Bunama ilaçları başarısız
HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
BUNAMANIN İLACI YOK: ÇARE ZEYTİNYAĞINDA
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
İndependent Türkçe‘ deki yazım:
Fransa, demans yani bunama tedavisinde kullanılan ilaçların artık devlet tarafından karşılamayacağını açıkladı ve bu ilaçların sınırlı etkinlikleriyle ilgili endişelere karşı ilk harekete geçen Avrupa ülkesi oldu. 1
Fransa Sağlık Bakanı, 2018’de bunama tedavisinde kullanılan memantine, donepezil, rivastigmine, galantamine etken maddeli ilaçların geri ödeme listesinden çıkarılacağını beyan etmişti.
Bu kararı Prescrire isimli derginin uzun bir kampanyası takip etti ve sonunda da “Hastalar ve hastabakıcıların boş umutlar yaratan ilaçlara güvendiği günlerin gerilerde kaldığı” sonucuna varıldı.
Dünyaca meşhur Cleveland Clinic tarafından devam etmekte olan klinik çalışmalara dayanılarak yapılan analizde 2002-2012 arasında Alzheimer tedavisi için test edilen 244 ilaçtan sadece 1 tanesinin (memantine) başarılı bulunduğu tespit edilmişti.
Alzheimer’s Research & Therapy isimli dergide yayınlanan araştırmaya göre, Alzheimer hastalığını önlemeye veya tedavi etmeye yönelik ilaç çalışmalarının yüzde 99.6’sı başarısızlıkla sonuçlandı. 2
İlk çalışmalarda umut veren birçok ilaç geniş kapsamlı ileri faz araştırmalarda bekleneni veremiyor.
Bu başarısızlık, son zamanlarda alzheimer tedavisi için yapılan çalışmaların sayısında ciddi bir azalmaya da sebep oldu.
Dünya ilaç devlerinden Pfizer de iki sene kadar önce araştırmaların çok masraflı olması ve hiçbirinden dişe dokunur bir sonuç elde edilememesi gerekçeleriyle Alzheimer ve Parkinson hastalıkları için yeni ilaç arama çalışmalarına son verdiğini açıkladı. 3
Ezcümle, Alzheimer tedavisinde kullanılan ilaçların hastalığı iyileştirdiğini, geciktirdiğini, hayat süresi ve kalitesine faydasının olduğunu gösteren yeterli delil yoktur.
Bunamanın çaresi sağlıklı beslenmede ve sağlıklı hayat tarzında
Bunamanın etkili bir ilacı olmamakla beraber, önlenmesinde adam gibi beslenme, düzenli fiziki aktivite, sigara-alkol kullanmamak, kaliteli ve yeterli süre gece uykusu, hafızayı ve zihni çalıştıran bulmaca çözmek, dil öğrenmek gibi beyin egzersizlerinin büyük faydası olduğu biliniyor.
Genetik bir riske sahip olanların bile sağlıklı bir hayat tarzı sayesinde bunama riskini yüzde 32 oranında azaltabilecekleri gösterildi. 4
Bağımsız bilim adamlarının araştırmaları da B6+B9+B12 vitaminleri, tarçın ve çörek otunun bugün kullanılan tedavilerden daha üstün olduğunu ortaya koyuyor.
Saf sızma zeytinyağı bunamayı önlüyor
Bunamaya karşı da diğer tüm kronik hastalıklara karşı da adam gibi beslenmenin çok büyük önemi var.
Fareler üzerinde yapılan yeni bir araştırma da, “saf sızma zeytinyağının” çeşitli bunama türlerine karşı koruma sağlayabileceğini gösteriyor. 5
Diyetlerine saf sızma zeytinyağı ilave edilen 6 aylık taupatiye yatkın farelerde (insanlarda 30-40 yaşa denk gelir) 6 ay sonra (insanlarda 60 yaş karşılığı) kontrol grubuna göre tau proteinleri birikiminin yüzde 60 az, hafıza ve öğrenme kabiliyetlerinin daha iyi olduğu tespit edildi.
Not: Beyinde tau adı verilen proteinlerin tedrici olarak birikmeleri (taupati) zihinsel fonksiyonları azaltarak bunamaya yol açıyor.
Farelerin beyin dokularının incelenmesinde beyin fonksiyonlarının daha iyi olmasının sebebinin sinaps fonksiyonlarının daha iyi olmasıyla alakalı olduğu ortaya çıktı.
Sinaps fonksiyonlarının daha iyi olmasında complexin-1 adı verilen ve sağlıklı sinaps fonksiyonları için gerekli olan bir proteinin rolü var.
Bu sonuçlar, zeytinyağının doğrudan sinaptik aktiviteyi, kısa vadeli plastisiteyi ve hafızayı düzelttiğini ortaya koyuyor.
Fareler üzerinde gerçekleştirilen başka bir çalışmada da saf sızma zeytinyağının sinir hücreleri arasında bağlantıyı sağlayan sinapsların bütünlüğü koruduğu ve otofajinin aktive olduğu tespit edilmişti. 6
Buna karşılık diğer bitkisel yağlara göre ucuz da olduğu için tüm dünyada çok tüketilen yağlar arasında yer alan kanola yağının farelerde yapılan araştırmalarda kilo almaya, hafıza ve öğrenme kabiliyetlerinin kötüleşmesine sebep olabileceği ortaya çıkmıştı.7
Gelelim neticeye;
Dünya Sağlık Teşkilatı’ nın (WHO), bugün için dünyada 50 milyon bunama vakası bulunduğunu, bu rakamın 2050’de üçe katlanacağını bildirdiği dikkate alındığında milyonlarca insana boş yere ilaç verildiği ve milyarlarca liranın heba olduğu kolayca anlaşılacaktır. 8
Bunama ilaçlarını ödeme kapsamından çıkaran Fransa’yı tebrik ediyorum, darısı bizim ve diğer ülkelerin başına!
BİR: Diyabetten kalp krizi ve felçlere, kanserlerden bunamaya tüm kronik hastalıkların önlenmesinde sağlıklı hayat tarzının ve bilhassa da adam gibi beslenmenin yerini alabilecek bir ilaç yoktur ve olması da mümkün değildir.
İKİ: Mutfağımızda bulunması gereken iki yağ köy tereyağı ile saf sızma zeytinyağıdır.
ÜÇ: Bu memlekette bir zamanlar “Zeytinyağlı yiyemem aman” diye türküler yaktırılarak insanların bu sağlıklı yağdan soğutulup neden margarin kullanmaya teşvik edildiklerini bir düşünün bakalım.
Kaynaklar:
1.https://www.bmj.com/content/367/bmj.l693
2.https://alzres.biomedcentral.com/articles/10.1186/alzrt26
3.https://www.wsj.com/articles/pfizer-ends-hunt-for-drugs-to-treat-alzheimers-and-parkinsons-151526765
4.https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/273835
5.https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/acel.1307
6.http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/acn3.431/abstract;jsessionid=3EEEF9446F9BFC44FF29E5E3F1244C4A.f02t0
7.https://www.nature.com/articles/s41598-017-17373-3?error=database_circuit_open&error_description=Database%20is%20temporarily%20unavailabl
8.WHO Dementia Prevention Guidelines Executive Summary
***
EK 1 (18.8.2022): Fareler üzerinde gerçekleştirilen başka bir çalışmada da saf sızma zeytinyağının sinir hücreleri arasında bağlantıyı sağlayan sinapsların bütünlüğü koruduğu ve otofajinin aktive olduğu tespit edilmişti.
***
EK 2 (30.10.2022): Günlük multivitamin kullanımı, yaşa bağlı bilişsel düşüşün önemli ölçüde daha yavaş olmasıyla bağlantılı bulunurken beklenin ve daha önceki çalışmaların aksine kakaonun böyle bir etkisi görülmedi.
Kaynak: https://alz-journals.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/alz.12767
***
EK 3 (8.3.2023): Yeni araştırmalar, D vitamini takviyesinin, özellikle erken başlatıldığında, uygulanabilir bir bunama önleme stratejisi olma potansiyeline sahip olduğunu gösteriyor. Geniş bir prospektif kohort çalışmasında, D vitamini alan kişilerin, D vitamini almayan akranlarına göre yüzde 40 daha az demans geliştirme ihtimali bulundu. D vitamininin etkileri en çok kadınlarda, eğitim seviyesi yüksek olanlarda, normal bilişsel işlevi olanlarda ve APOE) ε4 taşıyıcı olmayanlarda belirgindi.
Kaynak: https://www.medscape.com/viewarticle/989137
Makale: Vitamin D supplementation and incident dementia: Effects of sex, APOE, and baseline cognitive status
K: https://alz-journals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/dad2.12404
***
EK 4 (1.4.2023): Yaygın kullanılan aşılar (grip, zatürre, zona, tetanos, difteri ve boğmaca) hiç aşı olmamaya kıyasla demans riskini artırıyor.
Kaynak: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36542511/
Makale: Common vaccines and the risk of incident dementia: a population-based cohort study
***
EK 5 (14.4.2023): Hafif bilişsel bozukluğu olan kişilerde, yaşlanma konusunda olumlu düşünceye sahip olmakla kayıp hafıza işlevini geri kazanma ihtimali yüzde 30 daha fazla.
Kaynak: https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2803740
Makale: Role of Positive Age Beliefs in Recovery From Mild Cognitive Impairment Among Older Persons
***
EK 6 (24.7.2023): Zeytin yağı bunamaya bağlı ölümleri yüzde 28 azaltıyor.
***
EK 7 (26.7.2024): En düşük bunama riski yüksek serum lutein + zeaksantin ve beta-kriptoksantin seviyelerine sahip olanlardır.
Sakın bunların hapını almaya kalkmayın.
Lutein ve zeaksantin lahana, ıspanak, brokoli ve bezelye gibi yeşil yapraklı sebzelerde bulunur.
Beta-kriptoksantin portakal, papaya, mandalina ve hurma gibi meyvelerde bulunur.
Bu antioksidanlar, beyni hücre hasarına sebep olabilecek oksidatif stresten korumaya yardımcı olurlar.
Kaynak: https://n.neurology.org/content/early/2022/05/04/WNL.0000000000200289
Makale adı: Association of Serum Antioxidant Vitamins and Carotenoids With Incident Alzheimer Disease and All-Cause Dementia Among US Adults
***
Bulmaca çözmek iyi gelir bunamaya derler ama doğru mudur acaba