HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
BİLİM İNSANLARINDAN DSÖ’YE VUHAN ÇAĞRISI: RAPOR GEÇERSİZ SAYILSIN
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Farklı milletlerden bilim insanları, koronavirüsün ilk kez görüldüğü Çin’in Vuhan kentine giden Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) uzmanlarının virüsün kökenine yönelik yaptıkları araştırma raporunun geçersiz sayılması çağrısında bulunmuş (1).
DSÖ uzmanlarının “tam bir sene sonra” salgının nereden başladığını incelemek üzere Çin’ e gitmeleri zaten tam bir tiyatro idi ama Çin buna bile engel çıkartmıştı.
Özel uçakla gelen uzmanları 14 gün karantinada tutulmuştu.
Onlara istedikleri değil sadece görmelerinde sakınca olmayan şeyler gösterilmişti.
Zaten bu uzmanlardan bazıları, Çin’in salgının nasıl ve ne zaman yayılmaya başladığını belirlemelerine yardımcı olabilecek “ilk vakalara ait ham bilgileri vermediğini” iddia etmişlerdi (2).
Gelelim neticeye
Bu raporun “göstermelik” bir rapor olduğu şimdiden bellidir ve kimsenin de acaba bu rapordan ne çıkacak diye merak ettiğini de sanmıyorum.
Bu rapor yayınlanmadan “geçersiz” sayılmıştır.
Dünya Sağlık Teşkilatı Başkanı Ghebreyesus “Feci bir ahlâki çöküşün eşiğindeyiz” sözlerinin kökeni muhtemelen kendi teşkilatıdır (3).
Mesele budur!
Kaynaklar:
***
DHA‘ nın haberi:
Farklı milletlerden bilim insanları, koronavirüsün ilk kez görüldüğü Çin’in Vuhan kentine giden Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) uzmanlarının virüsün kökenine yönelik yaptıkları araştırma raporunun geçersiz sayılması çağrısında bulundu.
Dünya Sağlık Örgütü’nden (DSÖ) oluşan 13 kişilik ekibin koronavirüsün kaynağını bulmak için salgının başlangıç noktası olarak kabul edilen Çin’in Vuhan kentinde yaptıkları araştırmanın sonuçları merak konusu olmaya devam ediyor. Farklı milletlerden oluşan bir grup bilim insanı, DSÖ ekibinin Vuhan’da yapılan incelemelerin sonuçlarını içeren ve kamuoyuyla paylaşılması beklenen raporun geçersiz sayılması çağrısında bulundu.
“ÇİN’İN VERDİĞİ BİLGİLERLE YETİNİLDİ”
26 bilim insanının imzasının bulunduğu açık mektupta, Vuhan’a giden ekibin veri paylaşımı konusunda kısıtlandığı ve sadece Çinli yetkililerin paylaşmayı ‘tercih ettikleri’ verilerle yetinmek zorunda kaldıkları ifade edildi. Bilim insanları mektupta, koronavirüsün kökenlerinin araştırılması konusunda kısıtlama olmadan, kapsamlı yeni bir inceleme yapılması talebinde bulundu.
“EKİP, BAĞIMSIZ BİR İNCELEME YAPAMADI”
Bilim insanlarının yayınladığı 5 sayfalık açık mektupta, “Mayıs 2020’de Dünya Sağlık Örgütü tarafından zorunlu kılınan ‘işbirliğine dayalı’ keşif süreci, pandeminin kökenlerinin tam olarak incelenmesine olanak sağlamayı amaçlasa da bu çabaya dahil edilen ‘yapısal sınırlamaların’, incelemeyi imkansız kıldığına inanıyoruz” denildi. Mektupta en dikkat çeken ifadeler arasında şu satırlar yer aldı: “Özellikle, bu süreç kapsamında toplanan ortak ekibin yarısının bilimsel bağımsızlığı ‘sınırlı’ olabilecek Çin vatandaşlarından oluştuğu, ortak ekibin uluslararası üyelerinin Çinli yetkililerin paylaşmayı tercih ettiği verilerle yetinmek zorunda kaldığı, hazırlanan raporun Çinli yetkililer tarafından onaylanması gerektiği gerçeği konusunda halkı bilgilendirmek istiyoruz. Bu nedenle ortak ekibin koronavirüsün kökenlerine ilişkin tam ve sınırsız bir soruşturma yürütmek için gerekli yetkiye, bağımsızlığa veya erişime sahip olmadığı sonucuna vardık.”
DSÖ EKİBİNİN VUHAN ZİYARETİ
DSÖ’ye bağlı bilim insanlarından oluşan 13 kişilik ekip, 14 Ocak’ta özel uçakla Çin’in Vuhan kentine gelmiş, heyet 14 gün karantinada tutulmuş, bu sürede Çinli yetkililerle çevrim içi toplantılarla bilgi alışverişinde bulunmuştu. Heyet, 29 Ocak’ta başladığı saha çalışmalarında, ilk vakaların görüldüğü Vuhan Deniz Ürünleri Gıda Pazarı’nın yanı sıra Hubey Çin ve Batı Tıbbı Bütünleşik Bölge Hastanesi, Vuhan Jinyintan Hastanesi, Hubey Eyaleti Hastalık Kontrol Merkezi ve Hayvan Hastalıkları Merkezinde incelemeler yapmıştı.
