Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ilave var!

***

Geleneksel araştırma modelleri kullanılan gözlemsel araştırmalar grip aşısının yaşlılarda hastaneye yatış ve ölümleri azalttığını gösterir ve sağlık otoriteleri de buna dayanarak bu grubun aşılanmasını tavsiye eder.

Bununla beraber, gözlemsel verilerde yanlılık (bias) ve etki karışımı (confounding) potansiyeli göz önüne alındığında, bu politikanın etkinliği hakkında sorular ortaya çıkar.

Annals of Internal Medicine’ de yayınlanan araştırmada 2000-2014 seneleri arasında 55-75 yaş arası 170 milyon vakada 7.6 milyon ölüm değerlendirildi (1).

65 yaşın geçilmesi ile mevsimsel gribe karşı aşılanma arasında anlamlı bir artış görüldü ama “grip aşısının hastaneye yatırılma ve ölümleri azaltmadığı” tespit edildi.

Hesaplamalar, daha önceki birçok çalışmanın sonuçlarını ekarte etmek için yeterince kesindi.

Araştırmacılar, yaşlılara öncelik veren mevcut aşılama stratejilerinin bu popülasyondaki ciddi morbidite (hastalık) ve mortaliteyi (ölüm oranı) azaltmada sanılandan daha az etkili olduğuna dikkat çekerek ek stratejilerin gerekli olduğunu düşündüklerini söylüyorlar.

Grip aşılarının etkililiği çok düşük

12 bin tıbbi makale, belge ve notun değerlendirilmesiyle ve grip aşısı araştırmaları, geliştirilmesi ve kullanılmasında uzman 88 kişiyle görüşülerek hazırlanan CIDRAP raporu da grip aşılarının 65 ve daha ileri yaşlardaki koruyuculuğunun yeterli delili olmadığını ortaya koydu (2).

CIDRAP’ ın ve ona bağlı Center of Excellence for Influenza Research and Surveillance’ ın müdürü olan Michael T. Osterholm “Bu aşıyı aşırı teşvik ettik ve abarttık. Yüceltildiği kadar korumuyor aslında. Hepsi bir satış/pazarlama, halkla ilişkiler işi” diyor (3):

“Bugünkü aşılara duyulan güvenin daha etkili aşıların belirlenmesini sağlayacak araştırmaların yapılmasını engellemesinden kaygı duyduğunu” söyleyen Osterholm halk sağlığı dünyasından ve CDC’ den geliyor.  

CDC grip aşılarının geçen seneki etkililiğini (effectiveness) yüzde 29 olarak bildiriyor (4).

Son 10 senedeki etkililiği (effectiveness) de yüzde 19 ile yüzde 60 arasında değişiyor (ortalama yüzde 45).

Otoriteler grip aşısının hastalığın şiddetini azaltacağını ileri sürseler de bir araştırmaya göre aşılar sadece başlangıçtaki baş ağrısını giderebiliyor (5).

Grip aşıları ticaret için üretiliyor

Grip aşıları, bir önceki sene en çok hastalık yapan 2 A ve 2 B tipi grip virüsünün yüzeyinde bulunan ve sürekli mutasyona uğrayan antijenlere göre hazırlanıyor.

Bu aşılar, dolaşımdaki virüs ve aşıdaki virüsler “uyumlu” ise yapıldıktan 2-3 hafta sonra azami seviyeye ulaşan, 3-4 ay içinde de sıfırlanan bir antikor cevabına yol açıyor.

Hücresel bağışıklığı uyarmadığı için kalıcı etkisi olmuyor ve her sene tekrarlanması icap ediyor ve bu da endüstrinin işine geliyor.

Oysa etkisi çok uzun süreli olabilen ve virüs mutasyona uğrasa bile koruyuculuğunu muhafaza eden grip aşısı geliştirilmesi mümkün ama bununla ilgili araştırmalar ne endüstri ne de hükumetlerin desteğini bulamadığı için ilerleyemiyor (6, 7, 8, 9, 10).

Gelelim neticeye

Bilim ve teknolojideki bunca ilerlemeye rağmen grip aşıları hala 70 sene evvelki prensiplere göre ve tamamen ticari bir mantıkla üretiliyor.

Kıtalararası füze çağında tüfekle ateş etmek gibi bir şey bu ve kimse de nedir bu iş demiyor.

“Grip aşısı gribi tamamen önlemese de hastaneye yatırılma ve ölümleri önlüyor, bunun için yapılmalıdır” diyenlerden cevap bekliyorum.

Kaynaklar:

1.https://annals.org/aim/article-abstract/2762506/effect-influenza-vaccination-elderly-hospitalization-mortality-observational-study-regression-discontinuity

2.http://www.cidrap.umn.edu/sites/default/files/public/downloads/ccivi_report.pdf

3.http://well.blogs.nytimes.com/2012/11/05/reassessing-flu-shots-as-the-season-draws-near/?ref=health

4.https://www.cdc.gov/flu/vaccines-work/effectiveness-studies.htm

5.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264410X1730292X

6.http://www.sciencemag.org/content/early/2011/07/27/science.1205669

7.http://www.nature.com/nbt/journal/vaop/ncurrent/full/nbt.2436.html

8.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3369564

9.https://www.nature.com/articles/nm.3350

10.https://www.jimmunol.org/content/jimmunol/196/6/2637.full.pdf

***

EK 1 (9.12.2020): İngiltere’ de grip aşılarının 65 yaş üzerinde olan etkililiği -6.3 çıktı. Buna göre aşı gripten korumak bir tarafa grip riskini artırıyor. Kaynak: https://www.bmj.com/content/358/bmj.j4146

Yazı için 1 yorum yapılmış:

1. Saadettin dedi ki:

   26 Mart 2020, 08:20

   Koronanın beklenen aşısı da buna benzemez inşallah

Siz de yorumunuzu paylaşın: