HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
SİNSİ ZATÜRRE KÜÇÜK ÇOCUKLARDA ARTTI
USA’ da Mycoplasma pneumoniae isimli bakterinin etken olduğu zatürre türünün son aylarda bilhassa küçük çocuklarda giderek arttığı bildiriliyor (1,2).
Bu hastalık Amerikan halkı arasında yürüyen zatürre (walking pneumonia) adıyla tanınıyor; bunun sebebi ise hastaların genel durumunun gayet iyi ve normal hayatını sürdürüyor olmasıdır.
Bu zatürre türü Kovid döneminde çok azalmıştı, neredeyse görünmez olmuştu ve Lancet’ de “Mycoplasma pneumoniae: sonsuza kadar mı kayboldu?” başlıklı bir makale bile yayınlanmıştı (3).
USA’ dan gelen haberler, baharda başlayan vaka sayısındaki artışların ağustos ayında zirveye ulaştığını ve bu aylarda da yüksek kalmaya devam ettiğini, hastalığın daha ziyade de 2-4 yaşındaki çocuklarda teşhis edildiğini bildiriyor.
Oysa bu zatürre, bugüne kadar okul çağındaki çocuklar ve ergenlerin (5-17 yaş arası) bir hastalığı olarak bilinirdi ve ben de bunu vurgulamak için “gençlik pnömonisi” tabirini kullanırdım.
Yürüyen zatürre nasıl bir hastalıktır?
Mycoplasma pneumoniae bakterisinin etken olduğu pnömoniler klâsik zatürreden çok farklıdır ve tıp literatüründe bu hastalık için atipik pnömoni ismi de kullanılır. Ben sinsi zatürre tabirini daha uygun buluyorum.
Tipik zatürre ani olarak 40 dereceye kadar çıkan ateş, titreme, dudaklarda uçuklama, öksürük, koyu ve yapışkan balgam, nefes alırken bıçak batar tarzda göğüs ağrısı, hâlsizlik gibi belirtilerle ortaya çıkar. Hastanın genel durumu bozuktur.
Radyolojik olarak lober pnömonidir. Kanda lökosit adı verilen iltihap hücrelerinin sayısı çok yüksek bulunur. Tipik zatürreeye sebep olan etkenler içinde pnömokok ismi verilen bakteriler ilk sırada gelir.
Atipik zatürre ise birçok özellikleri ile tipik zatürreeden farklıdır.
Hastaların yarıya yakınında, zatürree belirmeden önce baş ağrısı, boğazda yanma, kırgınlık gibi belirtiler görülür.
Hastaların genel durumları tipik zatürreedeki gibi kötü değildir, yani hastayı yorgan döşek yatırmaz. Bir kısmı hâlsiz de olsalar okullarına veya işlerine devam edebilirler.
Hastaların ateşi de çok fazla yüksek değildir, hatta bazı hastalarda normal bile bulunabilir.
Sinsi zatürreenin en önemli belirtisi, çok şiddetli kuru öksürüktür. Öksürük nöbetler halinde gelir. Geceleri çok daha fazladır ve hastanın uykusunu bile bozabilir. Birçok hasta bilhassa da küçük çocuklar öksürürken kusabilir, hanımlar öksürürken idrar kaçırabilirler.
Bu hastaların çoğu zaman balgamları yoktur. Seyrek olarak bazı hastalarda beyaz, yapışkan bir balgama rastlanabilir.
Bu hastalarda nefes darlığı ve göğüs ağrısı şikâyetleri olmaz.
Bazılarında, boğaz iltihabı, kulak zarı iltihabı, boyun lenf bezelerinde şişme, çeşitli deri döküntüleri (Stevens-Johnson Sendromu gibi) görülebilir. Çok ender olarak sinir sistemi belirtileri, eklem ve kalp zarı iltihabı, kusma ve ishâl gelişebilir.
Genel olarak tipik zatürreeye göre daha iyi gidişli bir hastalıktır.
Atipik zatürree, her mevsim görülebilirse de, en çok sonbahar ve kış aylarının hastalığıdır ve salgınlara da yol açabilir. Bu salgınlar özellikle yuva, okul, kışla, yurt gibi gençlerin toplu olarak bulunduğu ortamlarda görülür.
Hastalık, zatürreli kişinin öksürmesi sırasında havaya saçılan damlacıklardaki mikropların solunmasıyla bulaşır; ancak bulaşma için sıkı temas gerekir.
Nasıl teşhis edilir?
Sinsi zatürrede akciğer röntgeninde tipik olarak tek veya bazen iki taraflı silik, bazen yama şeklinde veya interstisyel tarzda infiltrasyonlar vardır, röntgen tamamen normal de olabilir.
Burun ve boğaz salgılarında bakterinin üretilmesi (kültür) zor ve zaman alıcıdır, pratikte uygulanmaz.
Kesin teşhis akut dönemde kanda mikoplazma mikroplarına karşı IgM sınıfı antikorların yüksekliği ile konur. IgG yüksekliği geçirilmiş enfeksiyonu gösterir.
Son senelerde bu PCR testi de kullanıma girmiştir.
Mycoplasma pneumoniae dışında Chlamydia, Legionella bakteriyle solunum yolları virüsleri de atipik zatürre tablosuna sebep olabilirler.
Tedavisi nasıldır?
Sinsi zatürree, penisilin ve sefalosporin sınıfı antibiyotiklere cevap vermez çünkü bu bakterinin hücre duvarı yoktur.
Hastalık makrolid grubu (eritromisin, klaritromisin, azitromisin) ile tedavi edilir.
Erişkinlerde kinolon sınıfı da verilir ama ben hiç tavsiye etmem.
Tetrasiklin de etkili bir ilaçtır, tercih edilebilir.
Gelelim neticeye
Zatürree, zatürree başlangıcı, bronşit başlangıcı, domuz gribi, reflü, uzayan Kovid gibi teşhislerle doktor doktor dolaşan, en azından birkaç akciğer röntgeni hatta tomografi çektirmiş olan, türlü çeşitli antibiyotik ve öksürük şuruplarına rağmen şikâyetleri bir türlü geçmeyen hastalarda atipik zatürre düşünülmelidir.
Kaynaklar:
2. https://www.medscape.com/s/viewarticle/walking-pneumonia-rise-2024a1000jyu
3. https://www.thelancet.com/journals/lanmic/article/PIIS2666-5247(23)00182-9/fulltext
Makale: Mycoplasma pneumoniae: gone forever?
***
