HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
KÜÇÜK ÇOCUKLAR NE KADAR DİŞ MACUNU KULLANMALI?
Türk Pedodonti Derneği (TPD) ve Türk Dişhekimleri Birliği (TDB) Eğitim Komisyonu tarafından hazırlanan ve benim de sitemde aynen yayınladığım “FLORÜR DURUM RAPORU“‘ nda diş macununu 6 ay-2 yaş arası çocukların bezelye büyüklüğünde, 6 yaş ve üzerinde olanların ise 1-2 cm miktarında kullanmaları tavsiye ediliyordu (1).
Bu raporu “Türk Dişhekimleri Birliği’ nin bilimsel olmayan taraflı florür raporu” başlıklı makalemde tenkit ettim ve şunları yazdım (2):
“Türk Dişhekimleri Birliği’ nin ana sayfasında FLORÜR HAKKINDA AÇIKLAMA başlığı ile yapılan duyuruda “diş fırçası üzerine en az 2 santim uzunluğunda macun sıkılma” görseli bilinçli de konmuş olsa bilinçsiz de olsa, her iki durumda da yanlıştır.
Böyle bilim dışı bir görsel TDB’ ne değil ancak ürünlerinin tüketimini artırmak isteyen diş macunu üreticilerine yakışır”.
Bir fırçalama için 4 santim macun sarf edilmesi doğru mudur?
TDB’ nin web sayfasında yayınlanan ve benim de sitemde kullandığım resimde tüpten diş fırçasının yüzeyini tamamen kaplayan ve bir o kadar da fırçanın dışında kalan miktarda macunun sıkıldığı görülüyor.
Bugün üşenmedim ve bu sıkılan macunun uzunluğunu hesaplamaya çalıştım:
Evdeki diş fırçalarının uzunluğu ortalama 2.5 santim idi.
Tüpten çıkan macun fırçanın yüzeyini tamamen kapladığına göre bu en az 2 santim uzunluğunda olmalıydı ve neredeyse buna yakın miktarda macun da tüpten sıkılmış görünüyordu.
Tenkidimde en az 2 santim diyerek meğer çok pinti davranmışım.
Tüpten dışarı çıkan macunun artık tekrar tüpün içine sokulmasının mümkün olmadığını hatırlatarak TDB’ nin bir diş fırçalama için 4 santim kadar diş macununu “sarf etmeyi” resmettiği ortaya çıkıyor.
Diş macunu reklâmlarında diş fırçalarının üzerine aynen TDB’ nin resmettiği şekilde macun sıkılmasından maksat “bol kepçe” macun algısını şuur altına kazımaktır.
Türk Pedodonti Derneği (TPD) Başkanı’ nın basın açıklaması
Florür durum raporunun medyada yer almasından üç gün sonra TPD Başkanı Prof. Dr. Figen Seymen’ in “Diş hekimlerinden diş macunu tartışmasına nokta koyacak açıklama” başlıklı haberi yer aldı (3):
“3 yaş altı çocukların dişlerini fırçalarkan macunu yutmaması için ebeveyn gözetiminde fırçalaması ve yarım bezelye büyüklüğünde macun konulması gerektiğini anımsatan…”
Bir veya yarım bezelye ne fark eder ki demeyin, bilimsel olduğu iddia edilen bir rapor yayınlanıyorsa bu bir misli fark büyük önem kazanır!
*
Ben de bu açıklamayı “Değil diş macununu, adını bile ağza almamak lazım” başlıklı yazımda tenkit ederek şu görüşlerimi dile getirdim (4):
“TPD, TDB’ nin küçük çocuklar için “bezelye kadar” diş macunu tavsiyesini “yarım bezelyeye” indiriyor.
Vatandaşın kafasını karıştırmamak için dernekler aralarında anlaşsalar iyi olur. Bezelye mi yarım bezelye mi? Hangi bezelye, yoksa araka mı?
Yarın da bir başka dernek çıkıp “çeyrek bezelye” veya “pirinç kadar” derse ne olacak?”
*
Prof. Dr. Seymen bu tenkidime şöyle cevap verdi (5):
“Bu yakışıksız ve alaycı ve bilimsellikle hiçbir şekilde bağdaşmayan tutumunuz vurgulamak istediğimiz noktaları anlamamanızdan kaynaklanıyor sanırım. Küçük çocuklarda uygun olan macun oranı sürüntü şeklindedir. Bunun daha iyi anlaşılması için küçük bir bezelye boyutu kadar şeklinde örneklendirilir. Bu bilgiye konuya ilişkin tüm ulusal ve uluslararası kılavuzlardan ulaşabilirsiniz. Bulamıyorsanız biz size gönderebiliriz.”
*
Dişhekimi Dr. A. Doğan Bircan ise Sabah gazetesindeki mülakatında “Diş macununu bol kullanmak daha iyi midir?” sorusuna çocuk erişkin ayırımı bile yapmadan “Fırçanın üzerine konulan macunun miktarı ‘mercimek tanesi‘ büyüklüğünde olmalı” diyor (6).
Diş macunu kullanmayan biri olarak benim için mesele yok ama ebeveynlerin kafalarının “birbirinden farklı miktarlar bildiren açıklamalarla” karışmış olacağını düşünmek yanlış olmayacaktır.
Amerika’ lılar ne diyor?
Florür raporunda referans gösterilen American Academy of Pediatric Dentistry (AAPD)’ nin resmi web sayfasında şu bilgiler var (7):
“Florürlü diş macunları 3 yaşından küçük çocuklarda sürüntüden veya pirinç büyüklüğünden, 2-5 yaş arasında ise bezelyeden fazla olmamalıdır”.
Lütfen yazının kaynağını tıklayarak diş fırçaları üzerine ne kadar macun konduğuna bir bakın, sonra da bunu TDB’ nin raporu için kullandığı resimdeki miktarla kıyaslayın.
*
“American Dental Association” (ADA) resmi web sitesinde de miktarlar AAPD’ nin tavsiyesi ile uyumlu (8) :
“Florürlü diş macunu 3 yaşından küçük çocuklarda sürüntü şeklinde veya tahıl ya da pirinç kadar, 3-6 yaş arası çocuklarda ise bezelye kadar kullanılmalıdır”.
Hayda… TPD Ankara şubesi florürlü macun tavsiye etmiyor
Prof. Dr. Figen Seymen’ in başkanı olduğu TPD Ankara şubesi resmi web sitesinde “Çocuklarda fluoridli diş macunu kullanma rehberi” başlığı altında ise şu bilgiler yer alıyor:
“6 ay-2 yaş arası çocuklarda günde iki kere ve çok az miktarda FLOURİDSİZ DİŞ MACUNU, 2-6 yaş arasına ise bezelye büyüklüğünde 500 ppm fluoridli diş macunu tavsiye ediyor” (9).
Başkan başka söylüyor, Ankara şubesi başka şey söylüyor, bu nasıl iştir?
Gelelim neticeye
Çocuklarının dişlerini korumak isteyen anne ve babaların kafalarının allak bullak olduğunu düşünüyorum.
Konuya ilişkin sorularınızın doğru ve güvenilir yanıtlarını almak için bize danışmanızı bekliyoruz diyen TPD Başkanı’ndan bu kaygıları giderecek bir açıklama bekliyorum.
Kaynaklar:
1. http://www.tdb.org.tr/userfiles/files/DURUM_RAPORU_Florur_08_06_2016.pdf
5. http://ahmetrasimkucukusta.com/2016/06/16/bir-tavsiye/turk-pedodonti-dernegi-baskani-ni-cevabi/
6. http://www.sabah.com.tr/saglik/2016/06/16/dis-sagliginda-dogru-bilinen-yanlislar-neler
7. http://www.aapd.org/media/policies_guidelines/g_fluoridetherapy.pdf
8. http://www.ada.org/en/press-room/news-releases/2014-archive/february/ada-uses-fluoride-toothpaste
9. http://www.tpdan.org/?sayfa/index/20
Yazının resminin kaynağı: https://www.plunket.org.nz/your-child/1-2-years/health-and-daily-care/caring-for-first-teeth/
Hocam maşallah Şerlok Holmes gibisin, çok iyi yakalamışsın. Pirinç nerde 4 cm macun nerde. Hele de derneğin 2 yaşına kadar florsüz macun kullanın demesini yakalamanız müthiş vallahi.
Aynı derneğin başkanı ile bir şubesinin taban tabana zıt görüşte olmalarına şaşırmadım çünkü bizde bilim yok. Gerçek manada bilim olsa bilim adamı olsa böyle bir saçmalık olmaz.
Prof.Dr. Figen SEYMEN’ den aldığım e-posta:
Siteniz de ismimi kullanarak popülizm yapmanızı etik ve deontolojik olarak son derece yanlış buluyorum.
Siz danışmak değil polemik yaratmak ve bundan yararlanmak arzusundasınız. Yazdığınız konulara ait hiç bir eğitim ve bilgi birikiminiz olmaması ve söylenenleri çarpıtıp kullanmanız nedeni ile de sizinle bilgi paylaşımı içinde bulunmayacağım.
***
Sayın Seymen,
Bilimsel delillerini vererek yanlış görüşlerinizi çürütmemi, hatalarınızı gözler önüne sermemi “polemik yaratmak ve bundan yararlanmak” olarak nitelemenizi değerli okuyucularımın takdirine bırakıyorum.
Bağımsız bir hekim olarak halkımızın sağlığınızın korunması konusundaki araştırma ve yazılarıma devam edeceğim.
Sitemi takip ederseniz bunlardan sizin de istifade edeceğinize inanıyorum.
Dr. Ahmet Rasim Küçükusta
Tüm yazılarınızı okudum gayet bilimsel cevaplar verdiniz hem de literatürlerini de koyarak ve cevap veremedikleri gibi bir de size popülistlik yapıyorsun diye bir de iftira atıyorlar. Demek ki bilimden anladıkları bu, bilmem ne derneği böyle diyor öyleyse öyledir, Amerikalılar 50 senedir kullanıyor öyleyse öyledir. Onu bile tam anlamamışlar, küçük çocuklara pirinçten bile büyük olmasın diyorlar bunlar fırça üzerinde bir parmak macun resmi gösteriyorlar Bilim dünyamızın hali budur maalesef ki. Çok yazık.
Bu Figen hanım daha önce yazımı yayınlamaya cesaretiniz olacak mı, yorumlarımı neden yayınlamıyorsunuz siliyorsunuz, doğrusunu öğrenmek istiyorsanız bize sorun diye hava atan kişi değil miydi. Hocanın iki bilimsel yazısıyla darmadağın oldular çareyi minderden kaçmakta buldular. Hiç şaşırmadım.
Pirinç büyüklüğüi. Hangi pirinç. Siyah pirinç, beyaz pirinç, tosya pirinci…
Mercimek büyüklüğü. Hangi mercimek.
Diş macunları ortalama 100 gr.
Diyelim ortalama her fırçalamada 0.02 gr gerekir.
Her macunda piinç tanesi aynı ağırlığı/özelliği vermez.
Tüpte o ağırlığı imkanı yok çıkaramayız.
Ortalama her tüpte 8-10 gr israf.
Her fırça her macunda aynı işlevi/özelliği vermez.
Her fırça/macun her dişe uymaz. Her insan ağzı/dişi farklı.
Kullanılan suda önemli tabii. Sudaki maddeler.
Yukarıdan aşağıya ve aşağıdan yukarıya fırçalamak için, fırçaların yapımıda buna uymalı.
Fırçanın/tellerin/ipin boyutu, biçimi, malzemesi…
Dişlerin arka, uç, iç kısmı.
Fırçanın dudağa, dile, dişe vs. sürtünmesiyle oluşan bozulmalar.
En sağlam organ dişmiş, yalan. Kuru/sert yiyecek ağzı, dişi tahrip eder. Sıcak yiyecek, eder. Dişi pamukla temizleyim deseniz, eder. Çeliktende mi sağlam bu diş. Çelik bile bir takım sürtünmeyle deforme oluyor.
Bir maddenin gücü bir işleme göre kararlaştırılmaz. Örneğin bir ağacın gücü basınçta kırılmaya göre hesaplanmaz. Güçte şekil bile önemlidir. Sen üçgenin bilmem neresine basınç yapsan sağlam dediğin üçgen paramparça olur…..
1 kilo demir, 1 kilo pamuk. Tutuşuna, ambalajına, ambalajsızlığına, duruşuna…. göre etki değişir.
Su insanı kesiyorsa, diğer maddeleri düşünün artık.
Dişler çürümüyor, ufak ufak kırılıyor.
Bu tam bir suçüstü durumudur, dişhekimleri tek ayak üzerinde yakalanmış. Top yuvarlana yuvarlana ağlarla buluşuyor: Gooool!
Figen Hocam, verdiğiniz cevap bir meslektaşınız olarak beni çok üzdü. Ahmet Bey size literatürlerini de vererek bence gayet üst düzey bilimsel bir yanıt veriyor ama sizin buna popülizm demeniz hiç de inandırıcı değil. Bu resmen ben size yanıt veremiyorum demek. Sizin adınıza ve mesleğim adına üzüldüm.
Aslında bu yazıda tamamen kargaşa yaratmışsınız hocam. Söylenenler farklı değil. Öncelikle flour endemik farklılık gösterir meyve sebze ve içme sularında, dolayısıyla ABD ve Türkiye’de ihtiyacınız olan flour miktarı son derece farklıdır. Bu bir. İkincisi hiç biri 2 yaşın altında Bebek’te flourlu macun kullanın demiyor, bebekteki macun kullanımıyla reklamlardaki yanlış algıyı kıyaslamanız elma armut gibi olmuş. Bu arada reklam tamamen yanlış ve biz hekimler klinikte bu algıyla çok mücadele ettik. Son olarak da macun kullanmanızı tavsiye ederim, ellerinizi de sabunsuz mu yıkıyorsunuz yoksa?