HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
TÜRKİYE’ DE AŞI DEZENFORMASYONU:
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Teyitpedia’ nın yazısı:
Türkiye’de aşı dezenformasyonu: Yanlış bilgiyi kimler yayıyor, ilişki ağları ne?
Eldeki tüm bilimsel veriler aksini gösterirken, bir insanı aşı karşıtı olmaya ya da aşı karşıtlarına prim vermeye sürükleyen nedir? Türkiye’de aşı karşıtlığını anlayabilmek için akademi teyitçi işbirliği ile yapılan ilk çalışmanın sonuçlarını anlattığımız dizinin ilk bölümü…
Neredeyse ikinci yılını geride bırakan Covid-19 pandemisi, Ekim 2021 itibariyle 5 milyona yakın cana mal oldu. Toplum bağışıklığı ve kayıpların en aza indirilmesi için eldeki en etkili araç, etkinliği kanıtlanmış aşılar. Ancak rekor bir hızla geliştirilen aşılar hakkında tereddütleri olanlar, aşılarla ilgili organize dezenformasyon kampanyalarından etkilenebiliyor. Bu Türkiye’de de böyle. Dezenformasyon kampanyalarını yürütenler, basit tereddütleri olanları yanlış yönlendirerek, bilimin üzerinde uzlaştığı aşıların hayat kurtardığı gerçeğine gölge düşürebiliyor.
Peki kim bu dezenformasyondan sorumlu olanlar? Başvurdukları temel anlatılar neler? Bu anlatıları yayanların argümanlarına inanmaya daha meyilli olanların ortak özellikleri neler? Esas mesele ilk bakışta görüldüğü gibi modern tıbbi pratiklere kategorik bir karşıtlık mı yoksa daha genel bir güven sorununun tezahürü mü bu? Bir diğer deyişle, eldeki tüm bilimsel veriler aksini gösterirken, bir insanı aşı karşıtı olmaya ya da aşı karşıtlarına prim vermeye sürükleyen nedir?
Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de aşı karşıtlığı yanıltıcı, mantık safsatalarıyla bezeli ve çarpıtmalarla yüklü argümanlardan besleniyor. Bu sebeple iddialar ve bu iddialar çerçevesinde kurulan anlatıları derinlikli bir biçimde açığa çıkarmak, aşı hakkında tereddütleri olan insanların dezenformasyon kampanyalarından etkilenmelerinin önüne geçebilmek için değerli.
Türkiye’de aşılara odaklanan dezenformasyon aktörlerini, bu aktörlerin sosyal medya platformlarının yıkıcı algoritmalarını fırsat bilerek yaygınlaştırabildikleri anlatılarını ve bu anlatı ağının toplumda nasıl bir etki yarattığını Öğretim Üyesi Dr. Onur Varol’un danışmanlığında Sabancı Üniversitesi’nden Özgür Can Seçkin, Ege Ötenen, Umut Duygu ve Edinburgh Üniversitesi’nden Aybüke Atalay ile Türkiye’de aşı karşıtlığı üzerine hazırladığımız yazı dizisinde açıklığa kavuşturmaya çalışacağız. 2021 yazında gerçekleştirilen SICSS’de (Summer Institute in Computational Social Sciences) bir araya gelen bu çalışma grubuna, Teyit ekibinden Mert Can Yılmaz eşlik ediyor.
Literatürde aşı karşıtlığını inceleyen çalışmalar olsa da, bu Türkiye’de aşı karşıtlığını anlayabilmek için akademi teyitçi işbirliği ile yapılan ilk çalışma olma özelliğini de taşıyor. Çalışmanın hem doğrulama kuruluşları hem de halk sağlığı alanında çalışanlar için önemli olabilecek ipuçları içerdiğini düşünüyor, gelecek işbirlikleri için de bir model olabilmesini umuyoruz.
Kimler Türkiye’de aşılar hakkında kasten yanlış bilgi yayıyor?
Teyit, Türkiye’de Covid-19 pandemisinin başından itibaren aktif bir biçimde pandemiye dair yayılan yanlış bilgi kırıntıları ile başa çıkmaya çalışıyor.
Bu çalışma kapsamında Twitter’da yanlış bilgi yayan aktörlerin tespiti için, Türkiye’de aşılar hakkındaki çeşitli anlatıları yaygınlaştırma amacıyla kullanılan hashtagler etrafında bir araya gelen kullanıcılar arasında kasten yanlış bilgi yayan yüksek takipçili ve yüksek etkileşimli hesaplara odaklanıldı.
Kasıt faktörünün, çalışmamızı bilgi bozukluğu meselesinin belli bir boyutuyla sınırladığını belirtmek gerek. Kısaca kasıtsızlıkla karakterize mezenformasyondan ziyade, kasta dayalı dezenformasyona ve onu yayanlara yakından bakma ihtiyacı hissettik.
Kriterimiz şuydu: Yanlış bir bilginin doğrusunun, Teyit veya Türkiye’de Teyit benzeri faaliyetler gösteren doğrulama kuruluşları tarafından paylaşılmasına rağmen içeriğini kaldırmayan veya düzeltmeyenler. Bunları, kasten yanlış bilgi yayan Twitter hesapları olarak nitelememizin ardındaki bir sebep, yanlış bilgiyi biteviye yinelemeleri ve daha geniş bir çevreye yaygınlaştırmaya odaklanmaları. Teyit analizleri kendilerine yanıt olarak sunulduğunda gelen itirazları reddeder bir görünüme bürünmeleri veya orijinal paylaşımlarını silerek itirazların görünürlüğünü engellemeleri ve sonrasında yanlış bilgiyi yeni bir içerikmiş gibi tekrar paylaşmaları gibi davranış örüntüleri bir seçim kriteri olarak düşünüldü.
İlgili anlatıları yaygınlaştırma amacıyla kullanılan hashtagler ve bu hashtaglerin etrafında kümelenen kullanıcıların birbirleriyle etkileşimlerinden yola çıkarak hazırlanan sosyal ağ haritasından, bu ağdaki etkin aktörlerin tespitinde faydalanıldı.
İncelenen hashtagleri kullanan yaklaşık 101 bin Twitter kullanıcısını içeren bu haritanın en aktif ve etkileşimi en yüksek yüzde 5’lik kısmında Teyit’in hazırladığı analizler kapsamında aşılar hakkında kasıtlı olarak en az iki farklı yaygın yanlış bilgi yaydığını daha önce tespit ettiği 36 yüksek takipçili ve yüksek etkileşimli Twitter hesabı saptandı. Bu 36 hesabın etkileşime girdiği kullanıcıların harita üzerinde sarıya boyandığı göz önünde bulundurulduğunda, sosyal ağ üzerinde ne denli büyük bir etkileri olduğunu ve bu hesapların sosyal ağın merkezinde bulunduklarını görmek mümkün.
Neden Twitter? Sosyal medya platformları ve özellikle de Twitter, bireylerin gerçek hayattaki davranışlarına dair anlamlı çıkarımlarda bulunabileceğimiz birer kaynak. Günlük yaşamın dijitalleşmesiyle birlikte Twitter’ın Türkiye’de hatırı sayılır büyüklükteki bir grup insan için çevrelerinde yaşananlara dair haberleri edindikleri temel kaynaklardan biri haline gelmesi, çalışmanın odak noktasını buraya taşıyan etmenlerden diğeri. Ek olarak Twitter, Facebook ve Instagram gibi alternatiflerine nazaran, veri toplama ve analizde daha geniş imkanlar sağlıyor.
Özetlemek gerekirse doğrulama kuruluşlarının Covid-19 aşılarına ilişkin yanlışladığı iddiaları Twitter’da yaygınlaştırmak için paylaşımlar yapan, paylaşımlar yanlışlansa da karşı aksiyon almayan, dezenformasyonun yayılmasına olanak tanıyan, genel olarak Türkçe dilinde Twitter paylaşımlarında bulunan ve bu incelemeye dahil edilen yüksek takipçili 36 aktör ve 10 Ekim 2021 itibariyle takipçi sayıları aşağıdaki şekilde:
Covid-19 aşıları hakkında kasıtlı olarak yanlış bilgi yayan ve bu listeye girmemiş yüksek takipçili başka aktörler olması muhtemel. Örneğin abdullahciftcib, KurtogluKagan, ve yazarmuratakan gibi hesaplar da Twitter’da Covid-19 aşılarıyla ilgilli dezenformasyon yayan hayli yüksek takipçili hesaplar arasında. Öte yandan bu hesaplar ele alınan geniş hashtag listesindeki hiçbir etiketi kullanmamış olmaları nedeniyle metodolojik anlamda bu çalışmada daha sağlıklı çıktılar geliştirebilmemiz açısından listeye alınmadı. Burada bazı hesapların kasıtlı bir biçimde Twitter’ın yanlış bilgi filtrelemek için kullandığı algoritmalarının radarına girmemek için gönderilerinde herhangi bir etiket kullanmamış olabileceğini düşünmek mümkün.
Bunun yanı sıra her ne kadar Teyit sosyal medyada viralite kazanmış yanlış bilgiyi farklı yöntemlerle tarayıp tespit edebiliyor olsa da Teyit’in radarına girmemiş yüksek takipçi ve yüksek etkileşimli dezenformasyon aktörlerinin bulunması da muhtemel. Bu çalışmada hazırladığımız analizler kapsamında Covid-19 aşıları hakkında en az iki farklı yaygın yanlış bilgi yaydığını daha önce tespit ettiğimiz hesaplar göz önünde bulundurulduğundan radarımıza henüz düşmeyen hesapları burada görmüyor olabilirsiniz. Bu tarz bir durumun söz konusu olduğunu düşünüyorsanız ilgili hesabı ve hesabın yanıltıcı içeriklerini bildirim@teyit.org adresinden bize iletebilirsiniz.
Eksikliklerine karşın listede yer alan isimler üzerine yapılacak bir analizin, Twitter’daki temel aşı karşıtı ağı ve bu ağın kullandığı anlatıların bir özetini sunabileceğini düşündük. Ele alınan hesapların temsil gücü yüksek bir örneklem oluşturduğu kanaatindeyiz.
Hangi kelimeleri sıklıkla kullanıyorlar?
Listedeki hesapların attığı tweetleri inceleyerek bir sık kullanılan kelimeler listesi oluşturulabiliyor. Kullanılan her bir kelimenin bulunma sıklığını listede yer alan kullanıcıların atmış olduğu tüm tweetler içinde incelemek mümkün.
Burada büyük, dünya, gerçek ve yalan gibi kelimelerin kullanılmış olması aşılar hakkında kasten yanlış bilgi yayanların hayatı yorumlamada izlediği yola ufak da olsa bir ışık tutuyor. Genel çerçeveden bakınca “büyük oyun” teması göze çarpıyor. Burada yalnızca aşılara ilişkin tweetlere değil, ilgili aktörlerin tüm tweetlerine bir bakış atılmış olması, bu kişilerin olay ve olguları yorumlama perspektiflerine dair bir sinyal veriyor.
Kullanılan kelimelere bir kelime bulutu oluşturarak baktığımızda ise bu genel anlatının aslında farklılaşan kolları olduğunu da görebiliyoruz.
Bu hesapların aşılara ilişkin tweetlerine baktığımızda ise zamana bağlı bazı dalgalanmalara rastlıyoruz.
Ay ay her bir aktörün attığı aşı ile ilgili tweetlerinin o ay attıkları tüm tweetlere oranı ışığında bir ortalama çıkardığımızda, tweetlerin Ocak 2021’de Türkiye’de aşılamanın başlamasının ardından düzenli bir artışla yoğunlaştığı görülüyor. Bu süre zarfında kendi attığı tüm tweetlere oranla aşılarla ilgili en fazla tweet atan kullanıcılar Ali Osman Önder (aliosmanonder34, toplam 766 tweet içerisinde yüzde 32) ve Bilgehan Bilge (OpDrBilgehan, toplam 1515 tweet içerisinde yüzde 32) gibi görünüyor.
Aşılar hakkında dezenformasyon yayanların, aşılarla ilgili tweetlerine etkileşimin zamanla artmış olması endişe verici. 2020 ve 2021 yıllarının aynı dönemleri (Ocak – Eylül) arasında verileri kıyasladığımızda bu artış kolayca görülebiliyor. Toplam retweet ve beğeni sayıları ciddi olarak artmış gözüküyor. Etkileşimleri 2020’de atılan tweet sayısına oranla incelediğimizde tweet başına yaklaşık 40 retweet ve 115 beğeni alınmış görünüyor. 2021’de ise hesapların görünürlüklerinin artmasıyla bu istatistikler endişe verici şekilde tweet başına 120 retweet ve 390 beğeniye çıkmış. Doğrulama kuruluşlarının ve halk sağlığı üzerine çalışan kurumların, bu aktörlerin popülerleşmesinin önüne geçemediği çıkarımında bulunmak mümkün.
Covid-19 aşılarına karşı geliştirilen anlatılar neler?
Dezenformasyon aktörlerinin aşılarla ilgilli attıkları tweetleri, aldıkları etkileşim ve aktörlerin kullandıkları kelimelerin birbirlerine benzerliği açısından incelediğimizde ortaya ilginç bir tablo çıkıyor. Burada aktörler üzerinden oluşturulan bir sosyal ağ haritası hayli aydınlatıcı.
Burada ağ haritasındaki renklerin anlamı şu: Hesapların kullandıkları kelimeler bakımından ne kadar çok diğer hesapla ortak noktası varsa renk o kadar koyulaşıyor. Dairelerin büyüklüğü ise Twitter’da aldıkları etkileşimle orantılı. Bu açıdan bakıldığında Bilgehan Bilge (OpDrBilgehan), Erkan Trükten (ErkanTrukten) ve Cemil Can (CemilCan5834) dezenformasyon aktörleri arasında almış oldukları etkileşimlerin büyüklüğü ve ürettikleri içeriklerin çeşitliliği bakımından önemli yere sahip gibi duruyor.
Yine bu ağ haritasından yola çıkarak görebiliyoruz ki aşılarla ilgili dezenformasyon yayanları içeren ayrı ayrı topluluklar oluşmuyor. Atılan tweetleri incelediğimizde daha net ortaya çıkıyor ki aşı karşıtı hesaplar genel olarak aynı söylemleri kullanıyor ve tek bir argümanla yetinmiyorlar. Öte yandan Türkiye’de aşı karşıtlığı üzerine hazırladığımız bu yazı dizimizin ilerleyen bölümlerinde bu durumu büyük veride analiz edecek ve benzer bir durumun sadece dezenformasyon aktörleri listemizdeki aktörler için değil ilgili tüm Twitter kullanıcıları arasında da geçerli olup olmadığını anlamaya çalışacağız.
Dezenformasyon aktörlerinin aynı söylemleri kullanması ve tek bir argümanla yetinmemesi ise şöyle bir örnekle açıklanabilir. Bir aktör aşılarla birlikte “Bill Gates çetesi” tarafından geliştirilen çipin insanlara takılacağını belirtirken aynı zamanda aşı pasaportunun asıl amacının da insanları takip etmek olduğunu söyleyebiliyor.
İncelenen 36 Twitter hesabında karşılaşılan aşı karşıtı anlatılar ise genel hatlarıyla şu şekilde:
- mRNA merkezli anlatılar: Bu anlatılarda mRNA’nın “Bill Gates, Uğur Şahin ve diğer küreselcilerin” bir oyunu olduğundan söz ediliyor. mRNA anahtar kelimesinin çokça kullanılması, bu tweetlerin yüksek etkileşim alması ve “biontech” ile “pfizer” anahtar kelimelerinin genel olarak “çin aşısı” veya “sinovac” gibi anahtar kelimelerden daha fazla geçmesi aşı karşıtlığının yüksek oranda mRNA türü aşılar üzerinden yapıldığı izlenimini oluşturuyor.
- Bill Gates ve “küreselciler” merkezli anlatılar: Bu anlatı dahilinde “biyoterörist” ve “küresel çete” gibi kelimeler sıklıkla kullanılıyor. Bu anlatıyı dile getirenlerin bir kısmı Bill Gates’in Sinovac, Moderna ve Biontech aşılarına çip yerleştirdiğini, insanlara bu şekilde komut verebileceğini ve insanları kullanabileceğini düşünüyor. Bunu yapmak içinse Gates’in CDC ve DSÖ gibi kurumlarla, Uğur Şahin ile beraber çalıştığı öne sürülüyor. Bu anlatı kapsamında Bill Gates dışında popüler kültürde ismi çokça zikredilen “illüminati” ve “Rockefeller ailesi” gibi adlardan da bahsediliyor.
- Yan etki merkezli anlatılar: Bu anlatı çerçevesinde aşıların psikolojik bunalım, miyokardit, alerji, anaflaktik şok, parkinson, alzheimer ve çocuklarda otizme yol açması gibi yan etkileri olduğu savunuluyor. Aşı olunsa da ölümlerin devam ettiği ve normalde ölüm oranı az olan hastalıkta aşının ardından ölüm oranlarının arttığı iddia ediliyor. En çok etkileşim alan tweetleri incelediğimizde bu anlatının mRNA aşıları ile ilgili anlatıyla iç içe girdiği noktaların olduğu da anlaşılıyor.
- Hak merkezli anlatılar: Bir diğer anlatı kapsamında, aşı zorunluluğuyla bireysel hakların çiğnendiğinden söz ediliyor. Eyyüp Akbulut’un aşıların içeriği, kapanma ve maskeler konusunda soruşturma başlatması sonrası görevden alınması bu anlatıyı dillendiren grubun ilgi odağı. Öte yandan yalnızca bu argümanı dile getiren aktörün olmadığını, bu anlatının genelde diğer yanıltıcı anlatılara ek bir dayanak oluşturmak için kullanıldığını ifade etmek mümkün.
Haklar bağlamında ele alınabilecek bir yan anlatı ise aşı pasaportunu merkeze alan anlatılar. Aşıların yapılmasıyla birlikte aşı pasaportlarının da ortaya çıkacağını vurgulayan bu anlatıda, asıl amacın insanların haklarının ihlal edilerek takip edilmeleri ve hareketlerinin kontrol altına alınması olduğundan söz ediliyor.
- Yeni varyant merkezli anlatılar: Bu anlatı delta varyantının ortaya çıkışının da aynı Covid-19 gibi bir aldatmaca olduğu fikrini benimseyenler tarafından kurgulanmış. Covid-19 aşılarının delta varyantı gibi yeni varyantlara karşı işe yaramadığı iddia edilmiş.
Temel anlatılar bu şekilde. Ağ haritasında önemli bir yere sahip olduğunu belirttiğimiz Bilgehan Bilge (OpDrBilgehan), Erkan Trükten (ErkanTrukten) ve Cemil Can (CemilCan5834) gibi dezenformasyon aktörlerinin temel argümanlarına daha yakından bakmak da faydalı olabilir.
Bilgehan Bilge (OpDrBilgehan), Twitter hesabında genelde mRNA aşılarına ve aşının yan etkilerine ilişkin yanıltıcı bilgilere yer vermiş. Bu arada “Bill Gates” ve “küresel lobi” gibi kullanımlara ise tweetlerinde rastlanmıyor. Öte yandan 11 Eylül 2021’de Maltepe’de yapılan ve “Küresel çetelere karşı tek ses” sloganının benimsendiği aşı karşıtı mitingde öne çıkanlardan biri olması, bu anlatıya çok da uzak olmadığını gösteriyor.
Erkan Trükten (ErkanTrukten) ise yukarıda bahsettiğimiz yanıltıcı tüm anlatıları yaygınlaştırmak için sıkı çalışanlardan.
Cemil Can (CemilCan5834) yakından incelendiğinde 36 aktör arasında Ocak 2020’den bu yana attığı 12 bini aşkın tweet ile Twitter’ı en aktif kullanan dezenformasyon aktörlerinden. Bahsettiğimiz tüm anlatılara tweetlerinde yer veren Cemil Can’ın en çok tercih ettiği anlatı ise varyantlara ilişkin.
Genel bir tablo çıkarmak gerekirse, 36 hesap arasında yukarıda bahsedilen beş temel anlatıdan üç ve daha fazlasına gönderilerinde yer veren en az 33 hesap bulunuyor. Beşte beş yapan 30 hesap var.
Ulaşılan bulgular, aşılarla ilgili kasten yanlış bilgi yayanlar ve izledikleri anlatılar açısından, doğrulama kuruluşları ve halk sağlığı için çalışan kurumlar için kritik içgörüler sunuyor.
Özellikle dezenformasyon aktörleri tarafından mRNA aşılarına ilişkin yaratılan kafa karışıklığı, çarpıtılan veya direkt olarak uydurulan yan etki verileri ve yeni varyantlara ilişkin kurulan iddiaları doğrulamaya tabii tutmak ve çürütmek çoğunlukla kolay. Veri okuryazarlıklarındaki eksiklik ve doğrulama yanlılığı gibi bilişsel bazı zaaflar bu anlatıları kurgulayan dezenformasyon aktörlerinin zayıf noktaları. Akademik literatürü takip etmeme, seçme (cherry-picking) bulgularla insanları korku ve aşı tereddüdüne itme eğiliminin önüne nesnel verilerle ve doğru, açık bir anlatımla geçmek mümkün.
Öte yandan Bill Gates ve küreselciler odaklı anlatının kökü çok daha derinlerde. Pek de gelişkin olmayan bir kapitalizm eleştirisi dahilinde dezenformasyon yayanlarca “yaratılan” kötücül aktörlerin gerçek niyetlerinin o veya bu oluşuna dair spekülasyonlara ilişkin verilere yaslanan bir değerlendirme yapmak ve bu değerlendirmeyle insanları ikna etmek güç. Küresel kapitalizm ve başvurduğu bazı araçların kötücül karakteri muhakkak. Ancak gerçekte olmayan, nesnel bulgulara dayanmayan, basit karikatürleştirmelerden ibaret bir “küreselci” eleştirisinin gerçek bir kapitalizm eleştirisi olmadığını, bu karikatürleştirme gayretlerinin sağlıklı eleştirileri gölgede bıraktığını ifade etmeden geçmemeli.
Hak merkezli anlatılarda ise gerçek dışı “bizi humanoid canlılara dönüştürecek, haklarımızı alacaklar” bağlamında geliştirilen bilim kurgu iddiaları bir yana bırakırsak ifade özgürlüğü ve bireysel bütünlük merkezli çıkışların anlamlı olduğunu söylemek gerek. Öte yandan yukarıda bahsettiğimiz dezenformasyon aktörleri için insan hakları temelli çıkışlar, aşı karşıtı diğer anlatılarını desteklemek için dayandıkları sadece ufak bir zeminden ibaret. İnsan hakları hukuku açısından karşılığı olan bir tartışmanın aşı karşıtları tarafından araçsallaştırılarak bir bakıma sömürüldüğünü görebiliyoruz.
