Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Kabızlık denildiğinde çoğumuzun aklına gelen ilk tavsiye “Daha fazla lifli gıda ye” olur.

Bu tavsiye o kadar yerleşmiştir ki aksi bir ihtimal düşünülmez bile.

Ancak bu ezberi sorgulayan ve oldukça dikkat çekici bulgular ortaya koyan bir çalışma var:

Lifi azaltmak — hatta tamamen kesmek — bazı kişilerde kabızlığı belirgin şekilde düzeltiyor.

Çalışmada kronik kabızlık şikâyeti olan erişkinler takip edildi ve lif tüketim seviyeleri ile şikâyetleri arasındaki münasebet değerlendirildi.

▪ Tasarım: 6 aylık bir prospektif çalışma.

▪ Katılımcılar: 4 haftadan uzun süredir kronik kabızlık (iddiaya dayalı teşhis kriterleri) çeken ve çalışma öncesinde lif takviyeleri kullanan 63 yetişkin.

▪ Müdahale: Tüm katılımcılardan diyet lifi alımlarını tamamen kesmeleri veya önemli ölçüde azaltmaları istendi. Ayrıca, laksatif (müshil) kullanmayanlara standart bir laksatif reçete edildi.

Katılımcılar üç gruba ayrıldı:

▪ Yüksek lif alanlar

▪ Orta seviyede lif alanlar

▪ Lifi tamamen bırakanlar

Takip sonunda ortaya çıkan tablo oldukça ilgi çekici:

◾ Lifi tamamen bırakan grupta kabızlık, karın şişliği, gaz ve dışkılama güçlüğü belirgin şekilde azaldı.

◾ Orta düzeyde lif tüketenlerde şikâyetlerde kısmi iyileşme görüldü.

◾ Lifli diyete devam eden grupta ise hiçbir belirgin düzelme olmadı.

💥 Çalışmanın en çarpıcı noktası şu oldu: Dışkılama sıklığı, lifi bırakanlarda en çok artan parametre oldu.

Neden böyle olabilir?

Lif normalde dışkı hacmini artırarak bağırsak hareketlerini destekler. Ancak bazı kişilerde:

▪Aşırı lif dışkıyı çok sertleştirebilir.

▪Gaz ve şişkinliği artırarak huzursuzluk yaratabilir.

▪Bağırsak geçiş hızını yavaşlatabilir.

Yani lif “herkese iyi gelir” genellemesi doğru olmayabilir.

Bu sonuç ne anlama geliyor?

Bu çalışma herkes liften uzak dursun demiyor. Ancak kronik kabızlığı olan bazı bireylerde lif kısıtlamasının denenebileceği fikrini güçlü şekilde destekliyor.

Özellikle de standart lif artırma tavsiyelerinden fayda görmeyenlerde, lif artırdıkça şikâyetleri kötüleşenlerde ve gaz ve şişkinliği belirgin olanlarda lif azaltmak bir seçenek olabilir.

Liften zengin diyet tavsiye edenler bu araştırmaya ne diyor?

Liften zengin diyet tavsiye edenlerin bu araştırmaya yaklaşımı genelde üç başlıkta toplanıyor. Hepsi de bilimsel literatürde sık dile getirilen argümanlar:

💦 Bu istisnai bir grup olabilir: Çalışmada yer alan kişiler zaten kabızlık açısından zor bir hasta grubudur, yani lifin bu kişilerde işe yaramaması şaşırtıcı değildir. Ciddi kabızlığı olan bazı bireylerde bağırsak geçişi yavaş ve hassastır. Bu kişilerde fazla lif ters etki yapabilir. Yani “genel popülasyona değil, özel bir gruba ait sonuçlar” yorumu var.

💦 Lifin türü ve miktarı önemli: Bütün liflerin aynı değildir. Çalışmada lifin türü ayrıntılı analiz edilmedi.

▪ Çözünebilir lif (ör. psyllium) genelde kabızlığı rahatlatır,

▪Çözünmeyen lif (kepek gibi) bazı kişilerde şikâyeti artırabilir.

▪ Dolayısıyla “yanlış lifle yanlış etki oluşmuş olabilir” denebilir.

💦 Bu çalışma küçük, daha büyük çalışmalara ihtiyaç var:  Katılımcı sayısı düşük, randomize kontrollü bir tasarım değil, beslenme uyumu kendi beyanlarına dayanıyor.

Bundan dolayı sonuçları “ilginç ama kesin değil”

Gelelim neticeye

Bu çalışma, kabızlık tedavisinde tek tip yaklaşımın her zaman işe yaramadığını gösteriyor. Bazı insanlar için çözüm, lif eklemek değil; aksine lifi azaltmak olabilir.

➡️ “Lif genel olarak faydalıdır, ama herkes için değil.”
➡️ “Kabızlığı olan her hastaya otomatik lif yüklemek eski bir alışkanlık olabilir.”
➡️ “Bu çalışma, bireyselleştirilmiş beslenmenin önemini gösteriyor.”

Sindirim sistemi şikâyetleri karmaşık ve kişiye özeldir. Bu sebeple beslenme düzeninde yapılacak köklü değişikliklerin bir hekim veya gastroenterolog eşliğinde değerlendirilmesi önemlidir.

Kaynak: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3435786/

Makale: Stopping or reducing dietary fiber intake reduces constipation and its associated symptoms

Öyle zor öyle zor ki seni içimden atmak!

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: