HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
SUNİ TATLANDIRICIDA KANSER RİSKİ DE VAR
Tüm dünyada senelerdir ‘güvenli şeker’ olarak tanıtılan ve yaygın olarak kullanılan ‘sukraloz’ isimli suni tatlandırıcının birçok metabolik etkisi olduğunu ve diyabetin ortaya çıkmasını kolaylaştırdığını daha önce yazmıştım (1).
Scientific Report isimli dergide yayınlanan yeni bir araştırma sukralozun kanser yapıcı etkisinin de olduğunu gösteriyor (2).
Şekerden 600 defa daha tatlı olan bir kimyasal olan sukraloz, 80’den fazla ülkede unlu mamuller dâhil 4 binden fazla üründe kullanılıyor.
Şekerden 600 defa daha tatlı olmasına karşılık hiç kalorisi olmayan sukraloz eczanelerde “Splenda, Cukren, Nevella ve SucraPlus” gibi isimlerle satılıyor.
Sukralozun 119◦ C’ ye kadar stabil olduğu ama bunun üzerindeki sıcaklıklarda 550◦ C’ ye kadar üç aşamada, erimeden termal bozulmaya uğradığı biliniyordu (3).
2010’ da sukralozun 250◦ C’ de termal degradasyonla toksik “kloropropanol” ler oluşturduğu ve sukraloz ihtiva eden yiyeceklerin ısıtılması sırasında yüksek toksisiteye sahip poliklorlu aromatik bileşikler ortaya çıkabileceği gösterilmişti (4, 5).
Kloropropanloller, genotoksik ve karsinojenik etkileriyle tanınıyor.
Yeni araştırmada ise sukralozun yüksek sıcaklıklarda paslanmaz çelik veya diğer metal kaplarda pas (Al2O3, Fe2O3 ve CuO) varlığında poliklorlu dibenzo-p-dioksin ve dibenzofuran (PCDD/Fs) oluşturdukları tespit edildi (2).
Sukralozun ısıtılması sırasında oluşan dumanda ve ısıtmadan sonraki kalıntılarda PCDD/Fs bulundu.
CuO’ nun Al2O3 ve Fe2O3’ e nazaran daha fazla PCDD/Fs oluşumuna yol açtığı belirlendi.
Bu sonuçlardan, sukralozun yüksek sıcaklıklarda uygunsuz kullanımı insanları karsinojen olan PCDD/Fs’ ye maruz bırakabileceği gerçeği ortaya çıkıyor.
Günlük sınır dozu da yanlış
Bir başka önemli problem de sukralozun kısa adı ADI olan “kabul edilebilir günlük alımı” (acceptable daily intake) olan değerdir.
FDA,1998’ de farelerde yapılan toksisite çalışmalarına dayanarak insanlar için ADI değerini 5 mg/kg/ gün olarak belirlemişti.
Bu rakama da, farelerde 500 mg/kg/gün olarak tespit edilen “herhangi bir etki gözlenmeyen düzeyin” (no-observed-effect level=NOEL) emniyet faktörü olarak 100’ de birini alınmasıyla ulaşılmıştı.
Bu tarihten sonraki araştırmalarda sukraloz için farelerin bağırsak mikrobiyotasındaki NOEL’ in esasında 500 değil ancak 1.1 mg/kg/gün olduğu belirlendi.
Bundan dolayı da sukralozun fare ve insanlardaki biyolojik etkileri aynı veya benzer ise insanlar için tespit edilen ADI’ nın çok düşük değerlerinde bile ciddi etkileri ortaya çıkması mümkündür (6).
Gelelim neticeye
Katkı maddeleri, yiyecek ve içeceklerimize insan sağlığı için emniyetli oldukları kesin olarak ispatlanmadan giriyor ve bunların zararları ancak seneler sonra milyonlarca insan tarafından kullanıldıktan sonra anlaşılıyor.
Sağlığınız sizin için önemliyse, içinde bugüne kadar insanoğlunun vücuduna hiç girmemiş katkı maddeleri bulunan tüm yiyecek ve içeceklerden uzak durmanız gerekir.
Bu işten milyarlar kazanan endüstri “İspatlayın zararlarını, kullanmayalım” diyerek bizi aptal yerine koyduğunu sanıyor ama durum hiç de öyle değil: Ye-mez-ler!
KAYNAKLAR
2. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3796739/
3. Bannach G., Almeida R. R., Lacerda L., Schnitzler E. & Ionashiro M. Thermal stability and thermal decomposition of sucralose. Eclética Química 34, 21–26 (2009).
4. Rahn A. & Yaylayan V. A. Thermal degradation of sucralose and its potential in generating chloropropanols in the presence of glycerol. Food Chem. 118, 56–61 (2010).
5. Dong S., Wu J., Liu G., Zhang B. & Zheng M. Unintentionally produced dioxin-like polychlorinated biphenyls during cooking. Food Cont. 22, 1797–1802 (2011).