Türkiye’de aşı karşıtlığı üzerine Sabancı ve Edinburgh Üniversitelerinden araştırmacılar ile hazırladığımız bu yazı dizisinin devamında Covid-19 aşısı karşıtı aktör ve anlatıları incelemeyi sürdürecek, bu durumun halk sağlığı açısından yarattığı riski ve toplumsal yansımalarını detaylı bir biçimde ortaya koymaya çalışacağız. İlerleyen çalışmalarda yüzümüzü dezenformasyon aktörlerinin seslendiği kitlelere dönecek ve hangi grupların Covid-19 aşılarına ilişkin dezenformasyona karşı daha savunmasız olduğunu ve yanlış bilgiye inanmaya daha eğilimli olduğunu tespit etmeye gayret göstereceğiz. Nihayetinde çalışmamız bireyleri aşı karşıtlığına götüren mekanizmayı derinlemesine bir biçimde aydınlatmayı hedefliyor.
Hazırlayanlar: Öğretim Üyesi Dr. Onur Varol’un danışmanlığında Sabancı Üniversitesi’nden Özgür Can Seçkin, Ege Ötenen, Umut Duygu, Edinburgh Üniversitesi’nden Aybüke Atalay, Teyit’ten Mert Can Yılmaz
***
EK 1 (14.10.2021): FERHAT ARSLAN “Televizyona çıkıp insanları fişlediğini ifade eden zat ve onun gibi düşünenler 1- Hukuken bu yaptığınız suçtur 2- Zerre kadar saygınlığınız yoktur 3- Hüküm belirtme hakkınız ve kurumsal kimliğiniz yoktur 4- “Ne demek liste hazırladım ve verdim” sen istihbaratçı mısın? Densizlik!”
“5- Makale yazdın, eleştiriye açtın ve tüm dünya otoritelerince kabul edildi bizim haberimiz mi yok 6- Bu saldırganlık psikolojisinin altında yatan neden nedir? 7- Bilim insanlarının sorularına cevap verebileceksen vereceksin yoksa haddini bilip susacaksın 8- Kimseyi korkutamazsın!”
“9- Karşında aşı karşıtı olmayan, mRna ya temkinle yaklaşan bilim insanları var 10- Karşında maskeye karşı olmayan, belirli koşullarda maske kullanımının yarar değil zarar vereceğini söyleyen bilim insanları var 11- Karşında bazı antiviral tedavileri sorgulayan bilim insanları var”
“Ne aşı, ne maske, ne ilaç karşıtıyız Karşı olduğumuz medyadaki tek seslilik. Yorulduk artık.”
“Bir de devleti (artık kolluk kuvveti veya yargıyı anlatmaya çalışıyor sanırım) insanların üzerine yönlendiriyor. Beyefendi burası anayasal bir devlet. Anayasanın bilimsel ve ifade özgürlükleri senin keyfiyetinde mi? Densizlik!”
Kaynak: https://twitter.com/Ferhatarslandr/status/1448636307853484036?s=20
***
EK 2 (15.10.2021): SERHAT FINDIK “Huzurlarınızda teyit.org un kurucusu mehmet atakan foça nam-ı diğer pkk övücüsü, şehitlerimizi aşağılayan bir fişçi #TeyitKadrosuYargılansın”
Teyit. org’un kurucusu Mehmet Atakan Foça’nın şehitlerimizi aşağılayıp PKK’lı teröristleri öven tweetleri kamuoyunda büyük tepki topladı yenisafak.com/gundem/teyitor
Kaynak: https://twitter.com/ProfSFindik/status/1448312053505175554?s=20
***
EK 3 (21.10.2021): Sosyal medyada ‘yanlış bilgi’ olarak tesbit edilip hop yok edilen filimler, kapanan hesaplar biliyor ve duyuyorsunuz. Öyle ya yanlış bilgi tehlikeli bir şey! Sağ olsun var olsun ilaç firmaları bu teyit merkezlerinin finans kaynağıymış. Onlar sayesinde doğru yolu buluyoruz. Kaynak: https://twitter.com/NevaCiftcioglu/status/1451258027852673024?s=20
***
fatihin programa çıkardığı adamın sitesi.
Danışman Öğretim Üyesi;
Onur Varol, botometer diye bir program yapmış, webofknowledge’da 24 yayıncı, h indexi 13;
http://www.onurvarol.com/
Gelecek vadediyor! Ama tersinden…