HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
GÜNEŞ KREMİ PARADOKSU
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
“Güneş kremi paradoksu” son zamanlarda doktorların kafasını karıştırıyor: Giderek daha fazla insan güneş kremi kullandıkça, melanom ve diğer cilt kanserlerinin oranları artıyor.
Tüm cilt kanseri türlerine ilişkin istatistikler düşündürücüdür:
Her yıl teşhis edilen invazif melanom vakaları son 10 yılda yüzde 27 arttı.
National Library of Medicine’ e göre bazal hücreli karsinom (BCC) oranı, ülkedeki tüm yaş gruplarında her yıl yaklaşık yüzde 10 oranında arttı.
Yale Tıp Fakültesi, skuamöz hücreli karsinomun (SCC) ABD’de yılda yaklaşık 1 milyon teşhis edilen vakaya yükseldiğini bildirdi.
Şarkıcı Jimmy Buffet’ in yakın zamanda ölümüne neden olan nadir, agresif cilt kanseri Merkel hücreli karsinom vakalarının bile önümüzdeki 2 yıl içinde yılda 3.200’ün üzerine çıkması bekleniyor.
Bu neden oluyor?
Montreal’deki McGill Üniversitesi’nde yapılan yeni bir çalışma bu gizemin bir kısmını çözmüş olabilir: Birçok kişi güneş koruyucunun kendilerine bronzlaşma veya istedikleri sürece güneşte kalma konusunda özgürce hareket etme imkânı sağladığını düşünebilir.
McKinney Dermatoloji Merkezi’nin başkanı James Ralston, “Hastalar bana güneş kremi sürdükleri takdirde bronzlaşmanın güvenli olduğunu düşündüklerini söylediler” diyor.
“Gerçek şu ki, bronzlaşmanın güvenli bir yolu yoktur. Her bronzlaştığınızda cildinize zarar verirsiniz. Bu hasar arttıkça cildinizin yaşlanmasını hızlandırır ve her türlü cilt kanseri riskinizi artırırsınız.”
Üstelik başka şeyler yaparak da farkında olmadan cilt kanseri riskinizi artırabilirsiniz. Gerçek şu ki bilgi birçok hastalık vakasını önleyebilir.
Amerikan Kanser Derneği başkan yardımcısı Shanthi Sivendran, “Cilt kanseri Amerika Birleşik Devletleri’nde en yaygın ve aynı zamanda en önlenebilir kanserlerden biridir” diyor.
Cilt Kanserinin Belirtileri Nelerdir?
MD Anderson Kanser Merkezi’ne göre, hastalığın belirtileri şunlardır:
✅Cildinizde yeni ortaya çıkan bir leke
✅Renk, şekil veya boyut değiştiren önceden var olan bir leke
✅Kaşıntılı veya ağrılı bir nokta
✅İyileşmeyen veya kabuklanan bir yara
✅Kırmızı görünen veya cildinizin renginde olan parlak bir şişlik
✅Derinin pürüzlü, pullu bir bölümü
✅Kenarları kabarık, ortası kabuklu veya kanayan bir lezyon
✅Siğile benzeyen bir büyüme
✅Yara izine benzeyen ve sınırları belirsiz bir büyüme
Kimler Cilt Kanseri Riski Altındadır?
Ralston, “Melanom herkesi vurabilir” diyor.
50’den fazla beni, büyük benleri veya atipik benleri olan bir kişinin riskinin arttığını söylüyor. Ayrıca, melanom geçirmiş bir kan akrabanız varsa, kolayca güneş yanığı olma eğiliminiz varsa, kızıl veya sarı saçlarınız veya mavi veya yeşil gözleriniz varsa veya aşırı güneşe maruz kalma veya kapalı alanda bronzlaşma geçmişiniz varsa daha yüksek risk altındasınız demektir.
Ralston, daha önce cilt kanseri teşhisi konmuşsa ya da meme veya tiroid kanseri gibi başka kanser geçmişiniz varsa da daha yüksek risk altında olduğunuzu belirtiyor.
Diğer cilt kanseri türleri söz konusu olduğunda, “bazal hücreli karsinom veya skuamöz hücreli karsinom teşhisi konmuş kişilerde melanom da dahil olmak üzere gelecekte cilt kanseri gelişme riski artmaktadır” diyor.
Farkında olmadan cilt kanseri riskinizi artırıyor olabileceğiniz diğer beş yolu ve bunu önlemek için doğru adımları nasıl atacağınızı inceleyelim
1. Yeterince Güneş Kremi Kullanmıyorsunuz
San Antonio Cilt Kanseri Vakfı sözcüsü olan Vivian Bucay, “İnsanlar nadiren gerektiği kadar güneş kremi kullanıyor”. “SPF değerine ulaşmak için, tüm vücudunuza 2 yemek kaşığı – yaklaşık bir shot bardağı dolusuna eşdeğer – güneş kremi ve yüzünüze nikel büyüklüğünde bir topak sürmelisiniz” diyor ve ekliyor:
Göz çevreniz, kulaklarınızın üstü ve arkası, elleriniz ve boynunuzun arkası gibi sıklıkla gözden kaçan noktaları kapatın. Dudaklarınızı da unutmayın.
Hastalarıma SPF’li bir dudak ürünü taşımalarını söylüyorum, böylece yemekten sonra tekrar uygulayabilirler. Her 2 saatte bir veya yüzdükten, terledikten veya havluyla kurulandıktan hemen sonra tekrar uygulayın.
2. Yıl Boyunca Güneş Kremi Kullanmıyorsunuz
Birçok insan güneş kremini sadece sıcak havalarda sürmektedir. Ralston, “Hastaların bulutlu veya karlı bir gün olduğu için güneş kremi sürmediklerini söylediklerini duydum” diyor. “Ultraviyole ışığın bir kısmı bulutlardan geçer ve bulutlar sıcaklığı azaltır. Bu uyarıcı sıcaklık hissi olmadan, insanlar UV ışığına, özellikle de bulut örtüsünden nispeten etkilenmeyen UVA’ya aşırı maruz kalma riski altındadır.”
Eğer kış sporlarından hoşlanıyorsanız, siz de risk altındasınız. “Kar, güneş ışınlarının %80’ini yansıtır, bu nedenle güneş yanığı oluşmasını kolaylaştırır” diyor.
3. İç Mekanlarda Güneş Kremi Kullanmıyorsunuz
Sivendran, “Kişinin farkında olmadan güneşe maruz kalabileceği beklenmedik yollar vardır” diyor:
“Mesela, güneş ışınları pencerelerden içeri girer, bu nedenle uzun süre pencere kenarında oturmak cilt kanseri riskini artırabilir. Bunu azaltmak için iç mekanlarda güneş kremi kullanmak önemlidir.”
Arabanın içindeyseniz ya da uçak, otobüs ya da trenle pencere kenarında seyahat ediyorsanız bu kural da geçerlidir.
Ralston: “Standart pencere camı UVB’nin iletimini engeller ancak UVA’yı engellemez. Arabanın camları, özellikle de camlar renkliyse, bir miktar UVA’ yı engelliyor. Ancak, arabada yapılan kısa yolculuklar bile yıllar içinde birikir ve ciddi güneş hasarına sebep olur.
4.Erkekseniz
McGill Üniversitesi’nde yapılan ikinci yeni bir araştırma, erkeklerin güneş koruyucunun faydasından şüphe etme ihtimalinin daha yüksek olduğunu ve yeni benleri kontrol ettirme olasılığının kadınlara göre daha az olduğunu ortaya çıkardı.
Erkeklerin ayrıca açık hava etkinlikleri ve çalışmaları nedeniyle UV ışınlarına maruz kalma olasılıkları daha yüksektir. Açık havada çalışmak önemli bir faktör: Dünya Sağlık Örgütü’nün yeni araştırması, güneşte çalışan kişilerin melanom dışı cilt kanserinden kaynaklanan her 3 ölümden 1’ini temsil ettiğini buldu. Sonuç olarak erkeklerin günlük olarak güneşten korunma konusunda da aynı derecede gayretli olmaları gerekir.
5. Aile Geçmişinizi Bilmiyorsunuz
Akrabalarınızın cilt kanseri geçmişini sormanız önemlidir, çünkü bu bilgi sizi ve ailenizin diğer üyelerini korumaya yardımcı olabilir. Ulusal Kanser Enstitüsü, tüm melanomların %5 ila %10’unun cilt kanseri teşhisi konmuş birden fazla üyesi olan ailelerde ortaya çıktığını bildirmektedir. Bu, melanom riskinin kalıtsal olabileceği anlamına gelir ve Melanom Araştırma Birliği, riskinizi artırabilecek belirli kalıtsal gen mutasyonlarını tanımlamıştır.
Amerikan Dermatoloji Akademisi, aşağıdaki durumlarda melanom için genetik testlerden yararlanabileceğinizi söylüyor:
Özellikle 45 yaşından önce cildinize yayılan veya derinlere doğru büyüyen üç veya daha fazla melanomunuz olduysa.
Ailenizin bir tarafında üç veya daha fazla akrabanızda melanom veya pankreas kanseri varsa.
Spitz nevüs adı verilen iki veya daha fazla atipik beniniz varsa.
Bir veya daha fazla Spitz nevüsünüz varsa ve yakın kan akrabalarınızdan birinde mezotelyoma, meningioma veya göz melanomu varsa.
Cilt Kanserini Her Gün En İyi Nasıl Önleyebilirsiniz?
Sivendran, “Güneşin zararlı ışınlarının en yoğun olduğu saatlerde – sabah 10 ile öğleden sonra 2 arasında – güneşten kaçınmak ve gölge bir yer aramak riskinizi azaltabilir. En az 30 SPF değerine sahip, geniş spektrumlu, suya dayanıklı bir güneş kremi kullanın. Ayrıca yıl boyunca giyebileceğiniz şık, hafif, güneşten koruyucu giysiler de mevcuttur.”
Bu hareketleri alışkanlık haline getirdiğinizde güneşten kolayca korunabilirsiniz.
Makale: You May Be Increasing Your Skin Cancer Risk Without Knowing It
***
EK 1 (9.9.2024): Güneşe çok az maruz kalmak metabolik sendrom riskini %64, tip 2 diyabet riskini ise %35 artırıyor.
Güneş ışığına maruz kalmak, obezite ve metabolik sendromun azaltılmasına yardımcı olan nitrik oksit salınımına sebep olur.
Kaynak: https://x.com/realpungao/status/1822667000969068785
***
