HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
KISA ŞEKERLEME, UYANIKLIĞI VE DİKKATİ GELİŞTİRİR, UZUN ŞEKERLEME HAFIZAYI VE ÖĞRENMEYİ GÜÇLENDİRİR
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Kısa süreli uyku enerji artırır, uzun süreli ise hem canlılık verir hem öğrenme için faydalıdır.
Beynin öğrenme ve hafıza için önemli bir bölgesi olan hipokampüsün etkinliğini artırır.
Bir ila iki saatlik bir öğleden sonra uykusunun hem motor becerilere hem de gerçekleri ve olayları hatırlama yeteneğine fayda sağladığı gösterilmiştir.
Düzenli öğleden sonra uykusu yaştan ve eğitimden bağımsız olarak yaşlılarda bilişsel fonksiyonları iyileştirir.
En ideal süre 30-90 dakikadır, azı da uzunu da daha faydalı değildir.
Kısa uykuların uyanıklık ve odaklanmaya faydalarının beyin aktivitesini engelleyen atık ürünlerin temizlenmesi ve beynin enerji depolarının tazelenmesinden kaynaklandığı sanılmaktadır.
Kısa şekerlemeler, beynin özellikle uykulu alanlarının iyileşmesine izin vererek ve böylece beynin ağlarındaki dengesizliği önleyerek dikkati geliştirmeye de yardımcı olabilir.
Öte yandan, daha uzun şekerlemeler kısmen daha onarıcıdır çünkü her biri farklı öğrenme süreçlerini destekleyen birden fazla uyku aşamasına girmek için zaman vardır.
Mesela, REM (hızlı göz hareketi) uykusu sırasında, beyin neredeyse uyanık olduğu zamanki kadar aktiftir.
Farklı beyin bölgelerindeki bu aktivite – öğrenme ve hafıza için önemli olanlar da dâhil – REM uykusunun hem uzun vadeli hem de duygusal hafızayı desteklemesinin sebebi olabilir.
Özellikle REM uykusu sırasında beyin, motor becerilerdeki iyileşmeler için önemli olan yeni gelişen bağlantıları güçlendirir.
Daha uzun uyku aynı zamanda önemsiz bağlantıları da azaltır ve bu denge beynin bir bütün olarak hızlı ve etkili çalışmasını sağlar.
REM dışı uyku hem yavaş beyin dalgalarını hem uyku iğciklerini ihtiva eder.
Uyku iğcikleri, hatıraları yeniden etkinleştirdiğine ve pekiştirdiğine inanılan farklı beyin alanları arasında periyodik patlama benzeri sinyallerdir.
Hem yavaş beyin dalgaları hem de iğcikler, plastisiteyi yani beynin öğrenme ve yeni deneyimlere uyum sağlama yeteneğini artırır.
Şekerleme uykusuzluk çekenlere tavsiye edilmez.
Kısa şekerlemeler, uyanıklığı ve dikkati geliştirir, uzun bir şekerleme hafızayı ve öğrenmeyi destekler.
***
EK 1 (1.4.2024): Bir saat veya daha uzun süren gündüz uykuları, sabah uykuları veya zevkine düzenli öğle uykuları, tip 2 diyabetli yaşlı kişilerde kan şekeri seviyelerini artırabilir.
Kaynak: https://www.frontiersin.org/journals/endocrinology/articles/10.3389/fendo.2024.1361906/full
Makale: The relationship between daytime napping and glycemic control in people with type 2 diabetes
***
Sevgi, saygı, merhamet, samimiyet gibi benzer duygularımızdan birisi de “vefa”dır. İnsanlığın asil bir duygusudur, erdemidir vefalı olmak.
“Hatırda kalan şey değişmez zamanla
Ne vefalı komşumuzdun sen Fahriye Abla”
diyen şair, “vefa” duygusunu nasıl da güzel ifade etmiştir.
Peki insan hep vefalı mıdır? Vefa ne yazık ki zamanla aşınmaya uğrar, giderek kaybolmaya yüz tutar. Yerine bencillik gelir. Sezar’ın, oldukça trajik: “Sen de mi Brütüs?” sözü en ileri safhasıdır.
Bugün sevgili Canan Karatay hocamızın doğum günü. Eskilerde görsel medyada olsun, sosyal medyada olsun çok tantanalı kutlamalar yapılırdı. “Vefayı semtten ibaret saymayanlara selam olsun!” diyerek hocamızın doğum gününü kutluyor, sevdikleriyle birlikte nice sağlıklı güzel yıllar diliyoruz.