Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

İnsanların afiyetle yedikleri besinlere yapılan karalama kampanyaları tüm hızıyla devam ediyor.

Yumurta, kırmızı et, sakatat gibi gıdalardan sonra şimdi hedefte süt ürünleri var.

Kanada’ da yapılan yeni bir araştırma İngilizce medyada “peynir kâbus görmeye yol açıyor” veya “uyku bozukluğunuzun sebebi süt ürünleri” olabilir benzeri başlıklarla yer aldı.

Süt ürünleri tabiriyle peynir, yoğurt, süt, dondurma gibi yiyecek ve içecekler kast ediliyor.

Bu, 1.000’den fazla üniversite öğrencisi üzerinde yapılan ankette gece yeme alışkanlıkları, rüyâ kalite ve kötü rüyâları tetikleyen yiyeceklerin incelendiği gözleme dayalı yani herhangi bir illiyet bağını (sebep-sonuç münasebetini) göstermesi mümkün olmayan türden bir araştırmaydı.

Araştırmadan çıkan sonuçları şöyle özetleyebiliriz:

🔴 Katılımcıların yaklaşık %40’ı gece geç saatlerde yemek yemenin veya belirli yiyeceklerin uykularını etkilediğini; yaklaşık %25’i belirli yiyeceklerin uykularını daha kötü hâle getirebileceğini söyledi. %5,5’i rüyâlarını etkileyen yiyecekleri bildirdiler.

🔴 Katılımcıların yaklaşık üçte biri düzenli kâbus gördüklerini bildirdi. Kadınların rüyâlarını hatırlama ve kötü uyku ve kâbus bildirme ihtimalleri daha yüksekti ve erkeklerin gıda entoleransı veya alerjisi bildirme ihtimallerinin neredeyse iki katıydı.

🔴 Daha az sağlıklı beslenen kişilerin olumsuz rüyâ görme oranları daha yüksek ve rüyâları hatırlama oranları daha düşüktü.

🔴Tatlılar ve şekerli yiyecekler, kâbuslarla süt ürünlerinden daha fazla ilişkili bulundu.

🔴 Baharatlı ve ağır yiyeceklerin de olumsuz etkileri bildirildi.

🔴 Süt ürünlerinin özellikle laktoz entoleransı olanlar için sorun yarattığı görüldü. Laktozu sindiremeyenlerde ortaya çıkan gaz, şişkinlik, kramp, bulantı veya ishal gibi rahatsız edici belirtiler uykuyu bozarak kâbuslara zemin hazırlayabilir. 

Buna göre:

💥 Tatlı ve şekerli yiyecekler, süt ürünlerine göre daha güçlü bir kâbus tetikleyicisi olarak ortaya çıkarken medya haberlerinde doğrudan süt ürünleri suçlanıyor. Araştırma adeta Batı kültüründe “peynir kâbus yapar” gibi eski inanışlara “bilimsel destek” gibi sunuluyor.

💥 Süt ürünlerinin, sadece hassasiyeti olanlar için olumsuz etki gösterdiği belirlenmesine rağmen bunun herkes için geçerli olduğu algısı yaratılıyor.

Laktaz eksikliği sebebiyle süt ürünlerini sindiremeyen kişiler, bunları özellikle gece yediklerinde mide-bağırsak rahatsızlığı yaşıyor; bu da kâbus sıklığını ve şiddetini artırıyor.

💥 Süt ürünleri denilen gıdalar da aslında “aşırı işlenmiş yani yozlaşmış gıdalardan” başka bir şey değil. 

Yoğurt dedikleri genellikle rafine şeker, yapay aroma, renklendirici, kıvam artırıcı ve koruyucu; süt dedikleri laktozun yanı sıra ekstra şeker, kakao tozu, aroma verici ve stabilize edici maddeler; dondurma dedikleri süt bazlı olmakla birlikte şeker, emülgatör, glikoz şurubu, yapay aroma, gıda boyası gibi çok sayıda katkı maddesi ihtiva ediyor.

Araştırma, ezcümle gece geç saatlere kadar özellikle ağır, tatlı, baharatlı veya sütlü yiyeceklerin, mide-bağırsak rahatsızlığına sebep olarak uykuyu ve rüyâları bozabileceği, en çok etkiyi tatlıların gösterdiğini, süt ürünlerinin herkeste değil sadece bireysel hassasiyetlere bağlı olarak kabus göremeye yol açabileceğini gösterirken medya süt ve süt ürünlerini itibarsızlaştırma yarışına giriyor. 

Gelelim neticeye

BİR: Belki yüz kere yazdım söyledim, beslenme araştırmalarına asla itimat edilemez. Bunların tekrarlanabilirlikleri yoktur. Buyurun bakalım: İngiliz Peynir Kuruşu’ nun 2005′ deki bir çalışmasında peynirin hoş rüyâlara sebep olduğu ortaya çıkmıştı. 

İKİ: Medya bilerek veya bilmeyerek -ki ikisi de birbirinden vahimdir- süt ürünlerine çamur atıyor. Oysa araştırma, şeker ve tatlıların süt ürünlerinde daha çok tetikleyici olduklarını gösteriyor.

ÜÇ: Süt ürünleri diye karaladıkları gıdalar aslında “aşırı işlenmiş ve süslenmiş” gıdalar.

DÖRT: Yatmadan önce ister tatlı ister tuzlu ister acı ister ekşi bir şeyler yiyip içmek zaten sağlıklı bir davranış değildir.

BEŞ: Utanmaz adamlardan yeni bir hikâye: Hazreti Musa değil Hazreti İbrahim, kız değil erkek, Ayşe değil İsmail, Azrail değil Cebrail, keçi değil koç.’

NOT 1: 1900’lerin başında Amerikalı karikatürist Winsor McCay, insanların hoşa gitmeyen bir şey yedikten sonra kâbus ya da garip rüyâlar gördükleri popüler bir gazete çizgi romanı -Rarebit Fiend’in Rüyâsı- yarattı. Genellikle bu tetikleyici yiyecek, kızarmış ekmek üzerine peynirden yapılan popüler bir Galler yemeği olan rarebit idi.

NOT 2: Laktoz entoleransı beyaz Amerikalılarda %10-20 iken Türkiye’ de çok daha yüksek (%70-80) oranında görülür. 

Kaynak: https://www.frontiersin.org/journals/psychology/articles/10.3389/fpsyg.2025.1544475/full

Makale: More dreams of the rarebit fiend: food sensitivity and dietary correlates of sleep and dreaming

Araştırmanın medyada haberleri:

https://www.medicalnewstoday.com/articles/cheese-may-actually-give-you-nightmares-here-is-why#Could-personalized-dietary-interventions-help-improve-sleep

https://medicalxpress.com/news/2025-06-cheese-nightmares-scientists.html

https://www.newsweek.com/study-finds-cheese-increases-nightmares-2092536

https://www.medscape.com/viewarticle/nightmares-it-might-be-something-you-ate-2025a1000hg3

https://www.dailymail.co.uk/health/article-14865143/The-cheese-fridge-quietly-taking-years-life.html

https://www.nbcnews.com/health/health-news/can-cheese-turn-dreams-nightmares-rcna215580

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: