HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
NEDEN GEREKSİZ ANTİBİYOTİK YAZILIYOR, SUÇLU KİM?
Yeni bir araştırma, çocuk doktorları tarafından kulak, burun ve boğaz enfeksiyonları için tavsiye edilen antibiyotiklerin yarısının gereksiz olduğunu gösteriyor.
2000-2011 seneleri arasında 18 yaşından küçük çocuklar üzerinde gerçekleştirilen araştırmaların meta-analizine göre, USA’ da senede 11 milyon 400 bin reçete boşuna yazılıyor (1).
Bakterilerin ulak ve boğaz enfeksiyonlarındaki prevalansı ve birçok bakteriyel enfeksiyonu önlediğine inanılan pnömokok aşılarının kullanılması dikkate alındığında kulak, sinüs, boğaz ve üst solunum yolları enfeksiyonlarının yüzde 27’ sinin sebebinin bakteriler olduğu ortaya çıkıyor ama bu hastalıklar için antibiyotik yazıma oranı yüzde 57.
Uzmanlara göre, gereksiz ve bilinçsiz antibiyotik kullanımı “antibiyotiklere dirençli bakterilerin” oluşmasında da önemli rol oynuyor.
USA’ da antibiyotiklere dirençli bakteriler senede 2 milyondan fazla enfeksiyona yol açıyor ve 23 bin kişi bu yüzden hayatını kaybediyor.
Yeni testler ulunması lâzım
Araştırmanın başı olan Dr. M. Kronman, gereksiz antibiyotik yazılmasının başlıca sebebi olarak “doktorların üst solunum yolları enfeksiyonlarının sebebinin virüsler mi bakteriler mi olduğunu ayıramamaları” olduğunu söylüyor ve ekliyor (2):
“Bu enfeksiyonların ayırt edilmesinde “hızlı strept test” ten faydalanmak mümkün ama bu test dışında bu enfeksiyonların etkenini tespit etmeye yarayacak başka bir teşhis yöntemi yok.
Araştırmamızın yeni testlerin geliştirilmesini sağlaması yanında doktorları da antibiyotik yazarken daha çok düşünmeye teşvik edeceğini umuyoruz”.
Neden gereksiz antibiyotik yazılıyor?
Antibiyotiklerin gereksiz yazılmasında elbette etkeni kolayca, hızla belirleyebilecek ucuz bir testin olmaması önemli ama bundan başka sebepler de var.
Bence, doktorların hastalarını poliklinik şartlarında ayrıntılı olarak dinleme, sorgulama ve muayeneye zamanlarının olmaması da çok önemli.
Hem antibiyotik ve diğer ilaçların yazılmasında hem gereksiz tetkik istenmesinde “defansif tıp” yani doktorların kendilerini koruma istekleri de yabana atılmamalıdır.
Hastalardan gelen “ilaç yaz baskısı”, doktorların ağır iş yükü, yorgunluk gibi etkenler de hesaba katılmalıdır.
Üst solunum yolları enfeksiyonlarında antibiyotikler her zaman şart değil
Yakın zamanlara kadar, viral solunum yolları enfeksiyonlarından sonra ortaya çıkan sinüzit, orta kulak iltihabı, bronşit gibi bakterilerin de işe karıştığı durumlarda mutlaka antibiyotik yazılırdı ama yeni birçok araştırma bunun her zaman gerekli olmadığını gösteriyor.
Sinüzit, otit ve bronşit gibi komplikasyonlarda hastanın üç gün süreyle gözlenmesi, durumunda bir düzelme olmuyorsa antibiyotik yazılması yani “izle-gör” politikası tavsiye ediliyor.
Mesela, şiddetli ağrısı olan ve iltihabın her iki kulağı da ilgilendirdiği durumlarda antibiyotikler faydalı olabilir ama vakaların çoğunda belirtiler kendiliğinden de geçebileceği için antibiyotik yazmada aceleci olunmamalıdır.
Ya da mesela boğazı ağrıyan çocuklarda bademciklerde veya boyunda lenf bezlerinde şişme, bademciklerin içinden beyaz iltihap gelmesi, ateş varsa fakat öksürük yoksa sebep bakteriler olabileceği için “boğaz kültürü” yapılması uygundur.
Hekime sormadan antibiyotik kullanımı
Yeni bir araştırma ülkemizde hekime sormadan antibiyotik kullanmanın yaygın olduğunu gösteriyor ama burada hastaların günahı fazla değil çünkü onları buna “zırt-pırt ilaç yazan biz doktorlar” alıştırdık (4).
“Burnu akana da boğazı ağrıyana da ateşi olana da öksürene de antibiyotik yazıldığını” gören hastalar haklı olarak “doktora gidip zaman kaybetmeye, muayene parası vermeye gerek yok, antibiyotiğimizi gidip eczaneden kendimiz alırız” diye düşünmeye başladılar.
Üstelik bizim kültürümüzde “hekimden sorma çekenden sor” diye yaklaşım olduğunu da unutmayalım.
“Boğazım ağrıyor veya ateşim var, ne yapayım” diye kime sorsan hepsi de “antibiyotik” tavsiye eder, öyle değil mi?
Gelelim neticeye
Bizde gereksiz ilaç kullanımının daha büyük boyutlarda olduğuna, hem antibiyotiklerin hem diğer ilaçların çoğunun yüzde 90’ ın gereksiz kullanıldığına inanıyorum.
Gereksiz antibiyotik kullanımı aslında tüm dünyanın da sorunudur.
BİR: Antibiyotiklere dirençli bakterilerin ortaya çıkmasında rolü vardır.
İKİ: Gereksiz yere antibiyotiklerin yan etkilerine maruz kalınmış olur.
ÜÇ: Ekonomik kayıplara yol açar.
Yeni antibiyotik keşfetmek öyle kolay bir iş değildir, elimizdekilerin kıymetini bilelim.
Kaynaklar:
