Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Soğuk algınlığı, grip veya başka bir virüs kapıya dayandığında ilk yaptığımız şey genellikle aynı: “Aman ateşim çıkmasın!” diye panikleyip hemen ateş düşürücülere sarılmak.

Peki ya size şunu söylersem: Ateş aslında vücudunuzun en güçlü savunma mekanizmalarından biri ve çoğu zaman düşürmek yerine desteklemek daha doğru?

Ateş neden çıkar? Çünkü vücudunuz savaşta!

Vücudumuz virüs veya bakteriyle karşılaştığında, bağışıklık sistemi devreye girer ve beynimizdeki hipotalamus adlı bölgeye “Isıyı yükselt!” talimatı verir. Bu bilinçli bir strateji. Çünkü:

Çoğu virüs ve bakteri 37°C’de çok mutlu yaşar, ama sıcaklık 38-39°C’ye çıktığında çoğalmaları yavaşlar, bazıları ise doğrudan ölür.

Yüksek sıcaklık, bağışıklık hücrelerini (özellikle T hücreleri ve nötrofilleri) daha aktif ve hızlı hale getirir.

Vücut, “interferon” gibi antiviral proteinlerin üretimini artırır. Bunlar virüslerin hücrelerimize girmesini engeller.

Kısacası: Ateş, vücudunuzun tabii antiviral ilacıdır.

Ne zaman ateş düşürücü kullanmalı, ne zaman kullanmamalı?

38.5-39°C arası ateş (yetişkinlerde ve çocuklarda): Genellikle dokunmayın! Bol sıvı, hafif kıyafetler, ılık duş yeterli. Vücut işini yapsın.

39.5°C üstü veya 3 günden uzun süren ateş: Rahatsızlık çok fazlaysa düşürebilirsiniz ama tamamen 36.6’ya indirmek gerekmez. 38’e düşürmek bile yeterli.

Bebeklerde özel durum: 3 aydan küçük bebeklerde 38°C üstü ateş acil durumdur, hemen doktora gidilmeli.

Ateşi düşürmek enfeksiyonu uzatabilir mi?

Evet!

⏺ Su çiçeği geçiren çocuklarda ateş düşürücü verilenlerin döküntüleri daha geç iyileşiyor.

⏺ Grip olan yetişkinlerde ateş düşürücü kullananların virüsü vücuttan atma süresi uzuyor.

⏺ Hayvan deneylerinde ise ateşi engellenenlerin ölüm oranları daha yüksek çıkıyor.

Tabii ki kimse “acı çekin” demiyor. Amaç konfor ile iyileşme arasında denge kurmak.

Fare deneyi de sıcaklığın vücudu virüslere karşı koruduğunu gösteriyor

En azından farelerde, bu yüksek sıcaklık tek başına bazı virüslerle savaşmak için yeterli.

Kuşları enfekte eden influenza A virüsleri, insan influenza virüslerinin tercih ettiği hava yollarından birkaç derece daha sıcak olan bağırsaklarını hedef alır.

Bu, kuş gribinin daha yüksek bir sıcaklıkta, yani insan ateşiyle eşdeğer bir sıcaklıkta çoğalmaya uyum sağladığı anlamına gelir.

Kuş gribi genomunun virüsün bu sıcak ortamda gelişmesine yardımcı olan PB1 adlı bölümü belirlendi.

Daha sonra bu ısıya dayanıklı parçacık bir insan gribi virüsüne yerleştirildi. Böylece neredeyse aynı iki grip virüsü türü elde edildi: normal insan virüsü ve ısıya dayanıklı virüs.

Bu iki tür, farklı sıcaklıklarda çoğalma kabiliyetinin hastalık üzerindeki etkisinin ne olabileceğinin sorgulamasını sağladı.

Grip enfeksiyonuna karşı kendi ateşlerini yükseltmeyen fareler üzerinde yapılan çalışmada, bazı fareler biraz yüksek sıcaklıklarda tutulduktan sonra normal insan grip virüsüne veya ısıya dayanıklı versiyonuna maruz bırakıldılar.

Normal laboratuvar sıcaklıklarında, her iki türle de enfekte olan fareler hastalandı.

Isı artırıldığında önemli bir fark ortaya çıktı. Isıya dayanıklı türle enfekte olan fareler hastalanırken, normal türle enfekte olanlar nispeten zarar görmemiş gibiydi; bu da ısının griple savaşmaya yardımcı olduğunun işareti olarak görülebilir.

Bu çalışma, sıcaklığın tek başına vücudun enfeksiyona cevap verme çabasının önemli ve etkili bir parçası olduğu fikrini destekliyor. Ancak çalışmanın, ateşin bağışıklık sisteminin daha iyi çalışmasına yardımcı olduğu ve bunun grip kadar sıcaklığa duyarlı olmayan virüslerle savaşmada önemli olabileceği ihtimali de göz ardı edilmemelidir.

Tabii ki ateşin insanlarda farelerdeki gibi işlediğini de varsaymamak gerekir.

Ateş dostumuz olduğunda ne yapalım?

⚠ Bol sıvı: Ateş vücudu susuz bırakır. Su, bitki çayları, ev yapımı ayran harika.

⚠ Hafif giyin: Kalın battaniyeler yerine ince örtü. Vücut ısıyı dışarı atabilmeli.

⚠ Ilık duş veya kompres: Serinletir ama üşütmez.

⚠Dinlenmek: En etkili ilaç uyku ve dinlenmedir.

Ateş düşürücüye acele etmeyin: Parasetamol veya ibuprofen’i “rahatsızlığım dayanılmaz olduğunda” kullanın, “ateş çıktı diye” değil.

Termometre 38.5’i gösterdiğinde panik yapmayın. Şöyle düşünün:

Vücudum şu anda tam bir savaşçı gibi virüslerle kapışıyor, ben de ona destek oluyorum.

Bilim artık çok net: Ateş çoğu zaman düşman değil, kahramandır.

Gelelim neticeye

Ateş, vücudun virüslere karşı savunmasının önemli bir parçasıdır.

Ateş çok rahatsız edici değilse birkaç gün ateşli olmak bu enfeksiyonları daha çabuk ve kazasız-belâsız atlatmamızı sağlar.

Kaynak: https://www.science.org/doi/10.1126/science.adq4691

Makale: Avian-origin influenza A viruses tolerate elevated pyrexic temperatures in mammals

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: