Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

Astımlıların bronşlarındaki bu değişikliklerin en önemlisi, eozinofil hücrelerin hakim olduğu iltihaptır. Bu allerjik iltihap hastalığın iyileşme dönemlerinde bile sürekli olarak vardır. Astımlıların bronşları, işte bu allerjik iltihap nedeniyle, hem allerjik ve hem de allerjik olmayan uyaranlara (soğuk hava,egzersiz, duman, koku…) karşı aşırı bir duyarlılık gösterir. Buna tıp dilinde bronş hiperreaktivitesi ismini veriyoruz. Keskin bir kokunun, sigara dumanının astımlı hastalarda öksürük, hırıltı ve nefes darlığına yol açması bu bronş hiperreaktivitesi nedeniyledir.

Astım nasıl ortaya çıkar?

Astımın ortaya çıkmasında hem kalıtsal hem de çevresel faktörlerin rolü vardır. Bir kişinin astım olabilmesi, her şeyden önce, genetik yatkınlığın olmasını gerektirir. Bu genetik yatkınlık, tek değil, birçok genin kontrolü altındadır.

İşte, genetik olarak astıma yatkın olan bir kişi, maruz kaldığı çevresel faktörlerin (hava kirliliği, sigara, viral infeksiyonlar, yoğun allerjen teması…) etkisiyle, günün birinde astım belirtileri göstermeye başlar.

Araştırmalara göre, insanların %40 kadarında genetik olarak astıma yatkınlık vardır, ancak bu kişilerin sadece belli bir kısmında astım ortaya çıkmaktadır.

 Astımın ortaya çıkmasına neden olan çevresel faktörler nelerdir?

Genetik olarak astıma yatkın olan kişiler, aşağıda sıralanmış olan çevresel faktörlere maruz kaldıklarında astım  gelişme riski yükselmeye başlar:

1. Annenin gebelik döneminde sigara içmesi
2. Çocuğun evinde, özellikle de yaşamın ilk yıllarında sigara içilmesi
3. Evde yoğun olarak ev tozu akarı, evcil hayvan, küf allerjenlerine maruz kalınması
4. Hava kirliliği
5. Viral solunum yolları infeksiyonları
6. Evlerin sağlıksız yerleşimi (Yoğun trafik, hava kirliliği yaratan fabrika ve iş yerleri yakınlarındaki evler…)
7. Uygun olmayan ev koşulları (İyi havalanmayan, güneş görmeyen, karanlık ve rutubetli ortamlar)
8. Yiyecek ve içeceklere ilave edilen çeşitli maddeler (Tatlandırıcılar, koku verici ve bozulmayı önleyici maddeler…) 
9. Genetiği değiştirilmiş besinler
10. Stres
11. Kürsel iklim değişkiliği

Bu çevresel faktörlerden uzak kalan kişilerin  genetik olarak astıma yatkınlıkları olsa bile tüm hayatları boyunca astıma ait hiçbir belirti göstermemeleri de mümkündür.  

 Astımın görülme sıklığı nedir?

Dünyanın çeşitli ülkelerinde yapılan araştırmalarda, bir toplumda astım görülme sıklığı %5 civarında bulunmuştur. Bu oran sadece çocuklar değerlendirildiğinde %10’dur.

İstanbul’un farklı semtlerindeki 4 ilkokulda 3578 öğrenci ile yaptığımız bir anket çalışmasında, yaşları 6-15 arasında değişen çocukların %13’ünde astım olduğunu saptamıştık. Ülkemizde başka şehirlerde yapılan araştırmalarda bu oran %8-10 arasında bulunmuştur. Bu verilere göre, ülkemizde 5 milyona yakın kişide astım olduğu tahmin edilmektedir.

***

EK 1 (25.2.2023): Geğirme astım belirtisi olabilirmiş. Hayırlısı olsun da biz onu “uzayan Kovid” belirtisi diye biliyorduk. Her neyse, yakında her geğirene astım spreyleri yazılmaya başlanacaktır. Tabii yanında bir de mide koruyucu ilavesiyle.

Kaynak: https://twitter.com/WebMD/status/1629368099953598464?s=20

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: