Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

İspanya’nın, artan obezite salgınını yavaşlatmak amacıyla çocuklara yönelik şekerli yiyecek, çikolata barları ve soda gibi içeceklere yönelik reklâmları yasaklayacağı açıklandı (1).

Tüketici İşleri Bakanı Alberto Garzon gazetecilere verdiği demeçte, 2022’de yürürlüğe girecek yasağın televizyon, radyo, çevrimiçi satış noktaları ve mobil uygulamalarda 16 yaşından küçüklere içerik satan reklâmları hedefleyeceğini söyledi.

Bakan, İspanya’nın İngiltere, Norveç ve Portekiz gibi diğer Avrupa ülkelerinin izinden gideceğini de sözlerine ekliyor.

Yasak, Dünya Sağlık Örgütü’nün çocuklar için “zararlı” olduğunu söylediği çikolata, unlu mamuller, dondurma, alkolsüz içecekler ve diğer şekerli içeceklerin reklâmlarına uygulanacak.

Çocukların televizyon seyretme süreleri arttıkça fast food restoranlara gitme oranı da artıyor

3-7 yaş arası 100 çocuk ile bunların ebeveynleri üzerinde gerçekleştirilen araştırmaya göre, çocukların televizyon seyretme süreleri arttıkça fast food restoranlara gitme oranı da o nispette artıyor.

Menülerinde oyuncak hediye eden restoranlar çocuklar tarafından daha çok tercih ediliyor.

Çocuğun yatak odasında televizyon olması da bu tür restoranlara gitme oranını etkiliyor.

The Journal of Pediatrics’ te yayınlanan araştırmanın yazarlarından J. Edmond “Anne ve babalara çocuklara reklâmların olmadığı kanalları seyrettirmelerini tavsiye ediyoruz” diyor (2, 3).

Muteber tıp dergilerinden BMJ, anne sütü yerine kullanılan ürünlerin reklâmlarını yayımlamayacağını açıkladı. Dergi, sebep olarak bunların aşırı derecede teşvik edilmesi ve küresel emzirme oranlarının düşmesini gösteriyor (4).

Obezitenin sebebi çevresel etkiler ve hükümetlerin politikalarıdır

Çocukluk çağı obezitesindeki artışta hazır gıdaların ve fast food restoranların çok önemli yeri var (5).

Zamanın DSÖ Başkanı Chan’ ın özellikle şu tespitleri çok önemli:

BİR: Obezite çocuklukta yaşam tarzından değil çevresel etkiler ve hükümetlerin politikalarından kaynaklanıyor.

İKİ: Sağlıksız gıda ve içeceklerin pazarlaması sınırlandırılmalıdır.

ÜÇ: Gıda endüstrisinin halk sağlığı politikalarının oluşturulmasında yer alması sakıncalıdır.

DÖRT: En büyük zarar, aşırı şekerli içecekler, fazla işlenmiş, yoğun enerjili ve besin değeri düşük gıdaların pazarlanmasından geliyor.

Her türlü gıda reklâmı yasaklanmalıdır

Ben de Chan’ ın bu doğru tespitlere şunları ilave etmiştim:

BİR: Yiyecek ve içecek reklâmları sonlandırılmalıdır.

İKİ: Hazır gıdaların üzerine sigarada olduğu gibi “sağlığa zararlı olabilir” ibaresi konmalıdır.

ÜÇ: Hazır gıdalar “janjanlı paketlerde” değil “renksiz, resimsiz ambalajlarda” satılmalıdır.

DÖRT: Hazır gıdalardan “ek vergi” alınmalıdır.

BEŞ: Okul kantinlerinde hazır gıda satışı yapılmamalıdır.

ALTI: Çocukların marketlere girmesi yasaklanmalıdır.

YEDİ: Devlet küçük üreticiye destek olmalı, sağlıklı gıdalara sübvansiyon uygulamalıdır.

Bu ilk yasak kararı değil

Daha önce Fransa, obeziteye karşı önlem almak için restoranlarda ve diğer yeme içme mekânlarında sabit bir fiyata sınırsız şekerli içecek satışını yasaklamıştı (6).

Dünyanın en büyük fast food restoranlarından Burger King gazoz, kola, şekerli meyve suyu gibi alkolsüz içecekleri çocuk menülerinden kaldırdığını, bu meşrubatlar yerine yağsız süt, elma suyu ve az yağlı çikolatalı süt sunacağını açıklamıştı (7).

Bu ne kadar gerçekleşti, yoksa şirket hava attığıyla mı kaldı bilmiyorum.

İngiltere’ de abur cubur yiyecek ve içeceklerde janjanlı paketlere son sloganıyla açılan savaşta bunların da sigaralarda olduğu gibi tek tip, renksiz, düz paketlerde satılması gerektiği bildirilmişti (8).

Ne oldu bunu da bilmiyorum.

Gelelim neticeye

Yasaklamaların, para cezalarının bir yere kadar faydası olabilir.

Asıl mesele, toplumun sağlıklı beslenme konusunda bilinçlendirilmesidir.

Bu iş endüstri ile iş ve menfaat birliği içinde olanlara bırakılmamalıdır.

Kaynaklar:

1. https://medicalxpress.com/news/2021-10-spain-ads-sweets-kids.html

2. https://www.jpeds.com/pb/assets/raw/Health%20Advance/journals/ympd/Emond.pdf

3. https://www.jpeds.com/content/JPEDSEmond

4. https://www.bmj.com/content/364/bmj.l1200

5. https://ahmetrasimkucukusta.com/2015/11/03/yazilar/tip-yazilari/beslenme/hazir-gida-reklamlari-cocuklari-etkiliyor/

6. https://ahmetrasimkucukusta.com/2017/01/29/derdime-bir-care/fransada-sekerli-iceceklerin-satisina-sinirlama/

7. https://ahmetrasimkucukusta.com/2015/03/17/yazilar/tip-yazilari/beslenme/gazli-icecekler-cocuk-menulerinden-cikariliyor/

8. https://www.theguardian.com/society/2020/jul/19/junk-food-is-the-new-tobacco-experts-call-for-restrictions-to-tackle-obesity

***

***

EK 1 (6.12.2024): Çocuklar okumayı öğrenmeden önce bile markaları tanıyabilir ve bir çocuğun gıda markaları hakkındaki bilgisi, obezitenin önemli bir göstergesi olabilir. https://x.com/bmj_latest/status/1864622746375803355

Kaynak: https://www.bmj.com/content/387/bmj.q2710

Makale: The baby food aisle is a blind spot in health policy and governance

***

EK 2 (7.12.2024): BMJ’ deki araştırma, büyük gıda markalarının hibeler, fonlar, ücretsiz eğitim kaynakları ve kampanyalarla okullarda ve kreşlerde nasıl gizlice pazarlama yaptıklarını gösteriyor.

Yiyecek ve içecek markaları, kahvaltı kulüpleri, beslenme rehberliği ve sağlıklı beslenme kampanyaları yapıyor.

Okullarda gıda tedarikini ve eğitimi etkileyen kuruluşlar arasında Kellogg’s, Greggs ve Coca Cola, PepsiCo, Mars, Nestlé ve McDonald’s gibi şirketler tarafından finanse edilen bir “politika geliştirme” yardım kuruluşu yer alıyor.

Makale: Food industry has infiltrated UK children’s education: stealth marketing exposed

Kaynak: https://www.bmj.com/content/387/bmj.q2661

***

Yazı için 1 yorum yapılmış:

1. Alişan Yıldıran dedi ki:

   30 Ekim 2021, 16:07

   Bu hususda ARK hocayı sonuna kadar destekliyorum.

   Başka destek olan hekim yok mu?

   Merak etmeyin en fazla ‘karşıt’ diye bir garabet damgası vururlar.

Siz de yorumunuzu paylaşın: