Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

Fareler üzerinde yapılan çalışmada, aerobik egzersiz sırasında kana geçen irisin isimli hormonun Parkinson hastalığı (PH) ile ilgili bir proteini (alfa sinüklein) ve hareket problemlerini azaltabileceği gösterildi.

Deneylerde, irisin hormonunun alfa sinüklein kümelerinin birikmesini ve bununla ilişkili beyin hücresi ölümünü önlediği belirlendi.

Daha sonra, irisinin etkileri Parkinson benzeri semptomlara sahip olacak şekilde tasarlanmış fareler üzerinde test edildi.

Alfa sinüklein, fare beyninin, dopamin üreten nöronların uzandığı striatum adı verilen bölgesine zerk edildi.

İki hafta sonra, farelere kan-beyin bariyerini geçebilen irisin kan seviyelerini artıran viral bir vektör verildi.

6 ay sonra irisin verilen farelerde kas hareketleri ile alakalı herhangi bir eksiklik görülmezken plasebo zerk edilen farelerde kavrama gücünde ve bir direkten inme kabiliyetinde kusurlar görüldü.

İrisin verilen farelerde beyin hücreleri üzerinde yapılan ek araştırmalarda, egzersiz hormonunun Parkinson hastalığına bağlı alfa sinüklein düzeylerini yüzde 50 ila yüzde 80 arasında düşürdüğü tespit edildi.

İrisinin ayrıca beyin hücrelerinde lizozom adı verilen sıvı dolu keseler aracılığıyla alfa sinükleinin taşınmasını ve parçalanmasını hızlandırdığı da gösterildi.

Parkinson Hastalığı (PH)

PH, dopamin kaybıyla tetiklenen nörolojik bir hareket bozukluğudur. Bu hormon, beynin hareket ve koordinasyonu kontrol eden kısmına mesaj gönderilmesinde rol oynar.

PH’ da kasların ve hareketleri üzerindeki kontrol kaybedilir. Titreme, sertlik ve yürüme, denge ve koordinasyon güçlüğü gibi motor sorunlar ortaya çıkar.

Aerobik egzersizin PH belirtilerini düzelttiği uzun zamandan beri biliniyordu ama olayın mekanizması hakkında bir bilgi yoktu.

PH’ da alfa sinüklein proteinlerinin kümelenmesi dopamin üreten beyin hücrelerinin ölümüne yol açıyor.

Aerobik egzersiz=dayanıklılık egzersizi

Aerobik egzersiz, tempolu yürüme, hafif koşular, merdiven çıkma, ip atlama, bisiklete binme, dans etme, yüzme gibi uzun süreli yapılan egzersizlerdir.

Anaerobik egzersizler ise kısa süreli yüksek şiddetli hareketlerdir. Tenis, ağırlık kaldırma, kısa süreli hızlı koşular, futbol, basketbol, hentbol gibi aktivitelerde anaerobik süreçler hâkimdir.

İrisin nedir?

İlk kez iskelet kaslarında sentezlendiği keşfedilen irisinin, daha sonra birçok dokuda yapılabileceği gösterilmiştir. İrisin egzersiz sırasında kana karışır ve bu sebeple egzersiz hormonu adıyla da bilinir. Beyaz yağ dokusu hücrelerini kahverengi yağ dokusu hücrelerine çevirerek enerji harcanmasını sağlar, glukoz metabolizmasını düzenler.

Gelelim neticeye

Araştırmacılar, bu sonuçlara dayanarak PH’ nı durduracak ve belirtileri azaltabilecek bir tedavi geliştirmek için çalışacaklardır.

Her işini kendi yapan, yürüyen, bisiklete binen, yeteri kadar hareketli olanların bu tür tedavilere ihtiyacı olmayacaktır.

Sizi yürümeye davet ediyorum.

Çocuklara: Uyusun da büyüsün.

Yaşlılara: Yürüsün de genç kalsın denmelidir.

Kaynak: https://www.pnas.org/doi/full/10.1073/pnas.2204835119

Makale: Amelioration of pathologic α-synuclein-induced Parkinson’s disease by irisin

***

EK 1 (30.11.2022):  Haftada sadece 54 dakikalık yoğun egzersiz herhangi bir sebebe bağlı erken ölüm riskini %36 ve kalp hastalığı ihtimalini %35 azaltıyor.

Kaynak: https://academic.oup.com/eurheartj/advance-article/doi/10.1093/eurheartj/ehac572/6771381

***

EK 2 (13.1.2023): Fiziksel aktivite çocuklarda ve ergenlerde depresif belirtileri hafifletmek için alternatif veya yardımcı bir yaklaşım olabilir.

Kaynak: https://jamanetwork.com/journals/jamapediatrics/article-abstract/2799811

Makale: Physical Activity Interventions to Alleviate Depressive Symptoms in Children and Adolescents

***

EK 3 (14.3.2023): Endüstriyel solventlerde, kuru temizlemede, kafeinsiz kahve ve temizlik bezleri, sprey yapıştırıcı, boya sökücü, leke çıkarıcı ve halı temizleyiciler gibi sayısız ev ürününde yaygın olarak kullanılan trikloretilen (TCE) Parkinson Hastalığı riskini %500 artırıyor. 1970’lerden beri TCE’ nin gıda ve ilaç endüstrileri tarafından kullanılması  yasaklanmıştı. TCE’ nin yeraltı suyu, içme suyu, toprak ve dış ve iç havadaki seviyeleri daha yakından izlenmelidir. TCE ve Parkinson hastalığı arasındaki bağlantı, ilk olarak 50 yılı aşkın bir süre önce vaka çalışmalarında ima edildi. Aradan geçen yıllarda, fareler ve sıçanlar üzerinde yapılan araştırmalar, TCE’nin beyin ve vücut dokusuna kolayca girdiğini ve yüksek dozlarda hücrelerin mitokondri olarak bilinen enerji üreten kısımlarına zarar verdiğini gösterdi. Hayvan çalışmalarında TCE, insanlarda Parkinson hastalığının ayırt edici özelliği olan dopamin üreten sinir hücrelerinin seçici kaybına sebep oluyor.

Kaynak: https://content.iospress.com/articles/journal-of-parkinsons-disease/jpd225047

Makale: Trichloroethylene: An Invisible Cause of Parkinson’s Disease?

***

EK 4 (27.5.2023): Düzenli egzersiz kronik ağrıları önlüyor ve azaltıyor. Buyurun egzersize…

Kaynak: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0285041

Makale: Longitudinal relationships between habitual physical activity and pain tolerance in the general population

***

EK 5 (31.8.2023): Parkinson ve kabızlığı olan hastalara 3 ay probiyotik verilmesi, bağırsak mikrobiyomunu iyileştirdiği gibi uyku, yorgunluk ve kabızlık gibi motor olmayan semptomları da düzeltti.

Kaynak: https://www.medscape.com/viewarticle/995973

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: