Ağır KOVİD ve ölümlerde adı geçmeyen veya bilinse de fazla dikkate alınmayan bazı etkenler çok önemli olabilir. Genel manada vücut savunması ve bağışıklığı menfi etkileyen hareketsizlik (sedanter hayat), beslenme hataları, vitamin-mineral eksiklikleri, insülin direnci, uyku azlığı veya düzensizliği, stres… gibi faktörlerin ağır KOVİD ve ölüm riskini artırması mümkündür.

KOVİD’ de ağır tablo ve ölümlerde diyette yeteri kadar tuz olmamasının rolünün olabileceği ileri sürüldü. Tuz çok mühim bir besin unsurudur; yeterince alınmaması da gereğinden fazla tüketilmesi de aynı derecede risklidir. Bilimin KOVİD’ e yakalanma ve hastalığın seyrinde beslenmeyi ihmal etmesi anlaşılabilir bir şey değil.

Dünyanın en ileri tıp merkezlerinden olan Cleveland Klinik’ in hasta sayfalarında “ilaç yerine” insanların binlerce senedir uyguladıkları geleneksel tedaviyi yani yiyecek ve içecekleri tavsiye edilmesine şaşırmadım çünkü aklın yolu biridir. Zaten tıbbın babası Hipokrat da “Gıdanız ilacınız, ilacınız gıdanız olsun” demiyor mu?

İrlanda ve Danimarka’ lı doktorların sokağa çıkma yasağı döneminde erken doğumlarda ciddi bir azalma olduğunu bildirmelerinden sonra dünyanın birçok ülkesinden benzer açıklamalar geldi. Bu gözlemi yapan doktorlar bilhassa çok erken doğumlarda geçmiş senelere göre yüzde 90’a avaran azalmalardan bahsediyorlar. Peki, sebep ne olabilir?

Koronavirüs salgını fırsata çevirmek için elinden geleni yapan endüstri şimdi de koronavirüsleri öldüren kumaş yaratma peşinde. Amaçları bunları maskeden iç çamaşırına kadar her kıyafette kullanmak ama virüslerin yalanmadıktan sonra kıyafetler vasıtasıyla bulaşması çok zor. Bunlar ancak “her boyayı boyadık bir tek fıstıki kaldı” diyenlere tavsiye edilebilir.