Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

Koronavirüs salgını dolayısıyla acil problemi olmayanların hastane ve doktorlara gitmemelerinin, acil olmayan ameliyatların ertelenmesinin, rutin kontroller ve taramaların yapılmamasının, insanların sağlık hizmetlerinden uzak kalmalarının etkileri merak ediliyor.

Bizdeki durum nedir bilmiyoruz ama USA’ da yapılan yeni bir araştırma, salgın sebebiyle hastaneye gitmeyen her 10 hastadan sadece birinin durumunun kötüleştiğini, yüzde 85 hastanın durumunda bir değişiklik olmadığını gösteriyor (1).

Kardiyoloji uzmanı Dr. Sandeep Jauhar bu durumu “İnsanlar doktora gitmeyi bıraktı. Çoğu iyi görünüyor” başlıklı makalesinde ele alıyor ve şu kritik soruyu soruyor: “Amerikalıların sağlık sistemimizin sunmaya alışık olduğu tedavilere gerçekten ihtiyacı var mı?” (2).

Dr. Jauhar’ ın dikkat çektiği hususlar özetle şunlar:

-Aylarca rutin kontroller yapılamadı, acil olmayan ameliyatlar ertelendi ve hastaneler bu yüzden ağır ekonomik kayıplara uğradı.

-Şüphesiz ki yeni kanser teşhis edildiği halde ameliyatları yapılmadığı için zarar gören hastalar da oldu ama çoğu bu dönemi doktorların beklediğinden daha iyi geçirdi.

-Bunda hastaların doktora gidemedikleri için sigara içmemek, egzersiz yapmak gibi sağlık hayat tarzı unsurlarına daha çok önem vermelerinin rolü olabilir. İnsanların sevdiklerine daha çok zaman ayırmaları da streslerini azaltmış olabilir.

-Belki de Amerikalıların bu kadar geniş hacimli sağlık hizmetlerine ihtiyaçları da olmuyor olabilir.

-Amerika’da toplam sağlık bütçesinin yüzlerce milyar dolarına denk düşen sağlık hizmetinin boşa gittiği iyi bilinmektedir.

Boşa giden sağlık hizmetlerinin başta gelen sebebi: defansif tıp

-Boşa giden sağlık hizmetlerinde defansif tıbbın önemli bir yeri vardır. Doktorların daha fazla tetkik istemeleri ve bunun hastalar tarafından da talep edilmesi, hastane ve doktorların fahiş fiyatlar istemeleri, hangi tedavilerin etkili olduğu konusunda fikir birliği olmaması, pahalı teknolojinin daha iyi olduğu inancının etkisi olabilir.

-Bazı bölgelerde kişi başına sağlığa harcanan para daha fazla olmakla beraber bu daha çok sağlık manasına gelmemektedir.

Tıbbi müdahalelerin önemli bir kısmı ticari sebeplerle yapılıyor

-Daha önce yapılan bir araştırmada doktorların sağlık hizmetlerinin yüzde 15-30’ unun gereksiz olduğuna inandıkları belirlenmişti (3).

-Bazı alanlarda ameliyatların yüzde 20’ si gereksiz olarak sadece para kazanmak için yapılıyor (4).

-Ameliyatları acil olmadığı için ertelenen hastalar bu müdahalenin hakikaten gerekli olup olmadığını doktorlarıyla tartışmalıdır. Çünkü birçok hastalık tedavi edilmeden kendiliğinden de düzelebiliyor. Bazı durumlarda önceden planlanmış ameliyatlar gerekli de olmayabilir.

-Salgın ayrıca, daha sağlıklı ve finansal olarak daha sorumlu bir şekilde yeniden başlama fırsatı da sağladı.

-Refleks olarak statükoya geri dönmek doktorlar için iyi olabilir ama aynı şey hastalar için geçerli değildir.

Gelelim neticeye

BİR: Bizde de sağlık hizmetlerine erişimin zorunlu olarak azalmasının halk sağlığına etkileri bilimsel olarak incelenmelidir.

İKİ: Bu olaydan telafisi imkânsız zarar gören ve hatta ölenler olduğu şüphesiz olmakla beraber hastaneye gitmediği için hiç bir problemle karşılaşmayanlar hatta belki de hayatı kurtulanlar bile olmuş olabilir.

ÜÇ: Rutin kontrol, tarama ve çekap gibi uygulamaların fayda ve zararlarının bilimsel olarak ortaya konması şarttır.

DÖRT: Defansif tıp bizde de çok önemli bir problemdir. Buna karşı çözümler üretilmelidir.

Kaynaklar:

1.  https://khn.org/news/nearly-half-of-americans-delayed-medical-care-due-to-pandemic/ 

2. https://www.nytimes.com/2020/06/22/opinion/coronavirus-reopen-hospitals.html

3. https://hub.jhu.edu/2017/09/06/unneeded-medical-care-hopkins-survey/

4. https://archive.thinkprogress.org/study-doctors-perform-thousands-of-unnecessary-surgeries-and-reap-the-profits-ba47cdefea6c/

***

EK 1 (9.8.22020): Birleşik Krallık hükumetinden şok tahmin: Yalnızca tecrit yüzünden 16 bin kişi öldü. Bu şok sayı, ölümcül virüse yakalanmaktan korktuğu için acil servise gitmeyen tahmini 6 bin kişiyi ve hastanelerde yer açmak amacıyla erken taburcu edildikten sonra bakımevlerinde ölen diğer 10 bin kişiyi kapsıyor. Diğer yandan hükumet raporu, kısıtlamalar uygulanmasaydı ve virüsün kontrolden çıkmasına izin verilseydi ölümlerin çok daha fazla olacağını söylüyor. Kaynak: https://indyturk.com/node/224006/sa%C4%9Flik/birle%C5%9Fik-krall%C4%B1k-h%C3%BCk%C3%BCmetinden-%C5%9Fok-tahmin-yaln%C4%B1zca-tecrit-y%C3%BCz%C3%BCnden-16-bin-ki%C5%9Fi

***

EK 2 (17.7.2021): ASEEM MALHOTRA: “Finans, hastaları her düzeyde geride bırakıyor – Birleşik Krallık sağlık hizmetlerinin bir soruşturmaya ihtiyacı var. Sağlık sistemi bir güven kriziyle karşı karşıya; bilgisiz doktorlar ve yetersiz araştırma hastalara zarar veriyor“. Kaynak: https://www.theguardian.com/healthcare-network/2017/nov/21/finance-trumps-patients-uk-healthcare-needs-inquiry

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: