Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Fizyoloji ve Moleküler Biyoloji Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Korkmaz‘ ın yazısı:

Bir önceki yazımızda iyi (HDL) ve kötü (LDL) lipoproteinler hakkında genel bilgiler vermiştik. Bu filmin çirkinin de yine insan olduğundan bahsetmiştik. Niçin böyle? Çünkü bilgi kirliliğine biz neden oluyor ve tedavi başarılarını, hasta seçimini etkiliyoruz. İlaç yazmayan hekimlere kötü gözle bakılmasına neden oluyoruz.

Halkımıza anlatmamız gerekenleri anlatmıyor, insanımızı mesleki tartışmaların içinde boğuyoruz. Niçin böyle dediğimi açıklamaya çalışacağım.

Yıllar önce çok değerli kalp damar cerrahı hocamız Prof.Dr. Bingür Sönmez tüm hastalarına içerdiği kolesterolden dolayı yumurtayı yasaklamış ve yıllarca bu fikrini savunmuştu (1). Çok sonraları “yapılan son araştırmalara dayandırarak” bu fikrinden vazgeçti ve hastalarından özür dileyerek yumurta yemelerini salık verdi (2). Bunların hepsi medyaya yansıdı, ben de o nedenle referansları medyadan seçtim.

Daha sonra Prof.Dr.Canan Karatay hocamız çıkıp, sanki şarkı sözü gibi, bir açıklama yaptı. Şarkı sözü dedim de aklım geldi. Sezen Aksu Hanımefendi’nin meşhur şarkısına benzedi bu açıklaması. Şöyle başlıyor şarkı:

“Tanrım tek başına koyma kullarını

Yalnızlığa ancak sen dayanırsın

Eşsiz dostsuz kalanın zordur halleri

Yalnızlığa ancak sen dayanırsın”

Sonra devam ediyor ve nihayet şu sözlerle tamamlanıyor;

“Hey Tanrım

Bana üç tane

Üç de yetmez beş tane

Beş de yetmez yedi tane

Ver ver ver ver

Ver Allah’ım ver”

Canan Hoca’ya yedi yumurta da yetmiyor, sayıyı ona çıkarıyor (3). Bingür hocanın yasakladığı yumurta Canan Hoca’da zirve yapıyor. Herkesin kafası karışıyor. Sonra iş iyice magazinleşiyor ve Kenan Erçetingöz’ün köşesine konu oluyor. Erçetingöz, Bingür Hoca’nın yumurtadan sonra bu sefer kolesterol konusunda döneklik yaptığını ve Canan Hoca’dan özür dilemesi gerektiğini yazıyor (4).

Halkımız bu seviyesi yüksek (!,) bilimsel (!) ve son derece bilgilendirici olan (!) tartışmayı gazetelerin magazin sayfalarından takip ederek bilinçleniyor.

Sağlık hizmeti budur! Yumurta yasak desen dayanağın var, sonra özür dilesen yine var. Bir dost sohbetinde sallasan ve iddia etsen ki “Abi günde on yumurta yiyorum, bomba gibiyim!” bu da gayet bilimsel bir açıklama… Adam dayamış sırtını Canan Hoca’ya, kim ne diyebilir ki!

Şimdi gelelim işin aslına.

Tıp ilminin temel taşları diyebileceğimiz bilgi kaynakları vardır. Örneğin İbn-i Sina’nın El-Kanun fi’t-Tıb, “Tıpta Kanun” isimli kitabı yazıldığı ya da ortaya çıkarıldığı zamana göre güncel bilgiler ihtiva eden bir eserdir ve orta çağda dört yüz yıl batıda ders kitabı olarak okutulmuştur.

Sonra tıp ilmi gelişti ve her dalın önemli ana kaynakları ortaya çıkmaya başladı. Guyton Fizyoloji, Robbins Patoloji, Cecil Medicine gibi…

Bunlardan bir tanesi de Lippincott’s serisinden olup biyokimya alanında önemli bir referans kitaptır. Kitabın benim elimde olan 3. baskısı Nobel Tıp Kitapevleri tarafından basılmış (2007). Kitabın Türkçe baskısının 355. sayfası 27. bölüm ile başlıyor ve beslenme biyokimyasına ayrılmış durumda.

Bu bölümde 27.14 nolu şekli dikkatinize sunuyorum. Aynı şekil kitabın İngilizce orjinalinde de var, onu da koyuyorum.

Şekil 1; Lippincott Biyokimya kitabının 3. baskısının 367. sayfası. Buradan anlaşılacağı üzere gıdalarla tüketilen kolesterol miktarı kan kolesterol düzeylerini hemen hiç etkilemiyor.

Şekil 2; Figürün kitabın orijinal İngilizce (5. Edisyon) versiyonunda da aynıyla kullanıldığı görülüyor.

Referans kitaplara giren bilgiler genellikle konunun muhatapları tarafından yaygın kabul gören, hakkında yeterince araştırma yapılmış ve oturmuş bilgilerdir. Bu şekle göre bir insanın günde 0 mg kolesterol tüketmesiyle 900 mg kolesterol tüketmesi arasında kan kolesterolünün yükselmesi açısından neredeyse bir fark yok!!!

Demek ki kolesterolden zengin beslenmek demek doğrudan kan kolesterolümüz artacak demek değil!

Hele bunu yumurta gibi dünyanın en sağlıklı gıdalarının bir tanesini yasaklamaya kadar götürmek kesinlikle bir halk sağlığı hizmeti değildir.

Sağlıklı beslenmede önemli bir referans gıdaların biyolojik değerleridir (biological value of foods). Buna göre bir gıdanın içindeki proteinlerin ne kadarı emilebiliyor ve vücuttaki proteinlerin yapısına katılabiliyorsa o gıdanın biyolojik değeri o kadar yüksektir.

Şekil 3: Yaygın olarak tüketilen protein kaynaklarının biyolojik değerleri. “Whey” proteini süt proteini anlamında kabul edilebilir (Aslında kesilmiş sütün suyundan elde edilen protein demektir). Görüldüğü gibi biyolojik değeri 100 olan tek “tam gıda” yumurtadır (Whole egg: İngilizce tam yumurta).

Onun hemen altında yumurtanın beyazı gelir ki proteinden sarısına göre daha zengindir. Bu nedenle çoğu sporcu yumurtanın tamamını değil sadece beyazını tercih eder ki bu yanlıştır.

Yumurta öyle besleyicidir ki, aynı zamanda “dışarıdan yardım almaksızın bir canlıyı meydana getirebilecek tüm maddelere” sahiptir: Proteinler, yağlar, karbonhidratlar, kalsiyum, demir, eser elementler, vitaminler ve diğer tüm ihtiyaç duyulan maddeler; yoksa nasıl civciv çıkar!  

Dahası yumurtanın içindeki sadece proteinlerin değil, bir yağ grubu olan fosfolipidlerin de insan sağlığına büyük katkıları vardır (5).

Özetle, yumurta son derece sağlıklı ve besleyici bir gıdadır. Ucuzdur, raf ömrü uzundur ve başka gıdalarla rahatlıkla karışabilir. Değişik tüketilme yöntemleri vardır. Özellikle yaşlıların, çocukların, ergenlerin, hamilelerin ve sporcuların beslenmesinde yerine koyabileceğimiz bu değerde başka bir gıda yoktur (6).

Ancak yine de bu günde on tane yememizi gerektirmez; sadece düzenli tüketmemizin ciddi yararları olduğunu gösterir.

İşte bilim böyle bir şey… Koruyucu hekimlik de yumurtayı yasaklamak ile günde on tane tüketin arasında bir yerde.

Afiyet olsun.

Pekiyi ne yapmalıyız ve kan kolesterolümüzü ne yükseltiyor? O da serinin üçüncü yazısına kalsın. Ne de olsa iyi, kötü, çirkin!

1. http://www.cumhuriyet.com.tr
   (Erişim tarihi; 18 Mart 2017)
2. http://www.hurriyet.com.tr
   (Erişim tarihi; 18 Mart 2017)
3. http://www.hurriyet.com.tr
   (Erişim tarihi; 18 Mart 2017)
4. https://www.gecce.com
   (Erişim tarihi; 18 Mart 2017)
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov

Kaynak: https://drkorkmaz.com/kolesterol-iyi-kotu-cirkin-2/

Siz de yorumunuzu paylaşın: