Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

💥 Tempolu yürüme beynin hacmini artırıyor, hafızayı güçlendiriyor https://www.youtube.com/watch?v=JpVr9aNz1bY

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

***

Yaşlanmayla birlikte pek çok kişi hafıza sorunları yaşamaya başlar ama bunu yürüyerek engellemek mümkün.

Araştırmada, 120 yetişkin birey rastgele iki gruba ayrıldı.

Bir grup bir sene, düzenli tempo ile yürüyerek aerobik egzersiz yaptı.

Diğer grup ise yalnızca esneme, denge ve kas tonusu çalışmalarını ihtiva eden hafif aktiviteler yaptı.

Araştırmacılar iki önemli alana odaklandı:

Hipokampüsün büyüklüğü – Beynin hafıza, öğrenme ve yön bulmada kilit rol oynayan bölgesi,

Uzamsal hafıza performansı – Kişinin çevresindeki yerleri hatırlama ve yön bulma becerisi.

Ne bulundu?

Düzenli aerobik yürüyüş yapan grup, hipokampüs hacminde yaklaşık %2 artış sağladı—bu, yaşa bağlı kaybı 1–2 yıl geri çevirecek kadar anlamlı bir artış demek.

Bu büyüme özellikle beynin ön (anterior) hipokampüs kısmındaydı.

Ayrıca, egzersiz yapanların kanında BDNF (Beyin Kaynaklı Nörotrofik Faktör) seviyelerinde artış gözlendi. BDNF, yeni sinir hücresi oluşumuna ve sinaptik bağlantıların güçlenmesine destek verir.

Esneme grubunda ise hipokampüs hacminde düşüş görülürken, egzersiz grubu hem anatomik hem zihinsel olarak daha iyi bir performans sergiledi.

Başka bir araştırmada da gündüz uykusuna yatkın olanların beyin hacmi 15.8 cm³ daha büyük bulunmuş ve bu, yaşlanmaya bağlı beyin küçülmesine karşı 2,6 ila 6,5 yıl kadar “genç kalmış” bir beyin hacmine eşdeğer olarak değerlendirilmişti.

https://ahmetrasimkucukusta.com/2025/08/27/yazilar/tip-yazilari/cesitli-akciger-hastaliklari/uyku-hastaliklari/gunduz-uykusuna-yatkin-olanlarin-beyni-genc-kaliyor/

Basitçe Ne Anlama Geliyor?

Düzenli aerobik egzersiz, ileri yaştaki bireylerde beyinde gerçekten fiziksel değişime yol açıyor.

Beynin öğrenme ve hatırlama bölgesi canlanıyor, bu da günlük hayatta yön bulmadan yeni bilgileri hatırlamaya kadar pek çok konuda doğrudan fark yaratıyor.

BDNF gibi tabii destekleyiciler, bu süreci hem hızlandırıyor hem daha güçlü hale getiriyor.

Gelelim neticeye

Bu bilimsel çalışma, egzersizin yalnızca kaslara değil, beyne de “spor” yaptırdığını gösteriyor.

Egzersizle kalp sağlığını iyileştirdiğimiz gibi, beynimizin belleğini de tazeleyebiliriz.

“Yaşlanınca unutkanlık normaldir” demek yerine, “harekete geç ve hafızanın geri gelsin” demek çok daha etkili olabilir.

Yürüyün, yollar yürümekle aşınmaz ama dikkat ayakkabınız aşınabilir.

Aerobik egzersiz nedir?

Aerobik egzersiz vücudun oksijen kullanma kapasitesini artıran, ritmik ve düzenli olarak yapılan, orta tempolu egzersizlerdir.

Kalp atış hızı ve nefes alıp verme hızı belirli bir süre boyunca artar; bu da kalbi, akciğerleri ve dolaşım sistemini güçlendirir.

Temel mantık: “Uzun süreli, orta şiddetli aktivite” dir.

Tempolu yürüyüş, koşu / jogging, bisiklet sürmek, yüzmek, dans etmek, ip atlamak… gibi.

Aerobik egzersiz ile kardiyo çoğu zaman aynı anlamda kullanılır.

Her aerobik egzersiz bir kardiyodur, ama her kardiyo aerobik olmayabilir.

Mesela:

30 dakika tempolu yürüyüş → Aerobik + Kardiyo

100 metre sprint (kısa mesafe hızlı koşu) → Kardiyo ama anaerobik

Hipokampus nedir?

Hipokampus, beynin “hafıza ve navigasyon merkezidir” ve iki temel işlevi vardır:

Hafıza Oluşturma (Memory Maker): Yeni anılar oluşturmak ve uzun süreli hafızaya kaydetmekten sorumludur. Meselâ, dün akşam yediğiniz yemeği veya bir arkadaşınızın ismini hatırlamanızı sağlar.

Yön Bulma (Navigation): Beyninizin içindeki bir GPS gibi çalışır. Bir yerden bir yere giderken yönünüzü bulmanıza, mekânsal ilişkileri anlamaya yardım eder.

Kısacası: “Nerede olduğunuzu ve neler yaşadığınızı hatırlamanızı sağlayan beyin bölgesidir.”

Hipokampüs geç yetişkinlikte küçülür ve bu da hafıza bozukluğuna ve demans riskinin artmasına sebep olur.

Hipokampüs ve medial temporal lob hacimleri daha formda yetişkinlerde daha büyüktür ve fiziksel aktivite antrenmanı hipokampüs perfüzyonunu artırır.

Kaynak: https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.1015950108

Makale: Exercise training increases size of hippocampus and improves memory

***

EK 1 (30.10.2025): 2 dolarlık tükürük testi depresyon ve şizofreniyi tespit etmeye yardımcı olabilir

Beyin sağlığı için hayati önem taşıyan ve depresyon, bipolar bozukluk ve şizofreni ile bağlantılı bir protein olan BDNF’ yi ölçen düşük maliyetli, taşınabilir bir tükürük testi geliştirildi.

Cihaz, BDNF’ nin eser miktarlarını bile yüksek hassasiyetle tespit ederek üç dakikadan kısa sürede sonuç veriyor.

Bu proteinin düşük seviyelerinin bilişsel ve duygusal bozukluklarla bağlantılı olması sebebiyle biyosensör, erken teşhis ve tedavi takibi için hızlı ve uygun fiyatlı bir araç haline gelebilir.

Basitliği ve 2 dolarlık maliyeti, onu özellikle ruh sağlığı taramalarında yaygın kullanım için oldukça umut verici kılıyor.

*

Beyin türevi nörotrofik faktör (BDNF): Sinir hücrelerinin büyümesini, hayatta kalmasını ve bakımını destekleyen bir proteindir.

Nöron gelişimi: Yeni nöron oluşumunu (nörojenez) teşvik eder, özellikle de hipokampusta.

Sinaptik plastisite: Öğrenme ve hafıza için sinapsları güçlendirir.

Ruh sağlığı: Depresyon, anksiyete gibi bozukluklarda düşük seviyeleri görülür; antidepresanlar BDNF’ yi artırır.

Egzersiz etkisi: Fiziksel aktiviteyle seviyesi yükselir, bilişsel fonksiyonları iyileştirir.

Beyin sağlığı için hayati önem taşıyan ve depresyon, bipolar bozukluk ve şizofreni ile bağlantılı bir protein olan BDNF’ yi ölçen düşük maliyetli, taşınabilir bir tükürük testi geliştirildi.

K: https://x.com/drahmetrasim/status/1983782482924159183

Kaynak: https://pubs.acs.org/doi/10.1021/acspolymersau.5c00038

Makale: Low-Cost, Disposable Biosensor for Detection of the Brain-Derived Neurotrophic Factor Biomarker in Noninvasively Collected Saliva toward Diagnosis of Mental Disorders

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: