HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
AÇIK HAVADA VİRÜS BULAŞMIYOR
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Dr. Ahmet Rasim Bey açık havada maske takılmasının faydası olmadığını savunurken kanunlara uymayı vazife sayan “Vatandaş Ahmet Efendi” olarak açık havada da maske takıyor (1).
Evet, kapalı mekânlarda adabına uygun olarak maske takılmasının faydalı olabileceğini ta salgının ilk günlerinden beri tavsiye ediyor ve uyguluyorum da ama bu tavsiyem açık havada geçerli değil (2, 3, 4).
Açık havada virüs taşıyan biri kasti olarak yüzünüze öksürüp tükürüp hapşırmadıktan sonra virüsün bulaşması mümkün değildir.
Bu sebeple de deniz kenarında, cadde veya sokakta yürürken, spor yaparken, parkta yalnız başına bir bankta oturup güneşlenirken, kendi aracı ile tek başına seyahat ederken… maske takmanın akıl ve mantıkla bağdaşan bir tarafını göremiyorum.
Araştırma virüs açık havada bulaşmaz diyor
Toraks Derneği’ nin sitesinde bildirildiğine göre, virüsün açık havada bulaşması neredeyse imkânsız gibi görünüyor (5).
Çin Halk Cumhuriyeti’nde 7 bin 234 vaka üzerinde yapılan bir incelemede koronavirüsün sadece 1 vaka dış ortamda bulaştığı, geri kalan tüm hastaların virüse kapalı ortamlarda yakalandığı belirlenmiş.
Bu araştırmaya ulaşmam mümkün olmadı ama akıl ve mantık da zaten bize bunu söylüyor.
Toraks Derneği daha önce “Açık ortamlarda maske takmanın yararı olmadığını” açıklamıştı (6, 7).
Gelelim neticeye
BİR: Maske, kapalı mekânlarda “âdabına uygun olarak” mutlaka takılmalı, fiziki mesafeye ve el temizliğine titizlikle uyulmalıdır.
İKİ: Açık havada kuyrukta dip dibe beklemek gibi fiziki mesafenin korunamadığı durumlar dışında maske takmanın bir faydası yoktur.
ÜÇ: Şu soğuk kış günlerinde de sıcak yaz aylarında da açık havada maske takma mecburiyetine son verilmelidir.
DÖRT: “Açık havada maske yasağı kaldırılırsa kimse kapalı yerlerde de maske takmaz” diye itiraz edenlere sözüm şudur: İnsanlara doğru şeyleri, doğru anlatırsanız ve onları ikna ederseniz, denilenlere harfiyen riayet ederler.
BEŞ: Tabii ki bir de ne olursa olsun laftan, sözden, cezadan anlamayanlar da vardır ki onlara da ben “Allah ıslah etsin” diyorum ama “Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir” diyenler de var.
Kaynaklar:
5. https://toraks.org.tr/site/news/10195
6. https://toraks.org.tr/site/news/5732
Maskeler şahane, altı kaval üstü şişhâne!
***
Türk Toraks Derneği Çevre Sorunları ve Akciğer Sağlığı Çalışma Grubu ‘ nun yazısı:
7 bin 234 vakadan sadece 1’i virüse dış ortamda yakalandı
Virüste kapalı alanlar kritik
Çin Halk Cumhuriyeti’nde 7 bin 234 vaka üzerinde yapılan bir incelemede sadece 1 vakaya dış ortamda bulaş olduğu, geri kalan tüm hastaların virüse kapalı ortamda yakalandığı belirlendi. Türk TORAKS Derneği Covid-19’dan korunmak için sadece maske, mesafe ve hijyenin yeterli olmayabileceğini, kapalı ortamlardan mümkün olduğunca kaçınılması gerektiğine dikkat çekti.
