HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
ALLAH HERKESİ TIBBİ HATALARDAN KORUSUN
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Son senelerde tıbbi yanlışlarla ilgili haberlerde adeta bir patlama yaşandığı gözle görülüyor, ama gerçekten yanlışlar mı artıyor, yoksa bunların haberleştirilmesi mi artıyor tam bilemiyorum.
Tıbbi yanlışlar komedyası
Bu konuda yazılmış bir kitap bile var. Eski RTÜK Başkanı Nuri Kayış Türkiye’deki doktor hatalarını ‘Neşter Bazen Yanlış Keser’ isimli kitabında anlatıyor: Estetik operasyon yüzünden tanınmayacak hale gelenler… Anestezi sonrası akıl hastalığına yakalananlar… Hasta gözü yerine sağlam gözü alınanlar… Yanlış alçı nedeniyle kolunu kaybedenler… Tek kollu cerrahın girdiği ameliyatlar… Kürtaj kurbanı kadınlar… İçki sofrasında telefonla kalp ameliyatı yöneten profesörler…
İyi ama, bu tür hatalar yalnız bizde olmuyor ki. Hatta, bunlara tıbbi imkánların, teknolojinin en ileri olduğu ülkelerde daha fazla bile rastlanıyor. Meselá, Amerikan Tıp Enstitüsü, bizim zenginlerin ‘sivilcelerini göstermeye, kıllarını aldırmaya, burun etlerini yaktırmaya gittikleri’ bu ülkede her yıl ortalama 100 bin insanın tıbbı hatalar yüzünden hayatlarını kaybettiklerini bildiriyor. Rapora göre, tıbbi hatalar, ölüm sebepleri sırlamasında kalp-damar hastalıkları, kanserler, beyin damarı hastalıkları ve KOAH’ tan sonra 5. sırada yer alıyor: https://www.medscape.com/viewarticle/418841_2
Archives of Surgery isimli muteber bir tıp dergisinde 2006′ da yayınlanan bir makalede Amerika’da yılda ortalama 2 bin 600 kişinin yanlış ameliyat kurbanı olduklarının tahmin edildiği ileri sürülüyor.
Daha geçen gün de İngiltere’deki Hereford County Hospital’da bir hastalığı bulunmadığı söylenerek taburcu edilen 17 kişinin kanser hastası olduğu, aralarında radyoterapi tedavisi görenlerin de bulunduğu 14 kişiye ise yanlışlıkla kanser teşhisi konulduğu açıklandı.
Dünyanın en iyi estetik cerrahlarından biri olarak bilinen ve bugüne kadar 15 bin kişiyi ameliyat ettiği söylenen Michel Maure, 96 hastasının şikáyetçi olması üzerine kayıplara karışıyor; şimdi Fransız polisi tarafından her yerde aranıyor.
Hataların sebepleri
Tıbbi hatalar, hemşireler, laborantlar, teknisyenler, hastabakıcılar… gibi yardımcı sağlık personeli, eczacılar ve tabii hastaların kendilerinden de kaynaklanabilir, ama tıbbi hata diyince akla ilk gelen tabii ki doktorlardır.
Tıbbın hata kabul etmeyen mesleklerin başında geldiğini söylemeye gerek yok. ‘Aşçının hatasını mayonez, mimarın hatasını mermer, doktorun hatasını toprak örter’ sözü boşuna söylenmemiştir.
Elbette her insan gibi doktorlar da istemeden hata yapabilirler. Eğitim yetersizliği… tecrübe ve beceri eksikliği… dikkatsizlik… umursamazlık… iş yoğunluğu… yorgunluk-uykusuzluk… uygun olmayan ve yetersiz çalışma şartları… bu hataların başta gelen sebepleridir.
Tıbbi hatalar nelerdir
Doktorlar tarafından yapılan tıbbi hataları teşhis ile ilgili olanlar, ilaç tedavisi ile ilgili olanlar ve cerrahi girişim ile ilgili olanlar şeklinde başlıca üç grupta toplayabiliriz.
Teşhis ile ilgili hatalar, teşhisin yanlış veya geç konmasından veya teşhis için uygulanan girişimlerden kaynaklanabilir. Burada bir hasta için gerekli olan bir teşhis yönteminin uygulanmaması kadar, gerekli olmayan işlemlerin yapılması da tıbbi hata olarak değerlendirilmelidir.
İlaçlarla ilgili hatalar tıbbi hataların en sık rastlananıdır. Yanlış ilaç verilmesi, ilaç dozunun uygun olmaması (dozun az veya yüksek olması), yanlış uygulama yöntemi (damara zerk edilmesi gereken bir ilacın kas içine verilmesi), tedavi süresinin yanlışlığı (gereğinden kısa veya uzun tedavi), ilacın uygun olmayan aralıklarla verilmesi, diğer ilaçlarla etkileşimin dikkate alınmaması, hastanın alerjik olduğu bilinen ilacın verilmesi… bunların başlıcalarıdır. Yanlış gruptan kan nakli, kanla bulaşan hastalıklar bakımından denetlenmemiş kan nakli… gibi kan transfüzyonlarında yapılan hataların da bu grupta değerlendirilmesi gerekir.
Cerrahi girişimle ilgili hatalar’ın başlıcaları ise, hasta için doğru cerrahi tekniğin ve yöntemin seçilmemesi, cerrahi girişimin zamanlaması, girişim için gerekli bilgi, tecrübe ve beceriye sahip olunmaması ve yanlış ameliyatlardır.
Yanlış ameliyat denince aslında dört farklı şey anlaşılması gerekir: Birincisi ‘yanlış hastanın ameliyat edilmesi’. İkincisi hastanın ‘yanlış tarafının ameliyat edilmesi’; meselá sağ dizi yerine sol dizinin açılması. Üçüncüsü ‘yanlış yerden ameliyat edilmesi’; meselá yanlış omura veya yanlış parmağa cerrahi girişimde bulunulması. Dördüncüsü de ‘yanlış cerrahi tekniğin uygulanması’.
Anestezi ile ilgili, meselá uygun anestezi şeklinin seçilmemesi, anestezi süresi, kullanılan ilaçlarla ilgili hatalar da cerrahi hataların bir alt grubu olarak değerlendirilmelidir.
Kaynak: https://www.timeturk.com/tr/makale/a-r-kucukusta/allah-herkesi-tibbi-hatalardan-korusun.html
NOT: 7.8.2008′ de Star gazetesinde yayınlanmıştır.
***
EK 1 (20.7.2023): Bu hafta yayınlanan bir rapora göre, hastalıkların veya diğer tıbbi durumların yanlış teşhisi, Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl yüz binlerce kişinin ölümüne ve kalıcı sakatlıklara yol açmaktadır.
Bunun sonucunda her yıl yaklaşık 371.000 kişi ölmekte ve 424.000 kişi de beyin hasarı, körlük, uzuv veya organ kaybı ya da metastatik kanser gibi kalıcı sakatlıklara maruz kalmaktadır.
Bu tahmini yapmak için araştırmacılar, belirli durumların ne sıklıkla gözden kaçırıldığını ve gözden kaçırılan bu durumun ne sıklıkla ciddi zarara yol açtığını görmek için önceki düzinelerce çalışmayı inceledi. Bu risk daha sonra tüm ABD nüfusundaki yeni vakaların görülme oranıyla ölçeklendirildi. Araştırmacılar çalışmada “Hastalar paniğe kapılmamalı ya da sağlık sistemine olan inançlarını kaybetmemelidir” diye yazdı. Genel olarak, bir sağlık hizmeti ziyaretinden sonra yanlış teşhisle ilgili ciddi zarar olasılığı %0,1’den azdır.
En sık yanlış teşhis edilen 5 hastalık
Ölüm ve kalıcı sakatlık da dahil olmak üzere bu ciddi sonuçların yaklaşık %40’ı beş durumun teşhisindeki hatalarla ilişkilidir: inme, sepsis, pnömoni, venöz tromboembolizm (damarda kan pıhtısı) ve akciğer kanseri.
Johns Hopkins Üniversitesi’nde nörolog olan Dr. David Newman-Toker, “Bunlar nispeten sık rastlanan ve önemli zararlara yol açan durumlardır” dedi. Bu beş durumun en sık yanlış teşhis edilen hastalıklar olmamasına rağmen en büyük etkiye sahip olduğunu ve çalışmanın bulgularının yatırım ve müdahale için öncelikli alanların belirlenmesine yardımcı olabileceğini söyledi.
Rapora göre, merkezi sinir sistemi enfeksiyonu olan spinal apse %60’tan fazla oranda yanlış teşhis ediliyor.
Ancak rapora göre ciddi zararların başlıca nedeni olan inme, ciddi sonuçlara yol açma riski yüksek olan nispeten yaygın bir durumdur ve ortalamadan daha sık yanlış teşhis edilmektedir. Rapora göre, ABD’de her yıl yaklaşık 950.000 kişi inme geçiriyor ve vakaların yaklaşık %18’inde inme gözden kaçıyor – bu da her yıl yaklaşık 94.000 ciddi zarara yol açıyor. Uzmanlar, teşhis hatalarının tipik olarak spesifik olmayan semptomların daha yaygın ve belki de gerçekte onlara neden olan durumdan daha az ciddi bir şeye atfedilmesinin bir sonucu olduğunu söylüyor.
***