***
EK 1 (31.1.2021): ABD, Avustralya, İngiltere, Kanada, Çekya, Danimarka, Estonya, İsrail, Japonya, Letonya, Litvanya, Norveç, Güney Kore ve Slovenya hükümetleri, son açıklanan DSÖ raporuna ortak yazılı açıklamayla yanıt verdi. Açıklamada, Kovid-19’un kaynağına ilişkin DSÖ ile ilgili uzmanların çalışmalarının önemine vurgu yapılırken, virüsün kaynağına ilişkin son rapor konusunda soru işaretleri olduğu kaydedildi.
“Kovid-19’un kökenlerine ilişkin müdahale ve uygunsuz etkilerden uzak, şeffaf, bağımsız analiz ve değerlendirmeleri destekliyoruz. Bu bağlamda, DSÖ öncülüğünde Çin’de yapılan son çalışmaya ilişkin ortak endişelerimizi dile getiriyoruz” ifadelerinin yer aldığı açıklamada, bundan sonraki süreçte bağımsız çalışmaların desteklenmesi konusunda birlikte hareket edilmesi gerektiğine işaret edildi.
DSÖ uzmanlarının yaptıkları çalışmaların değerli olduğu vurgulanan açıklamada, Kovid-19’un kaynağına ilişkin uluslararası uzmanlar raporunun “çok geciktiği” ve “orijinal verilere ulaşım sağlama” konusunda eksik kaldığı belirtildi. Virüsün hayvanlardan insanlara geçmiş olabileceği yönündeki bulgular üzerindeki çalışmaların devam etmesi gerektiği kaydedilen açıklamada, “DSÖ ve tüm üye ülkelerin verilere zamanında ulaşma ve şeffaflık konusunda taahhütlerini yenilemeleri gerekmektedir” ifadesiyle hem DSÖ’ye hem de adı zikredilmeden özellikle Çin’e çağrıda bulunuldu. Açıklamada, uluslararası uzmanların virüsün kaynağına ilişkin çalışmalarında gerekli verilere daha hızlı ve şeffaf şekilde ulaşması için ilgili tarafların daha hassas olması gerektiği ifade edildi. ABD yönetimi, uzunca süredir virüsün kaynağına ilişkin çalışmalara yeterince kapı açmadığı gerekçesiyle Çin yönetimine eleştiriler yöneltiyordu.
DSÖ-Çin raporu
DSÖ-Çin ortak çalışmasıyla Kovid-19’un kökenine ilişkin açıklanan raporda, Kovid-19’un yarasalardan insanlara başka bir hayvan yoluyla bulaştığı öne sürülmüştü. Raporda, Kovid-19’un laboratuvardan çıkma ihtimali ise “en düşük ihtimal” olarak gösterilmişti. DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus ise Kovid-19’un laboratuvardan çıkma ihtimalinin “en düşük” hipotez olduğunun iddia edildiği DSÖ raporuna ilişkin, “Bu değerlendirmenin yeterince kapsamlı olduğuna inanmıyorum. Daha sağlam sonuçlara ulaşmak için daha fazla veri ve çalışmaya ihtiyaç duyulacak.” açıklamasını yapmıştı.
Çin, soruşturma çağrılarını geri çevirmişti
Çin, daha önce ABD yönetiminin virüsün kökenine ilişkin soruşturma başlatılmasına dair talebini reddetmiş, Avustralya hükümetinin Nisan 2020’de DSÖ’ye uluslararası soruşturma çağrısı yapması üzerine bu ülkeye de ihracat kısıtlamaları getirmişti. Uluslararası baskıların artmasının ardından ABD, Avustralya, Almanya, Japonya, İngiltere, Rusya, Hollanda, Katar ve Vietnam’dan uzman ve araştırmacılardan oluşturulan heyet, ilk olarak ocak başında Çin’e gitmiş ancak Pekin yönetiminin geçerli vizelerin alınmadığı uyarısını yapmasının ardından geri dönmek zorunda kalmıştı. İzinlerin alınmasının ardından 14 Ocak’ta özel uçakla Vuhan’a gelen heyet, 14 gün karantinada tutulmuş ve bu sürede Çinli yetkililerle çevrim içi toplantılarla bilgi alışverişinde bulunmuştu.
Heyet, 29 Ocak’ta başladığı saha çalışmalarında, ilk vakaların görüldüğü Vuhan’daki deniz ürünleri gıda pazarının yanı sıra Hubey Çin ve Batı Tıbbı Bütünleşik Bölge Hastanesi, Vuhan Jinyintan Hastanesi, Hubey Eyaleti Hastalık Kontrol Merkezi ve Hayvan Hastalıkları Merkezinde incelemeler yapmıştı.
***
EK 2 (30.4.2021): Bloomberg’in haberine göre, 20 uluslararası bilim insanı, yayımladıkları açık mektupta, Kovid-19’un kökenlerine dair araştırma yürütmek üzere yeni bir heyetin oluşturulmasını istedi. Mektupta yeni heyetin araştırma yapılan ülkedeki devlet görevlilerinin mevcudiyeti olmadan çalışma yürütmesi, heyet üyelerinin seçiminde ev sahibi ülkeye veto yetkisi verilmemesi ve veriler, kayıtlar ve numunelere tam erişim sağlanması gerektiğinin altı çizildi. Mektup, Kovid-19‘un laboratuvardan yanlışlıkla bulaşmış olabileceğine dair iddiaları yeniden gündeme getirdi.
DSÖ, Kovid-19’un kökenlerini araştırmak üzere, ilk vakaların ortaya çıktığı Çin’in Vuhan kentine uluslararası bilim insanlarından oluşan bir heyet göndermişti. Heyet, 29 Ocak’ta başladığı saha çalışmalarında, ilk vakaların görüldüğü Vuhan Deniz Ürünleri Gıda Pazarı’nın yanı sıra virüsün bir kaza sonucu dışarı çıktığı iddialarına konu olan Vuhan Viroloji Enstitüsünde de incelemeler yapmıştı. 2002-2003 yıllarındaki Akut Solunum Yolu Sendromu (SARS) salgının ardından, yarasa koronavirüslerinin genetik bilgilerinin olduğu bir arşiv yaratmak amacıyla kurulan enstitü, Kovid-19’un buradaki laboratuvarda yapay olarak üretildiği ve yanlışlıkla dışarı çıktığı iddialarına konu olmuştu. Çinli yetkililer, söz konusu iddiaları reddetmiş, Kovid-19’un başka bir ülkede ortaya çıktığı ve ithal dondurulmuş deniz ürünleriyle ülkeye geldiğine dair kanıtlanmayan karşı iddialar ortaya atmıştı.
***
EK 3 (24.5.2021): Amerikan Wall Street Journal (WSJ) gazetesinin ABD istihbaratının bir raporuna dayandırdığı özel haberi, Kovid-19 salgınının ilk kaynağının Vuhan’daki laboratuvar olabileceğine ilişkin tartışmaları yeniden gündeme getirdi.
Haberde, ABD istihbaratının ilgili raporuna göre, Kasım 2019’da Vuhan Laboratuvarı’nda çalışan 3 araştırmacının virüs ve mevsimsel grip belirtilerine benzer şikayetlerle hastalanıp hastaneye başvurduğu öne sürüldü. Gazeteye konuşan ve adının açıklanmasını istemeyen bazı yetkililer, söz konusu istihbaratın hala destelenmesi gereken bir güvenilirlik seviyesinde olduğunu dile getirirken, bazıları ise raporun konuyla ilgili en güçlü ve sağlam istihbaratlardan biri olduğuna inandıklarını belirtti. Önceki ABD Başkanı Donald Trump, görev süresi boyunca pek çok kez virüsün yayılmasından dolayı Pekin’i suçlamış, ABD istihbaratının geçen yılın sonunda yayımlanan raporunda, Kovid-19’un Vuhan’daki laboratuvardan çıkmış olabileceğine ilişkin bulgulardan bahsedilmişti. Çin yönetimi söz konusu iddiaları kesin bir dille yalanlarken, Dünya Sağlık Örgütünden konuyu araştıran bir heyet de virüsün söz konusu laboratuvardan yayıldığı iddialarının gerçekçi olmadığı sonucuna ulaştıklarını açıklamıştı. Kaynak: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/wsj-vuhan-laboratuvarindaki-3-arastirmaci-salgindan-once-kovid-19-belirtileriyle-hasta-olmustu/2252001
***
EK 4 (24.5.2021): Amerikan Wall Street Journal (WSJ) gazetesinin ABD istihbaratının bir raporuna dayandırdığı özel haberi, Kovid-19 salgınının ilk kaynağının Vuhan’daki laboratuvar olabileceğine ilişkin tartışmaları yeniden gündeme getirdi.
Haberde, ABD istihbaratının ilgili raporuna göre, Kasım 2019’da Vuhan Laboratuvarı’nda çalışan 3 araştırmacının virüs ve mevsimsel grip belirtilerine benzer şikayetlerle hastalanıp hastaneye başvurduğu öne sürüldü. Gazeteye konuşan ve adının açıklanmasını istemeyen bazı yetkililer, söz konusu istihbaratın hala destelenmesi gereken bir güvenilirlik seviyesinde olduğunu dile getirirken, bazıları ise raporun konuyla ilgili en güçlü ve sağlam istihbaratlardan biri olduğuna inandıklarını belirtti. Önceki ABD Başkanı Donald Trump, görev süresi boyunca pek çok kez virüsün yayılmasından dolayı Pekin’i suçlamış, ABD istihbaratının geçen yılın sonunda yayımlanan raporunda, Kovid-19’un Vuhan’daki laboratuvardan çıkmış olabileceğine ilişkin bulgulardan bahsedilmişti. Çin yönetimi söz konusu iddiaları kesin bir dille yalanlarken, Dünya Sağlık Örgütünden konuyu araştıran bir heyet de virüsün söz konusu laboratuvardan yayıldığı iddialarının gerçekçi olmadığı sonucuna ulaştıklarını açıklamıştı. Kaynak: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/wsj-vuhan-laboratuvarindaki-3-arastirmaci-salgindan-once-kovid-19-belirtileriyle-hasta-olmustu/2252001
***
EK 5 (27.5.2021): ABD yönetimi, korona virüsün kökeninin tespit edilmesine yönelik başlatılan çalışmaları derinleştiriyor. ABD Başkanı Joe Biden, istihbarat servislerine korona virüsün kökenini araştırmaya yönelik yürütülen çalışmaları “iki katına çıkarma” emri verdi. ABD istihbarat servislerinin virüsün laboratuvar kazası sonucu mu yoksa enfekte bir hayvanla insan temasından mı kaynaklandığı konusunda ikiye bölündüğünü söyleyen Biden, birimlere 90 gün içinde yeni bir rapor hazırlamaları yönünde talimat verdi.
Biden, ABD istihbarat topluluğunun çoğunluğunun bu iki senaryo etrafında birleştiğini ancak “birinin diğerinden daha muhtemel olduğu yönünde yeterli bilgi olmadığını” ifade etti. İki birimin virüsün kaynağı konusunda hayvan bağı ihtimaline yoğunlaştığını, birinin ise laboratuvar teorisine eğilim gösterdiğini kaydeden Biden, çoğunluğun “birinin diğerinden daha muhtemel olduğu yönünde yeterli veri olmadığı” görüşünde birleştiğini vurguladı. Bu kapsamda yeni bir rapor hazırlanması talimatını veren Biden, “ABD, Çin’e tam, şeffaf, kanıta dayalı uluslararası bir soruşturmaya katılması ve tüm ilgili veri ve kanıtlara erişim sağlanması amacıyla baskı yapılması için dünya çapında benzer düşünen ortaklarla birlikte çalışmaya devam edecek” dedi.
ABD istihbarat topluluğu, 17 Amerikan istihbarat servisinden oluşuyor.
Öte yandan önceki Başkan Donald Trump ve eski Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, yürütülen çalışmalarda virüsün Çin’deki bir laboratuvardan kaza sonucu ortaya çıkmış olabileceğine dair kanıtlar olduğunu ifade etmişti. Ancak kanıtlar kamuoyu ile paylaşılmamıştı. Pekin yönetimi ise söz konusu iddiaları reddetmişti.
Biden’ın son açıklamasının ardından Çin’in Washington Büyükelçiliği, Covid-19’un kökenine yönelik çalışmaların “siyasallaştırılmasına” karşı uyarıda bulundu. Büyükelçiliğin internet sitesinden yapılan ve Biden’ın sözlerinden doğrudan bahsedilmeyen açıklamada, karalama kampanyalarının ve “laboratuvar sızıntısı” komplo teorisinin yeniden gün yüzüne çıktığı ifade edildi.
***
EK 6 (28.5.2021): Facebook’un internet sitesinden yapılan açıklamada, “Kovid-19’un kökenine ilişkin devam eden araştırmalar ışığında ve halk sağlığı uzmanlarına danışmamız sonucunda, Kovid-19’un insan yapımı olduğu veya üretildiği iddialarını artık engellemeyeceğiz.” ifadesine yer verildi. Açıklamada, Kovid-19 salgınının değişen doğasına ayak uydurmak için sağlık uzmanlarıyla çalışmaya devam edileceği, yeni gerçekler ve eğilimler ortaya çıktıkça Facebook politikalarının düzenli olarak güncelleneceği kaydedildi. Facebook, Şubat 2021’den bu yana, Kovid-19’un insan yapımı veya üretimi sonucu ortaya çıktığı yönündeki paylaşımlara, “yanıltıcı sağlık iddialarının bir parçası” olduğu gerekçesiyle izin vermiyordu. Kaynak: https://www.haberturk.com/facebook-kovid-19-un-insan-yapimi-olduguna-yonelik-paylasimlara-getirdigi-yasagi-kaldirdi-3086162
***
EK 7 (28.5.2021): Çin’den misilleme: Koronavirüsün kökenleri için ABD’deki biyoloji laboratuvarı da incelensin.
ABD’li yetkililerin yeni tip koronavirüsün kaynağının Çin’deki Vuhan Viroloji Enstitüsü olabileceği iddialarını yeniden gündeme getirmesi, Çin’in sert tepkisine yol açtı. ABD gazetesi Wall Street Journal’ın ABD istihbaratının eski bir raporuna dayandırdığı haberi, Kovid-19 salgınının ilk kaynağının Vuhan’daki laboratuvar olabileceğine ilişkin tartışmaları yeniden gündeme getirmişti.
Çin’in Washington Büyükelçiliği, Biden’ın talimatına tepki göstererek Kovid-19’un kökenini siyasallaştırmanın, bilimsel araştırmayı engelleyeceğini ve küresel çabaları baltalayacağını belirtti. Elçilik, “Bazı güçlerin siyasi manipülasyon” peşinde olduğu yorumunda bulundu. Çin Komünist Partisi’nin İngilizce yayın organı Global Times da, bazı Batılı kurumların Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) Vuhan’la ilgili soruşturmaları derinleştirme yönünde yaptığı çağrılara tepki gösterdi. ABD istihbarat kurumlarının Kasım 2019’da Vuhan Viroloji Enstitüsü’ndeki üç araştırmacının Kovid-19 semptomları gösterdiği şeklinde yanlış bilgi yaydığını yazan gazete, Vuhan’daki laboratuvarın pandemi başladığından bu yana hiçbir çalışanının Kovid-19 kapmadığını açıkladığını hatırlattı.
“ABD siyasi manevra yapıyor”
Global Times, koronavirüsün kökenine dair “laboratuvar sızıntısı teorisi” incelenecekse Vuhan’daki laboratuvarın yanı sıra ABD’deki Fort Detrick biyoloji laboratuvarının da incelenmesi gerektiğini ifade etti. Ayrıca ABD’nin Asya’da kurduğu çok sayıda biyoloji laboratuvarının da incelenmesi gerektiği belirtildi. Salgının ilk dönemiyle ilgili DSÖ uzmanlarının ABD’de incelemesi gereken birçok yeni bilgi olduğunu öne süren gazete, ABD’nin dikkatleri sürekli Vuhan’daki laboratuvara çekerek siyasi manevra yaptığını savundu. Vuhan’da yeni tip koronavirüsün kaynağını soruşturan DSÖ ekibi, şubatta yaptığı açıklamada virüsün bir Çin laboratuvarından sızarak yayıldığı iddiası için “Son derece düşük bir ihtimal” demişti. Maryland’deki Fort Detrick laboratuvarı, eskiden Pentagon’un biyolojik silah programının merkeziydi ve bugün de biyolojik savunmaya odaklanan ve salgın hastalıkları araştıran bazı kurumlara ev sahipliği yapıyor. Kaynak: https://www.indyturk.com/node/365316/d%C3%BCnya/%C3%A7inden-misilleme-koronavir%C3%BCs%C3%BCn-k%C3%B6kenleri-i%C3%A7in-abddeki-biyoloji-laboratuvar%C4%B1-da
***
EK 8 (28.5.2021): Putin: Zorunlu aşı uygulamasına karşıyım.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, koronavirüsle mücadele kapsamında zorunlu aşılama politikası uygulanmasına karşı olduğunu ve bunun ülkesinde uygulanmasının amaca uygun olmayacağını söyledi. Putin, hükümet temsilcileriyle ekonomik konuların ele alındığı toplantıda zorunlu aşı uygulamalarına ilişkin görüşünü dile getirdi. Bu konuda çok farklı görüşlerin öne sürüldüğünü ve koronavirüse karşı aşılamanın zorunlu olmasına dair fikirlerin de ortaya atıldığını kaydeden Putin, “Bazıları, tüm vatandaşların zorunlu olarak aşılanmasına yönelik fikirler belirtiyor, bazıları da belirli alanlardaki çalışanlara zorunlu aşılama uygulanmasından yana. Bununla ilgili tutumumu bir kez daha belirtmek istiyorum. Bence zorunlu aşılama amaca uygun olmaz ve uygulanamaz” dedi.
Vatandaşların bu ihtiyacın bilincine bizzat varmaları gerektiğinin altını çizen Putin, “İnsanlar, aşı olmadıklarında çok ciddi ve hatta ölümcül bir tehlikeyle karşı karşıya kalabileceklerini anlamalı. Bu durum, ileri yaştaki bireyler de için de geçerli” ifadelerini kullandı. Dün Rusya Federasyonu’na bağlı Saha (Yakutistan) Özerk Cumhuriyeti’nde yeni tip koronavirüse (Kovid-19) karşı aşılanmanın zorunlu hale getirildiği açıklanmıştı. Rusya’nın federal bölgeleri arasında vaka sayısı açısından 43. sırada bulunan Yakutistan, Kovid-19’a karşı zorunlu aşılamayı başlatan ilk bölge olmuştu.
Daha önce Avrupa İnsan Haklari Mahkemesi (AİHM), Çekya’da zorunlu aşıları olmadıkları için çocukları okula alınmayan ailelerin açtığı davaya ilişkin kararında ‘demokratik toplumlarda zorunlu aşıların gerekli olduğunu’ belirtmişti. Dünyada aşı karşıtlığı yükselişe geçerken, bazı ebeveynler bu nedenle hükümetlerin zorunlu aşı politikalarına karşı çıkıyor. Kaynak: https://tr.sputniknews.com/rusya/202105261044592338-putin-zorunlu-asi-uygulamasina-karsiyim/
***
EK 9 (30.5.2021): Covid-19 ilk olarak, yaklaşık bir buçuk yıl önce Çin’in Vuhan kentinde tespit edildi. Ama virüsün nasıl ortaya çıktığı hala gizemini koruyor. Salgının Çin’deki bir laboratuvardan sızmış olabileceği ihtimali bir zamanlar ‘aşırı uç bir komplo teorisi’ olarak değerlendirilirken, bu tartışmalı iddia son haftalarda yeniden gündeme geldi. ABD Başkanı Joe Biden, istihbarat servislerinden salgının köküne ilişkin teorilerin incelenmesi için acil olarak yeni bir soruşturma yürütmeleri ve araştırmalarıyla ilgili raporu 90 gün içinde teslim etmeleri talimatını verdi. Çin de Biden’a tepki gösterip, Washington’ı “pandemiyle mücadeledeki zayıflıklarını örtme amacıyla komplo teorileri yaymakla” suçladı.
‘Laboratuvar teorisi’ nedir?
Koronavirüsün kazara veya bilerek, Çin’in Vuhan şehrindeki bir laboratuvardan sızdığına dair bir şüphe var. Virüs ilk olarak Vuhan’da tespit edilmişti. Bu teoriyi destekleyenler, şehirdeki bir biyolojik araştırma tesisinin varlığına dikkat çekiyor. Vuhan Viroloji Enstitüsü, on yılı aşkın bir süredir yarasalardaki koronavirüsleri inceliyordu. Laboratuvar, ilk enfeksiyon grubunun görüldüğü Vuhan’daki Huanan pazarına yalnızca birkaç kilometre mesafede. Laboratuvar teorisinin gerçek olduğunu düşünenler, virüsün bu tesisten çıkıp vahşi hayvan pazarına ulaşmış olabileceğini söylüyor. Bu tartışmalı iddia salgının başında ortaya atıldı ve o dönem ABD Başkanı olan Donald Trump tarafından da sıklıkla gündeme getirildi. Hatta bazıları, bu virüsün ‘muhtemel bir biyolojik silah olarak tasarlanmış olabileceğini’ de öne sürdü. O dönem medyada ve siyaset çevrelerinde birçok kişi bu iddiaları komplo teorisi olarak görüp göz ardı etti. Bazıları ise ihtimalin değerlendirilmesi çağrısı yaptı. Son haftalarda ise bu fikir yeniden gündeme getirildi.
Neden yeniden tartışılıyor?
Çünkü ABD medyasında konu olan iddialar, virüsün laboratuvardan çıkmış olabileceğine dair yeni kaygıları doğurdu. Bu fikre daha önce şüpheci yaklaşan bazı bilim insanları da, teoriye açıklık getirilmesinden yana tavır aldı. Bu hafta ABD medyası gizli bir Amerikan istihbarat raporuna yer verdi. Rapor, virüs insanlara bulaşmadan hemen önce, 2019 yılı Kasım ayında üç araştırmacının Vuhan laboratuvarında tedavi gördüğünü yazıyordu.
Eski Başkan Donald Trump’ın laboratuvar teorisinin incelenmesi için oluşturduğu soruşturma birimin de, Biden yönetimi tarafından kapatıldığı bildirildi. Biden’ın baş sağlık danışmanı Anthony Fauci, ABD senato komitesine 11 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, “İhtimal her zaman var. Böyle bir şeyin yaşanmış olabileceğine ilişkin kapsamlı bir soruşturma yürütülmesinden yanayım” dedi. Biden da şimdi, Covid-19’un köklerine ilişkin “enfeksiyonlu bir hayvandan insana bulaştığı veya laboratuvardaki bir kazadan kaynaklandığı” dahil her türlü ihtimalin değerlendirildiği bir rapor hazırlanması talimatı verdi. Trump da Salı günü bu ihtimale yeniden ilgi gösterilmesinden kendisine pay çıkardı ve New York Post gazetesine attığı e-posta’da şunları söyledi: “Bana göre başından beri böyle olduğu belliydi ama her zaman olduğu gibi çok ağır eleştirildim. Şimdi herkes ‘Haklıydı’ diyor.”
Bilim insanları ne düşünüyor?
Mesele hala çok tartışılıyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) yürüttüğü soruşturmada konunun derinine inilmesi bekleniyordu ama birçok uzman, bu soruşturmanın yanıttan çok soru işareti doğurduğunu söyledi. WHO’nun atadığı bilim insanlarından oluşan ekip, salgının kaynağının incelenmesi için bu yılın başında Vuhan’a gitti. Vuhan’da geçirdikleri 12 gün içinde ekip laboratuvar ziyareti dahil bir dizi incelemelerde bulundu. Ekip, “laboratuvardan sızma ihtimalinin çok zayıf bir ihtimal olduğu” sonucuna vardı.
Ama birçokları inceleme sonuçlarının geçerliliğini sorguladı. Bir grup kıdemli bilim insanı, laboratuvar teorisini yeterince ciddiye almadığı için WHO raporunu eleştirdi. Birkaç yüz sayfalık raporun yalnızca birkaç sayfası bu teoriye ayrıldı, o kısımlarda da bu iddiaların kayda değer görülmediği belirtildi. Science dergisindeki makalelerinde bilim insanları “Yeterli verilere sahip olana kadar doğal yollarla ve laboratuvar sızıntısıyla bulaştığı hipotezlerini ciddiye almalıyız” dedi. Uzmanlar arasında, virüsün laboratuvardan sızmış olma ihtimalinin ‘daha yakından incelenmesi gerektiği’ konusunda giderek güçlenen bir uzlaşı var. Hatta WHO Başkanı Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus da yeni bir soruşturma yapılması çağrısı yaptı ve “Bütün hipotezler hala açık ve daha fazla çalışılması gerekiyor” dedi. Dr. Fauci de şimdi virüsün ‘doğal yollardan çıktığına ikna olmadığını’ söylüyor. Bir yıl önce Covid’in hayvanlardan insanlara yayıldığını düşünen Dr. Fauci de artık laboratuvardan çıktığı ihtimalini değerlendiriyor.
Çin ne diyor?
Çin, virüsün laboratuvardan sızdığı yönündeki iddiaları reddetti ve bu teoriler için “iftira” dedi. Pekin yönetimi, koronavirüsün bir başka ülkeden yapılan gıda sevkiyatı aracılığıyla Çin’e girmiş olabileceğini söylüyor. Çin hükümeti bu savunmasını, önde gelen virologların, terk edilmiş bir madendeki yarasalardan toplanan örneklerle yaptıkları bir araştırmaya dayandırıyor. ‘Çin’in Yarasa Kadını’ olarak anılan Vuhan Enstitüsü’nde görevli araştırmacı Dr. Shi Zhengli geçen hafta bir rapor yayımladı. Rapora göre, araştırma ekibi 2015’te Çin’deki madende bulunan yarasalarda sekiz koronavirüs türü tespit etti. Raporda, pangolinlerdeki koronavirüslerin, madende bulunan koronavirüslere kıyasla insan sağlığına daha fazla tehdit oluşturdukları belirtildi. Çin resmi medyası ABD hükümetini ve Batı medyasını dedikodu yaymakla suçladı. Çin Komünist Partisi’nin sahibi olduğu Global Times gazetesindeki bir başyazıda “ABD kamuoyu, pandeminin kaynağı konusunda aşırı paranoyak” dendi. Çin hükümetinin teorisine göre ise virüs, Çin veya Güneydoğu Asya’daki donmuş bir etten Vuhan’a ulaştı.
Başka bir teori var mı?
Evet. “Doğal kaynak” teorisi denilen başka bir teori daha var. Bu teori, virüsün arada hiçbir bilim insanı veya laboratuvar olmadan doğrudan hayvanlardan doğal yollarla insanlara yayıldığını öne sürüyor. Bu teoriyi destekleyenler Covid-19’un yarasalardan, büyük olasılıkla başka bir hayvan aracılığıyla veya “başka bir aracı taşıyıcıyla” insanlara bulaştığını söylüyor. Bu fikir WHO raporu tarafından da desteklenmişti. Raporda, Covid’in bir aracı taşıyıcıyla insanlara geçtiği ihtimali için “muhtemel ile çok muhtemel arası” dendi. Bu hipotez salgının başında büyük oranda kabul edildi. Ama zaman geçtikçe bilim insanları ne yarasalarda ne de başka hayvanlarda Covid-19’un genetik yapısına denk gelen bir virüs tespit edebildi. Bu da teoriye ilişkin şüpheleri doğurdu.
Neden önemli?
Salgın nedeniyle dünya genelinde 3.5 milyondan fazla insan öldü. Bilim insanları, virüsün nasıl ve nerede çıktığı tespit edilirse, yeniden benzer olayların yaşanmasının da önüne geçilebileceğini söylüyor. Hayvanlardan geçtiği yönündeki teorinin doğru olduğu kanıtlanırsa, çiftçilik veya vahşi yaşam istismarcılarının faaliyetleri etkilenebilir. Danimarka’da virüsün vizonlardan geçtiği kaygısı nedeniyle çiftliklerdeki milyonlarca vizon öldürüldü. Virüsün laboratuvardan sızdığı veya donmuş gıda tedarik zincirinden kaynaklandığı teorisi kanıtlanırsa bunun da bilimsel araştırmalar ve uluslararası ticarete etkisi olur.
Laboratuvardan sızdığının teyit edilmesi, Çin’in dünya genelindeki konumunu da etkileyebilir. Zira Çin, salgınla ilgili kritik bilgileri erken safhalarda dünyayla paylaşmamakla suçlanıyor. ABD ile Çin arasındaki ilişkiler de geriliyor. Laboratuvar teorisinin incelenmesinde ısrarcı olan uzmanlardan biri Washington merkezli Atlantik Konseyi araştırmacısı Jamie Metzl. BBC’ye konuşan Metzl, “Laboratuvar sızıntısı hipotezlerine ilişkin kanıtlar güçlendikçe, tüm hipotezlerin kaynağına ilişkin tam kapsamlı soruşturma talep etmeliyiz” dedi. Ama bazı uzmanlar ise Çin’in bu kadar çabuk suçlanmasına da ihtiyatlı yaklaşıyor. BBC’ye konuşan Singapur’daki Ulusal Üniversite Hastanesi’nde görevli Prof. Dale Fisher şu yorumu yaptı: “Biraz sabırlı olmamız gerekiyor. Ama aynı zamanda da diplomatik davranmalıyız. Bunu, Çin’in desteği olmadan başaramayız. Hataların hoş görüldüğü, hatalardan ders çıkarılan bir ortam olmalı.” Kaynak: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57277768
***
EK 10 (9.6.2021): Eski FDA direktörü Scott Gottlieb, Dr Anthony Fauci’nin geçen baharda dünya liderlerine koronavirüsün Wuhan’daki bir laboratuvardan çıkma olasılığının olduğunu söylediğini açıkladı. Kaynak: http://ms.spr.ly/6015n6i81
***
EK 11 (11.7.2021): FİONA GODLEE: “Covid 19: Kökenleri hakkında tam bir açık bağımsız soruşturmaya ihtiyacımız var.” Covid 19: We need a full open independent investigation into its origins. Kaynak: https://www.bmj.com/content/374/bmj.n1721
***
EK 12 (30.7.2021): HİKMET GEÇKİL: Yeni…Utanmazlık! Virüsün “yapay” olma ihtimalinin de göz ardı edilmemesini söyleyenleri “komplocu” olmakla suçlayan, Ancak, hiç bir veriye dayanmadan, virüsün %100 doğal olduğunu @NatureMedicine‘da ilan eden “utanmazlar” şimdi ne düşünüyor acaba! Kaynak: https://twitter.com/HikmetGeckil/status/1419746333313863684?s=20
***
EK 13 (17.10.2021): Bir analist, DSÖ’nün koronavirüsün kökenine ilişkin soruşturmasının önündeki en büyük engel, Çin’in işbirliği yapma konusundaki isteksizliği olmaya devam ediyor: “Bu yeni grup istediği tüm kıvrak ayak figürlerini yapabilir, ancak Çin işbirliği yapmayacak” Kaynak: https://twitter.com/NYTHealth/status/1449613245053079553?s=20
***
EK 14 (12.1.2022): HİKMET GEÇKİL ” Çanlar kimin için çalıyor!!! Virüsün (orijinal virüsün!) lab sızıntısı, genetik manipülasyon, WIV’ye akan paralar konusunda sıkıştığı köşeden, görevi bırakarak paçayı kurtaran (şimdilik!) NIH direktörü, giyotinin ucunda İtalyan’ı bıraktı!!!
Kaynak: https://twitter.com/HikmetGeckil/status/1481207083248795655?s=20
***
EK 15 (11.3.2022): Yüzyılın itirafı: DSÖ, Ukrayna’ya hastalığın yayılmasını önlemek için sağlık laboratuvarlarında patojenleri yok etmesini tavsiye ettiğini söyledi. Özrü kabahatinden büyük! Kartlar yeniden dağıtılmalı.
***
İlgili Diğer Yazılar:
- KORONAVİRÜS NE ZAMAN VE NASIL YAYILDI?
- TÜM ZAMANLARIN EN BÜYÜK ÜSTÜNÜ ÖRTME OLAYI
- WHO, KOVİD SALGININDA “GEÇ ADIMLAR ATMAK” VE “ÇELİŞKİLİ MESAJLAR VERMEKLE” SUÇLANIYOR
- DSÖ, KOVİD-19’UN KÖKENİNE İLİŞKİN YENİ ARAŞTIRMA EKİBİ KURDU/ÇİN YENİ İNCELEME ÇAĞRILARINI REDDETTİ
- DÜNYA SAĞLIK TEŞKİLATI’ NIN KORONAVİRÜSLE İMTİHANI