Türk Toraks Derneği Çevre Sorunları ve Akciğer Sağlığı Çalışma Grubu Yürütme Kurulu Üyesi Doç. Dr. Haluk Çalışır 239 bilim insanının ortak bir deklarasyon ile hastalığın bulaş yolları konusunda yaptığı açıklamaya değinerek “Bilinenin aksine 1,5-2 metre mesafe bırakmanın bulaşmayı yeterince önlemediği, havada uzun süre kalma özelliğine sahip çok daha küçük parçacıkların (aerosollerin) kapalı alanlarda uzun sürebilecek bulaşmadan sorumlu olduğu görüşü ağırlık kazanmaktadır” dedi.
Tüm dünya ile birlikte ülkemizi de etkisini alan COVID-19 salgınında bireysel korumada şimdiye kadar, maske, mesafe ve el yıkamanın önemine vurgu yapılmıştır, halen de yoğun olarak önerildiği görülmektedir. Bu öneriler, hasta bireylerin virüs ile enfekte solunumsal sekresyonlarının ancak 1,5-2 metre öteye kadar ulaşabildiği, bu mesafe içerisinde gerek hava yolu ile gerekse de doğrudan kirlenmiş yüzeylere dokunma ile bulaşma olduğu bilgisine dayanmaktadır.
7 BİN 324 VAKANIN SADECE 1’İ DIŞ ORTAMDA VİRÜSE YAKALANMIŞ
Bugüne kadar yapılan tüm araştırmalara göre hastalığın en yoğun şekilde iç ortamlarda yayıldığını belirten Doç. Dr. Haluk Çalışır sözlerine şöyle devam etti: “Çok sayıda araştırma sonucu, sayılan bulaşma yolları dışında, hasta bireylerin virüs içeren solunum yolları sekresyonlarından kaynaklanan çok daha küçük damlacıklar vasıtasıyla havada uzun süre kalabildiği ve 1,5-2 metreden daha uzak mesafelere ulaşabildiği bilinmektedir. Yine yapılan araştırmalar sonucunda da, hastalığın en yoğun şekilde iç ortamlarda bulaştığı gösterilmiştir. Bu nedenle hastalıktan korunmak için, fiziksel mesafeyi korumak, sık el yıkamak ve usulüne uygun şekilde maske takmak yeterli olmamaktadır. Çin Halk Cumhuriyeti’nde yapılan bir araştırmada, 7324 Covid-19 vakasının incelenmesinde, sadece bir hastaya dış ortamda bulaş olduğu, geri kalanların tümünde, hastalığın iç ortamlarda bulaştığı gösterilmiştir. Özellikle kapalı mekânlarda maskeli dahi olsa belirli sürelerin üzerinde bulunmaktan kaçınmak, az sayıda insan bulunmasına özen göstermek oldukça önemlidir.”
“KÜÇÜK DAMLACIKLAR İLE BULAŞMA ÇOK ÖNEMLİ”
Restoranlar ve benzeri ortamlarda bulaşma olaylarına dikkat çeken Doç. Dr. Çalışır, sözlerini şöyle noktaladı: “Bulaşma yolu konusunda özellikle 239 bilim insanın ortak bir deklarasyon ile yaptıkları açıklama sonrasında, bilinenin aksine 1,5-2 metre mesafe bırakmanın bulaşmayı yeterince önlemediği, havada uzun süre kalma özelliğine sahip çok daha küçük parçacıkların (aerosollerin) kapalı alanlarda uzun sürebilecek bulaşmadan sorumlu olduğu görüşü ağırlık kazanmaktadır. Gerek Diamond Princess gemisindeki hastalığın yayılma dinamiklerinden öğrendiklerimiz, gerekse medyada yaygın olarak haberleştirilen restoranlarda bulaşma olaylarının ve benzer kapalı ortam salgınlarının analizleri de bu görüşleri desteklemektedir. TTD Çevre ve Akciğer Sağlığı Çalışma Grubu olarak, yaşanılanlardan ve elde olunan bilimsel verilerden yola çıkarak, hastalığın bulaşmasında aerosol diye tanımlanan küçük damlacıklar ile bulaşmanın da çok önemli olduğunun altını çizmek isteriz.”
“TOPLU TAŞIMADA KONUŞULMAMALI”
Bulaşmanın önlenmesi için alınması gereken tedbirlere dikkat çeken Türk Toraks Derneği II. Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Bahriye Oya İtil bunları şöyle sıraladı:
- Hastaların ve hasta olmayanların, ağız ve burunlarını kapatacak şekilde uygun materyalden yapılmış maske takması,
- Özellikle yüzeylere temaslardan sonra ellerin temizliğine dikkat edilmesi,
- Diğer bireyler ile fiziksel mesafenin korunması,
- Kapalı alanlarda bu önlemlere rağmen bulaşma söz konusu olduğundan, açılan pencere varlığında hava koşullarına göre açık tutulması ya da sık sık açılarak ortamın havalandırılması, merkezi havalandırması olan binaların havalandırma sistemlerinin taze hava ile uygun çevrim sayısı ile sürekli çalıştırılması,
- Kapalı ortamlarda bulunan insan sayısının kısıtlanması,
- Kapalı ortamlarda yemek sırasında maskelerin çıkarılması risk yaratacağından, toplu yemek yemekten kaçınılması,
- Ofis, okul, kafeterya vb. mekanlarda masalar etrafına konulan şeffaf bariyerlerin hastalığı korumada yeterli olmadığı, yüze takılan şeffaf siperliklerin de tam koruma sağlamadığı bilinmelidir.
Sağlık Bakanlığının 1 Ekim 2020 tarihinde yayınladığı Covid-19 Salgın Yönetimi ve Çalışma Rehberi’nde belirtildiği gibi, kent içi ulaşım araçlarında bulaşıcı damlacık oluşturabileceği için konuşulmamalı ve bağırılmamalıdır. Fransa Ulusal Tıp Akademisi de toplu taşıma araçlarında konuşma yasağı getirilmesini önermiştir.”
“KAPALI ORTAMLAR ÜST ODA ULTRAVİYOLE C UYGULAMARIYLA İLE DESTEKLENEBİLİR.”
Aşılamanın başlamış olmasının önemli bir gelişme olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. İtil, kapalı alanlarda havalandırmaya dikkat çekerek sözlerini şöyle noktaladı: “Dünyada olduğu gibi ülkemizde de aşılamanın başlamış olması önemli bir gelişmedir. Ancak aşı olmanın hastalığın bulaşmasını engellemediği de bilinmektedir. Ayrıca bağışıklamanın toplumda bulaşmayı önleyecek düzeye ulaşması daha uzun zaman alacağından, aşılama ile birlikte yukarıda yeniden altı çizilen maske, mesafe ve el yıkama önlemlerine ek olarak özellikle kapalı alanlarda ortam havasının temiz olmasına yönelik havalandırma, uygun filtrasyon ve oda üstü ultraviyole C (upper room ultraviolet C) ile desteklenen yöntemler kullanılması, açılan pencereleri olan mekanlarda mümkün olduğu ölçüde açık tutulması, kapalı ortamlar başta olmak üzere ağzı ve burnu tamamen kapayacak maske takılması, kapalı ortamlarda bulunan insan sayısının azaltılması ve bu ortamlarda bulunma sürelerin de kısa tutulması gerektiğini bildirmek isteriz.”
Kaynak:https://toraks.org.tr/site/news/10195
***
EK 1 (27.2.2021): Açık havada maske takmak saçmalıktır. Kaynak: https://merkurist.de/mainz/dr-gerhard-scheuch-aerosol-experte-maske-im-freien-ist-unsinn_mMk
***
EK 2 (28.3.2021): Çin’de yapılan yeni bir araştırmada, insanların yüzde 80’inin yeni tip corona virüse (Covid-19) evlerindeyken yakalandığı belirtildi. Bu nedenle uzmanlar, evde alınacak hijyen ve sosyal mesafe önlemlerinin salgının durdurulmasında dışarıda alınacak tedbirlerden daha etkili olabileceğini belirtti. Çin’de yapılan son çalışmada, virüsün bulaşma riskinin evde yüzde 10,3, hastanelerde yüzde 1 ve toplu taşımada yüzde 0,1 olduğu aktarıldı. Haijing’deki Southeast Üniversitesi ve Hong Kong Üniversitesi tarafından yapılan ortak çalışmada bilim insanları, pandeminin ilk merkez üssü olan Hubey Eyaleti hariç, ülkedeki 320 noktada meydana gelen salgınların haritasını çıkardı. Ardından “salgınların rapor edildiği kapalı alanların ana özelliklerini ve bunlarla ilişkili iç mekan çevre sorunlarını” gözden geçirdiler. Çalışmada 318 noktada corona virüs salgının kapalı alanda, yalnızca 2 noktada ise açık havada başladığı görüldü. Buna göre vakaların birçoğu kişiler evlerindeyken açığa çıktı. Salgınların yaklaşık yüzde 80’i ev ortamında, yüzde 34’ü ise toplu taşıma araçlarında meydana geldi. Bununla birlikte, ev salgınlarının çoğu üç ile beş vakayla sonuçlandı. Kaynak: https://www.ntv.com.tr/galeri/saglik/corona-virus-vakalariinin-yuzde-80i-evlerde-ortaya-cikti,0PLY1lqV_EqKkEKZ903W0g
***
EK 3 (6.4.2021): Her 1000 vakadan sadece bir tanesinin açık havada bulaştığı bildirildi. Health Protection Surveillance Centre (HPSC)’ a göre İrlanda’ da bu senenin mart ayına kadar tespit edilen 232.164 vakadan sadece 262’ sinin açık havada bulaştığı bildirildi. Çin’ e yapılan bir araştırmada da 1245 vaka içinde sadece 3 kişiye açık havada virüs bulaştığı ve bunların maskesiz olarak sohbet ettikleri bildirilmişti. Kaliforniya Üniversitesi’ nin beş küresel bulaşma çalışmasını değerlendirdiği çalışma da, kapalı bir ortamda koronavirüs alma şansının dış mekândan 19 kat daha fazla olduğunu gösteriyor. Kaynak: https://www.irishtimes.com/news/ireland/irish-news/outdoor-transmission-accounts-for-0-1-of-state-s-covid-19-cases-1.4529036
***
EK 4 (6.4.2022): Araba devrilince yol gösteren çok olur. “Açık havada artık maske takmanın çok bir gereği ya da faydası olduğunu düşünmüyorum”.
Kaynak: https://twitter.com/drahmetrasim/status/1511621627750006784?s=20&t=Joa-r_2iZ6EeZXuBlHx87A
***
Kapalı alanlarda maske takılması uyarınız için teşekkür ediyorum ama açık alanda maske takmayı yararsız bulmanızı anlayamadım. Açık alanda maske takmanın amacı kişiler dışarı çıkınca markete, manava, kasaba, bankaya, resmi kurumlara gidecekler, fatura ödemek için sıra bekleyecekler, sokakta bir arkadaşını görünce konuşacaklar buralarda bulaşmayı önlemek. Yani kapalı alanda maske takılması şeklindeki öneriniz açık alanda maske takılmamasını gerektirmiyor. Vatandaşa maskeni temiz bir poşete koy sonra cebine at, sokakta kişilerle temas edeceğin zaman ağzına tak, toplu ulaşıma bineceğin zaman ağzına tak. markete girince maskeyi ağzına tak derseniz buna uyma oranı çok düşük olur. Çözüm dışarı çıkınca hemen takılması. Evde de takılsın bu konuda uyarılar yapılsın bunu destekliyorum.
Maskeyi doktorlar da dahil kimsenin doğru kullandığını düşünmüyorum. Öyle tak çıkar, çıkar tak usulü maskenin faydası olmaz. Birçok insan maskeyi bütün gün takıyor, cebine koyuyor, masasına koyuyor tekrar takıyor. Hatta aynı maskeyi birkaç gün takanlar bile var. Maske takmak maskaralığa dönmüş durumda!
Beni düşüncem şudur ki insanların önemli bir kısmı sırf ceza yememek için takıyor ve bu da tabii ki işe yaramıyor.
Her şey yalan virüsde aşıda ilaçları da
Yazıyı ancak şimdi gördüm.
Çok önemsediğim için yazmak istedim.
Ahmed Rasim hoca çok mühim bir noktaya dikkat çekmiş.
Ama yukardaki mantıklı tenkidlerden sonra ne diyecek çok merak ediyorum 🙂
Çünkü benim kanaatim maske takmanın faydası değil pek çok zararları var.
Realiteye uygun olmayan tedbirleri bütün topluma ancak kısa süreli uygulayabilirsiniz.
Daha sıkıntılı bir durumla karşılaşılınca alınması gereken diğer tedbirleri uygulayamamak gibi bir sorun ile karşılaşılacağnı şimdiden not düşmek isterim.
Kapalı mekanlarda maske takılmasının gerekli olduğu kanaatindeyim. Ben takıyorum.
Maske virüs almaktan ziyade başkalarına virüs bulaştırmamaya yarar. Bunun için de kapalı yerlerde herkesin maske takması gerekir. Bu ortamlarda olabildiğince az zaman geçirilmesi gerekir, buraların havalandırılması, fiziki mesafenin korunması da fayda sağlayabilir.
Muhterem hocam, değerli cevabınız için teşekkür ediyorum.
Ancak, yanılıyorsunuz.
Bendenizin ASLA güvenmediğim WHO’nun
linkdeki ve aşağıdaki ‘fabrikada üretilmiş maskeyi nasıl kullanmalıyım’ şeklindeki maddesindeki kullanma kılavuzunu sıradan insanların uygulaması kabil değildir çünkü.
How to put on and wear a fabric mask:
Before touching the mask, clean your hands with an alcohol-based hand rub or soap and water.
Inspect the mask for tears or holes, do not use a mask that is damaged.
Adjust the mask to cover your mouth, nose, and chin, leaving no gaps on the sides.
Place the straps behind your head or ears. Do not cross the straps because this can cause gaps on the side of your face.
Avoid touching the mask while wearing it. If you touch it, clean your hands.
Change your mask if it gets dirty or wet.
How to take off and store a fabric mask:
Clean your hands before taking off the mask.
Take off the mask by removing it from the ear loops, without touching the front of the mask.
If your fabric mask is not dirty or wet and you plan to reuse it, put it in a clean plastic, resealable bag. If you need to use it again, hold the mask at the elastic loops when removing it from the bag. Clean your mask once a day.
Clean your hands after removing the mask.
How to clean a fabric mask:
Wash fabric masks in soap or detergent and preferably hot water (at least 60 degrees Centigrade/140 degrees Fahrenheit) at least once a day.
If it is not possible to wash the mask in hot water, then wash it in soap/detergent and room temperature water, followed by boiling the mask for 1 minute.
General tips:
Make sure to clean your hands before touching your mask.
Make sure you have your own mask and do not share it with others.
Resist the temptation to pull down your mask to your chin or take if off when speaking to other people.
Do not store your mask around your arm or wrist or pull it down to rest around your chin or neck. Instead, store it in a clean plastic bag.
https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/question-and-answers-hub/q-a-detail/coronavirus-disease-covid-19-masks
WHO da KİM oluyor? Maske, öksürürken, hapşırırken saçılan damlacıkların bir kısmını engeller yani bir çeşit “mendil” vazifesi görür. Takanı değil karşısındakini koruyabilir. Hepsi bu.
Ya Hoca Ahmed Rasim,
WHO’yu adam yerine koyanları hangi mandil paklar o halde?
Bil’in Kurulunun realite il ilgisinin olmadığını reisin adamları görmeye başladı, Metin Külünk;
Bilim Kuruluna soruyoruz;
80 kişi aynı Belediye otobüsünde bir arada 2 saat boyunca seyahat edebiliyorken, aynı 80 kişi restorantta yarım saat neden yemek yiyemiyor?
Üstelik masalar arasındaki mesafe otobüse göre daha uygun olduğu halde?