Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

İmmun plazma tedavisinin kimlere uygulanacağı, kimlerin bağışçı olabileceği ve nasıl ulaşılabileceği ile ilgili bilgilendirme

Konu ile ilgili gelen yoğun sorular nedeniyle immun plazma tedavisinin kimlere uygulanacağı, kimlerin bağışçı olabileceği ve nasıl ulaşılabileceği ile ilgili bilgilendirme hazırlanmıştır.

Koronavirus Hastalığı 2019 (COVID-19) tanısı ile uygun tedavi altında beklenen yanıt elde edilemediğinde planlanmış bir tedavi yaklaşımıdır.

Kuramsal temeli COVID-19 tanısı almış ve iyileşmiş kişilerden toplanan immun plazmanın aktif virüs enfeksiyonu nedeniyle hastanede yatan hastalara terapötik amaçla verilmesi yani “pasif bağışıklık transferi”dir. Güncel durumda “konvelesan plazma” veya “immun plazma” ifadesi ile anılmaktadır.

8 Nisan 2020’de FDA, 10 Nisan 2020’de T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kan ve Kan Ürünleri Dairesi Başkanlığı’nca plazma bağışlayıcıları ve tedavinin verilebileceği hasta grubu ilişkili kriterler açıklanmıştır.

Bu tedavi 3 aşamalı değerlendirilir.

1-Hangi hastalar immun plazma tedavisi için aday hastadır?

2-Kimler immun plazma verici adayı olabilirler?

3-İmmun plazmaya nasıl ulaşılır?

1-Hangi hastalar immun plazma tedavisi için aday hastadır?

1. BT’de COVID-19 ile uyumlu görüntü olması ve bilateral yaygın tutulum varlığı,

2. Solunum sayısı > 30/dakika,

3. PaO2 / FiO2 <300 mm Hg,

4.  > 5litre/dakika nazal oksijen desteğine rağmen oksijen saturasyonu <%90,

5.  >5litre/dakika nazal oksijen desteğine rağmen parsiyel oksijen basıncı < 70 mmHg,

6. Mekanik ventilasyon ihtiyacı,

7. SOFA skorunda artış,

8. Vazopressör ihtiyacı,

9. Hızlı klinik progresyon beklenen ve kötü prognostik parametreleri olan hastalar (lenfopeni; CRP, ESH, ferritin, LDH ve D-dimer yüksekliği).

2-Kimler immun plazma verici adayı olabilirler?

Öncelikle standart kan bağışçı kriterleri aranır. Standart kan bağışçısı testleri yapılır.

Gebelik yaşamış kadın vericiler transfüzyon ilişkili akciğer hasarı riski nedeniyle kabul edilmez.

COVID-19 immun plazma bağışçılığına özgül adayların COVID-19 enfeksiyonuna yakalanmış ve sonrasında iyileşmiş olduğuna dair laboratuvar test sonucu aranır.

2.a. Bağışçı adayı hastanede yatarak tedavi gören kişi ise;

Hastaneden çıkmadan önce alınan en az bir nazofarenks sürüntü örneğinin SARS-CoV-2 moleküler test sonuçları “NEGATİF” bulunmalı ve negatif test sonucundan sonra klinik olarak tam iyileşmesinin üzerinden en az 14 gün geçmiş olmalıdır.

2.b. Bağışçı adayı hastanede yatmadan tedavi gören kişi ise;

Kişinin klinik olarak tam iyileşmesinin üzerinden en az 28 gün geçmiş ve bağış öncesinde nazofarenks sürüntü örneğinden çalışılmış SARS-CoV-2 moleküler test sonucu “NEGATİF” olmalıdır.

3-İmmun plazmaya nasıl ulaşılır?

COVID-19 infeksiyonu seyrinde birçok hasta standart yaklaşım ile ayaktan veya yatarak iyileşmektedir. İmmun plazma ile tedavide beklenti immun reaksiyona dayalıdır. O nedenle tedavi zamanlaması ve etkililiği net değildir.

COVID-19 infeksiyonlu hastada immun plazma tedavi kararı 3 uzman hekim tarafından verilir. İnfeksiyon hastalıkları, göğüs hastalıkları ve yoğun bakım uzmanları tarafından imzaların tamamlanması hızla sağlanmalıdır. Plazma ABO uyumlu olması gerektiğinden hastaların kan grubu ve olası aday hastalarda anafilaktik reaksiyon olasılığını engellemek için serum IgA düzeyi önceden belirlenmiş olmalıdır.

Toplanmasını takiben verilme “taze” verilme olarak isimlendirilir. Toplanmasının ardından olası lökosit bulaşı ve transfüzyon ilişkili graft versus host hastalığını önlemeye yönelik gama ışınlama yapılarak 6 saat içinde verilmelidir. Dondurularak verilecek immun plazma ürünleri için ışınlama gerekli değildir.

İmmun plazmaya ulaşım yolları:

1-Hastanın yattığı hastane: Hastanenin immun plazma toplama yetkisi varsa ve immun plazma toplanacak iyileşmiş kişilerin listesi hızla oluşturulmuş ise; iyileşmiş kişilere telefon ile ulaşılıp gönüllülükleri sorgulanır. Gönüllü kişiler merkeze davet edilir. Bağışçı kriterleri açısından değerlendirilir. Ve hastane kendi bünyesinde kan merkezinden immun plazma talep edebilir.

2-Kızılay Kan Merkezi: Hastanın yattığı hastanede immun plazma toplanamayacaksa veya uygun bağışçı yok ise doğrudan Kızılay’a istem yapılabilir. Kızılay kan ürünü dağıtımı gibi immun plazma dağıtımında da görev almıştır.

Kaynak:https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/enfeksiyon-kontorl-onlemleri/COVID19-PlazmaUygulamaRehberi.pdf

***

EK 1 (17.9.2021): FERHAT ARSLAN “İmmunplazma işi vardı bir aralar, o ne oldu? O da işe yaramaz dedik diye plazma karşıtı idik, terfi ettik aşı(mRna) karşıtı olduk. Klorokin, favipravir herşeye karşı, Çarşı! Hiçbiri değil, aceleciliğe ve gayrı bilimciliğe karşıyız.” Kaynak: https://twitter.com/Ferhatarslandr/status/1438769167939907587?s=20

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: