HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
KANSER TARAMALARI BOŞUNA MI YAPILIYOR?
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
JAMA’ da yayınlanan araştırmada yaşlılarda kanser taramalarının faydası olmadığı ortaya kondu (1).
Araştırmada, 2000-2010 arasında Milli Sağlık Mülâkat Araştırmasına (National Health Interview Survey=NHIS) katılan 65 ve üzeri yaşlarda olan 27 bin 404 kişinin 9 senelik mortalite riski hesaplandı.
Bunlar 9 senelik mortalitelerine göre, düşük (yüzde 25), orta derecede (yüzde 25-49), yüksek (yüzde 50-74) ve çok yüksek (yüzde 75’ den fazla) olarak gruplandı.
Sonuçlar şöyle:
Erkeklerin yüzde 55’ ine son 2 sene içinde prostat kanser için PSA testi,
Kadınların yüzde 38’ ine son 2 sene içinde meme kanseri için mamogram,
Kadınların yüzde 31’ ine son 3 sene içinde rahim ağzı kanseri için Pap testi ve kadın ve erkeklerin yüzde 41’ ine 5 sene içinde kolonoskopi yapıldığı belirlendi.
2000’ e göre son senelerde prostat ve rahim ağzı kanseri taramaları daha azdı.
Taramalar, beklenen hayat süreleri 5 seneden az olanlarda da sık idi.
10 seneden önce kolonoskopinin faydası yok
JAMA’ da yayınlanan ve bir bilgisayar modeline dayanan başka bir çalışmada ise yaşlılara her 10 senede bir defadan fazla kolonoskopi yapılmasının çok az faydası olduğu belirlendi (2).
Araştırmaya göre, yaşlılara en az 10 senede bir kolonoskopi yerine her 5 senede bir yapmak her 1000 kişide fazladan 1’ den az hayatı kurtarıyor.
5 senede bir yapılan kolonoskopi 711 bin $ maliyetle beraber ilave bir QALY (kalitece ayarlanmış yaşam yılları) kazanmak için 909 ilave kolonoskopiyi gerektiriyordu.
Birçok uzman, kolonoskopisi normal olanlara 10 seneden önce ikinci bir kolonoskopiyi, beklenen hayatta kalma süreleri 10 seneden az olanlarda hiçbir kanser tarama testini uygun bulunmuyor.
Kanserin erken teşhisi hayat mı kurtarır hayat mı karartır?
“Kanserde erken teşhis hayat kurtarır” sözü kulağa çok hoş geliyor ama pek çok araştırma bunun çok da doğru olmadığını gösteriyor.
Birçok insana taramalar sonucu “kanser teşhisi” konarak kemoterapi, radyoterapi ve ameliyat gibi ölümcül riskleri olan tedaviler uygulanıyor.
Kanser teşhisinin yarattığı stres, tarama testinden sonra yapılması icap eden diğer teşhis yöntemlerinin riskleri ve harcanan para ve zaman da işin cabası.
Oysa bu insanların bir kısmı kanserden değil başka sebeplerden ölecekler veya kanser teşhis edilmemiş olsa bundan bir zarar görmeyeceklerdi.
Kanserde erken teşhis hayat kurtarır sözünün bazıları için “Kanserde erken teşhis hayat karartır” anlamına gelebileceğini unutmayalım.
Tıp, kanseri erken teşhis etmek için harcadığı zaman, emek ve parayı, kanserleri önlemeye ve hangi kanserlere hangi tedavinin yapılması gerektiğini belirlemeye ayırmalıdır.
Gelelim neticeye
Bırakın ileri yaşta olanları, orta yaşlardan itibaren bile kanser taramalarının gerekliliği tartışılıyor.
Kanser taramalarına değil bunların bilinçsiz ve programsız rastgele yapılmasına ve bunların topluma sanki “mucizeymiş” gibi sunulmasına karşıyım.
İnsanlara kanser taramaları dayatılmamalı, işlemin fayda ve riskleri açık ve net olarak anlatılmalı ve mutlaka onayları alınmalıdır.
Kanser taramalarının özel risk gruplarında belirli bir program dâhilinde uygulanması daha doğrudur.
KAYNAKLAR
http://archinte.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=1897549
http://archinte.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=1897548
http://archinte.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=1897541
***
EK 2 (20.8.2023): Oslo Üniversitesi tarafından yürütülen kapsamlı bir çalışmanın son bulguları, yaygın olarak kullanılan kanser tarama testlerinin gerçek faydaları konusunda bir tartışma başlattı. JAMA Internal Medicine dergisinde yayınlanan araştırma, sağlık alanındaki popüler slogan olan “tarama hayat kurtarır” sözünü mercek altına alarak, taramaların çoğu kanser türünde yaşam süresini uzatmayabileceğini ortaya koydu. Çalışma, 18 uzun vadeli randomize klinik çalışmanın ve 2,1 milyondan fazla katılımcının kapsamlı bir incelemesini içeriyor.
“Tarama gerçekten hayat kurtarıyor mu?”
Profesör Michael Bretthauer ve ekibi, yaygın olarak kullanılan 6 kanser tarama testinin etkisini değerlendirmek için 18 uzun vadeli klinik çalışmadan elde edilen verileri derledi. Bunlar arasında meme kanseri için mamogramlar, kolonoskopi ve sigmoidoskopi gibi kolorektal kanser tespiti için farklı yöntemler, akciğer kanseri için BT taramaları ve prostat kanseri için PSA testleri yer alıyordu. Çalışma katılımcıları en az 9 yıl boyunca takip edildi.
Sonuçlar, sigmoidoskopi yoluyla kolorektal kanser taramasının ömrü yaklaşık üç ay uzatabileceği olası istisnası dışında, bu tarama testlerinin yaşam süresini uzattığını iddia etmek için yeterli kanıt olmadığını ortaya koydu.
Sağlık hizmetleri mesajları ve politikaları için çıkarımlar
Çalışmanın bulguları, kanser tarama testlerini aktif olarak teşvik eden sağlık kuruluşları, kurumlar ve politika yapıcılar için sonuçlar doğurmaktadır. Bretthauer, “Kanser tarama testlerini hayat kurtarıcı olarak tanıtan kuruluşların gelecekte bu mesaj konusunda biraz daha dikkatli olmaları gerektiğini düşünüyorum” dedi.
Kaynak: https://jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine/article-abstract/2808646
Makale: Testing Whether Cancer Screening Saves Lives Implications for Randomized Clinical Trials of Multicancer Screening
***
