde fitalatlara maruz kalan çocuklarda sinir sistemi gelişiminde bozukluklar ve davranış problemleri de görülüyor.

Fitalat maruziyeti ile ilişkilendirilen hastalıklar içinde obezite, diyabet, kalp ve damar hastalıkları, tiroit fonksiyon bozuklukları, astım,

Fitalatlar yaygın olarak üretiliyor

Fitalatlar, oyuncaklar, yer karoları, duvar kâğıtları, deterjanlar, gıda ambalajları, ilaçlar, kan torbaları ve kateterler, tırnak cilası, saç spreyleri, sabun, şampuan, parfüm gibi kişisel bakım ürünleri, yapıştırıcı, matbaa mürekkebi gibi sayısız üründe kullanılıyor (2).

Kimya endüstrisi 2014’ de 14 milyar pound fitalat üretti (1).

Fitalatlardan uzak kalmak için ne yapılmalı?

BİR: Paketlenmiş hazır gıdalardan uzak durulmalı

İKİ:  Daha düşük fitalat bulunan az yağlı ürünler tercih edilmeli

ÜÇ: Plastik olanlar yerine cam, paslanmaz çelik, seramik veya tahta mutfak ürünleri kullanılmalı

DÖRT: Eller sık yıkanmalı, evlere ayakkabı ile girilmemeli; ev elektrik süpürgeleriyle ve nemli bezlerle sık temizlenmeli

BEŞ: Fitalat bulunan kozmetiklerin kullanılmamalı (3).

Gelelim neticeye

Özellikle gebeler ve küçük çocukların sadece fitalatlara karşı değil tüm kimyasallara karşı çok iyi korunması gerekiyor.

Kaynaklar:

1. http://kleanupkraft.org/data-summary.pdf

2. https://www.fda.gov/cosmetics/productsingredients/ingredients/ucm128250.htm

3. https://www.nytimes.com/2017/07/12/well/eat/the-chemicals-in-your-mac-and-cheese.html?smid=fb-nytimes&smtyp=cur

Yazıdaki resmin kaynağı: http://www.powderbulksolids.com/news/Study-Reveals-Toxic-Chemicals-in-Kraft-Cheese-Powder-07-13-2017

Fitalatlarla ilgili yazılarım: http://ahmetrasimkucukusta.com/?s=fitalat

Siz de yorumunuzu paylaşın: