HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
TIBBİ HATALAR YILDA 440 BİN KİŞİNİN ÖLÜMÜNE YOL AÇIYOR
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Journal of Patient Safety isimli dergide yayınlanan makalede USA’ da her sene hastaneye yatanlar içinden 210 bin ilâ 440 bin kişinin, önlenmesi mümkün olan zararlar yüzünden öldüklerinin tahmin edildiği bildirildi (1).
Bu hesaplama, NASA’ nın toksikologlarından John T. James tarafından gerçekleştirildi; James’ in 19 yaşında ölen oğlunun ardından hastane hizmetlerindeki ihmalkârlıkları öne sürdüğü bir kitabı da var.
James’ in tahmini, 2002-2008 arasında hastanelere yatırılan 4 bin 200’ den fazla hastaya ait verilerin değerlendirildiği, 2008-2011 tarihleri arasında yayınlanan dört araştırmaya dayanıyor.
Bu araştırmalar değerlendirildiğinde hastaların yüzde 21’ inin ciddi komplikasyonlarla karşılaştıkları, yüzde 1.4’ ünün ise bu yüzden öldükleri belirlendi.
2007’ de ülkede 34 milyon kişi hastaneye yatırıldığı verisine göre, buradan her sene 210 bin kişinin öldüğü hesaplanıyor ama tıbbi kayıtların birçok komplikasyonu göstermediği ve teşhis hataları ele geçirilemediği için bu rakamın 440 bine kadar çıkabileceği de iddia ediliyor.
Bu, USA’ da kabaca “her 6 ölümden birinin hastaneler yüzünden gerçekleştiğini” gösteriyor ve tıbbi hatalar ölüm sebepleri sıralamasında kalp-damar hastalıkları ve kanserlerden sonra üçüncü sırayı alıyor.
Daha önce senede 98 bin kişinin öldüğü sanılıyordu
Bu araştırmadan önce kısa adı IOM olan Amerikan Tıp Enstitüsü (Institute of Medicine) tarafından 1999’ da yayınlanan “Hata insana mahsustur” (To Err Is Human) başlıklı rapora göre “her sene tıbbi hatalar yüzünden 98 bin kişinin öldüğü” biliniyordu (2).
1984 senesinde New York hastanelerinde tedavi edilen hastalara ait tıbbi kayıtların değerlendirilmesiyle hazırlanan bu rapor “Hayır, bu kadar da olamaz” diye çok itiraz görmüştü.
Sağlık ve İnsan Hizmetleri Başmüfettişlik Bürosu (Office of Inspector General for Health and Human Services) da 2010’ da hastanedeki kötü sağlık hizmetleri yüzünden her sene sadece Medicare’ e bağlı olanlardan 180 bin kişinin öldüğünü bildirmişti (3).
Amerikan Hastaneler Birliği (American Hospital Association) sözcüsü IOM’ un rakamını daha güvenilir bulduklarını bildirirken ProPublica tarafından görüşleri sorulan üç önde gelen “hasta emniyeti araştırmacısı” da araştırmanın yöntem ve bulgularının muteber olduğunu söylüyor.
Uzmanlar ne diyor?
To Err Is Human isimli raporu yazan komitede bulunan ve “hasta emniyetinin babası” unvanıyla tanınan Harvard’ lı pediatrist Dr. Lucian Leape “ Hesaplamaların dayanağı olan araştırmalara ve yapılan hesaplamaya güvendiğini” söylüyor ve ekliyor:
“IOM’ un üyeleri o zaman tıbbi hata tahminlerinin düşük olduğunu biliyorlardı.
O rapor çok derme çatma bir metoda dayanıyordu.
Ayrıca da tıp son senelerde daha da karmaşık hale geldi; bu daha fazla hata manasına gelir.”
The Johns Hopkins Hospital’ de cerrah olan Dr. Marty Makary “Sağlık hizmetlerinde daha fazla şeffaflığa ihtiyacımız var. Tıbbi hataları ortadan kaldırmak milli bir öncelik olmalıdır” diyor.
Dr. David Classen ise görüşlerini “Önceki rapordaki rakamların güncellenmesi hem hastaların gördükleri zararlar hem bunun sebep olduğu muazzam finansal maliyet bakımından çok önemli” sözleriyle dile getiriyor.
Gelelim neticeye
Bir ülkede tıbbi hatalar sebebiyle kaç kişinin zarar gördüğünü ve öldüğünü tam olarak bilmek elbette mümkün değil.
Bu, ancak tahmin edilebilir çünkü hem tıbbi kayıtlar tam doğru değildir hem de birçok hekim ve hastane hatalarını açıkça bildirmek istemez.
Kendisine başvuran her insanı “hasta” olarak etiketlemekte beis görmeyen, ilaç endüstrisinin oyuncağı haline gelen modern tıbbın çok ciddi bir sorgulamaya ihtiyacı var.
Amerikalılar durumun vahametinin yeni yeni farkına varıyorlar ama ünlü hiciv şairimiz Neyzen Tevfik olacakları onlarca sene önce çoktan görmüş:
Bir hazakatzedeyim, midemi tıp tepti benim
Kırk katır tepse yıkılmazdı bu muhkem bedenim
Kapladı her yanımı sancı, elem, ağrı, bere
Bir mezar oldu vücut, sanki etibba haşere
Hastane sanarak çok yere girdim çıktım
İbret aldım oralardan da canımdan bıktım.
KAYNAKLAR
2. http://neurosurgery.ucsf.edu/tl_files/NS_Main/QI/IOM_To%20Err%20is%20Human.pdf
3. http://www.propublica.org/article/how-many-die-from-medical-mistakes-in-us-hospitals
***
EK 1 (20.7.2023): Bu hafta yayınlanan bir rapora göre, hastalıkların veya diğer tıbbi durumların yanlış teşhisi, Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl yüz binlerce kişinin ölümüne ve kalıcı sakatlıklara yol açmaktadır.
Bunun sonucunda her yıl yaklaşık 371.000 kişi ölmekte ve 424.000 kişi de beyin hasarı, körlük, uzuv veya organ kaybı ya da metastatik kanser gibi kalıcı sakatlıklara maruz kalmaktadır.
Bu tahmini yapmak için araştırmacılar, belirli durumların ne sıklıkla gözden kaçırıldığını ve gözden kaçırılan bu durumun ne sıklıkla ciddi zarara yol açtığını görmek için önceki düzinelerce çalışmayı inceledi. Bu risk daha sonra tüm ABD nüfusundaki yeni vakaların görülme oranıyla ölçeklendirildi. Araştırmacılar çalışmada “Hastalar paniğe kapılmamalı ya da sağlık sistemine olan inançlarını kaybetmemelidir” diye yazdı. Genel olarak, bir sağlık hizmeti ziyaretinden sonra yanlış teşhisle ilgili ciddi zarar olasılığı %0,1’den azdır.
En sık yanlış teşhis edilen 5 hastalık
Ölüm ve kalıcı sakatlık da dahil olmak üzere bu ciddi sonuçların yaklaşık %40’ı beş durumun teşhisindeki hatalarla ilişkilidir: inme, sepsis, pnömoni, venöz tromboembolizm (damarda kan pıhtısı) ve akciğer kanseri.
Johns Hopkins Üniversitesi’nde nörolog olan Dr. David Newman-Toker, “Bunlar nispeten sık rastlanan ve önemli zararlara yol açan durumlardır” dedi. Bu beş durumun en sık yanlış teşhis edilen hastalıklar olmamasına rağmen en büyük etkiye sahip olduğunu ve çalışmanın bulgularının yatırım ve müdahale için öncelikli alanların belirlenmesine yardımcı olabileceğini söyledi.
Rapora göre, merkezi sinir sistemi enfeksiyonu olan spinal apse %60’tan fazla oranda yanlış teşhis ediliyor.
Ancak rapora göre ciddi zararların başlıca nedeni olan inme, ciddi sonuçlara yol açma riski yüksek olan nispeten yaygın bir durumdur ve ortalamadan daha sık yanlış teşhis edilmektedir. Rapora göre, ABD’de her yıl yaklaşık 950.000 kişi inme geçiriyor ve vakaların yaklaşık %18’inde inme gözden kaçıyor – bu da her yıl yaklaşık 94.000 ciddi zarara yol açıyor. Uzmanlar, teşhis hatalarının tipik olarak spesifik olmayan semptomların daha yaygın ve belki de gerçekte onlara neden olan durumdan daha az ciddi bir şeye atfedilmesinin bir sonucu olduğunu söylüyor.
***
