Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

Hazır gıdalara kıvam veren ve raf ömürlerini uzatan emulgatörler adıyla bilinen katkı maddelerinin bağırsak mikrobiyotasını etkileyerek metabolik sendrom ve iltihabi bağırsak hastalıklarına yol açabilecekleri belirlendi.

George State Üniversitesi uzmanları tarafından fareler üzerinde gerçekleştirilen araştırma Nature dergisinde yayınlandı (1).

Farelerin diyetine, yüzde 1 oranında işlenmiş gıdalarda yaygın olarak kullanılan “polisorbat 80” veya “karboksi-metil-selüloz” isimli emulgatörler ilave edildi.

Farelere verilen dozlar tüm işlenmiş yiyeceklerde bulunan miktarlara yakın idi; emulgatörler işlenmiş gıdalarda da yüzde 1 nispetinde bulunuyor.

Emulgatörler, su ve yağı bir arada tutarak bunların ayrışmasını önlüyorlar.

Emulgatörler bağırsakları bozuyor

Bu katkı maddelerini yiyen farelerin kan şekerlerinin dengesizleştiği, bağırsak bakterilerinde önemli değişiklikler olduğu, bağırsak mukozasında enflamasyon geliştiği görüldü.

Değişen bakterilerin bağırsakları döşeyen mukus tabakasını infiltre ettikleri ve bunlarda vücudun enflamatuar cevaplarını aktive eden “flajilin” ve “lipopolisakarit” gibi proteinlerin daha fazla bulunduğu belirlendi.

Bu değişikliklerin genetik olarak yatkın olan farelerde kronik bağırsak iltihabına (kolit),  diğer farelerde ise bağırsaklarda hafif enflamasyona ve metabolik sendroma yol açtığı tespit edildi.

Bu biyolojik değişikliklerin, iştah ve kilo artışı, ensülin direnci ve kan şekeri dengesizliklerine sebep olduğu da belirlendi.

Genetik olarak bağırsaklarında hiç bakteri bulunmayan farelerin ise etkilenmedikleri ama bunlara bu katkı maddelerine reaksiyon gösteren farelerin bağırsak bakterileri nakledildiğinde düşük dereceli enflamasyon ve metabolik sendrom geliştiği görüldü.

Bu bulgu, değişen mikrobiyota ve kronik bağırsak enflamasyonu ile ilgili hastalıklar arasında bir ilişki olduğunu ortaya koyuyor.

Obezitenin sebebi fazla yemek değil

Araştırmaya katılan uzmanlardan Dr. A. Gewirtz şunları söylüyor:

“Obezite ve metabolik sendromun esas sebebinin fazla yemek olduğu bilinir ama biz bu görüşe katılmıyoruz.

Sonuçlarımız, aşırı yemenin altında yatan sebebin bağırsak bakterilerindeki değişikliklerin yarattığı düşük dereceli enflamasyon olduğunu ortaya koyan araştırmaları destekliyor.

Mikrobiyologlar ne yerseniz o’ sunuz derler.

Eğer mayonez, margarin, sos, şekerleme, dondurma ve diğer paketlenmiş ve işlenmiş unlu mamulleri yiyorsanız, siz ve bağırsağınız risk altındadır.

Bu teorimizi insanlar üzerinde de test etmek için çalışmalar planlıyoruz ve bunlarda da aynı neticelere varırsak bu katkı maddelerinin obezite salgını ile doğrudan ilgili olduğu ispatlanmış olacak”.

Katkı maddeleri güvenilir değil

Birçok uzman, tıbbi fetva kurumu FDA’ nın katkı maddeleri için onayladığı kılavuzların yeteri kadar katı bir denetimden geçmediğine inanıyor.

Nitekim USA’ da kullanılan birçok katkı maddesi başka ülkelerde yasaklanmış durumda.

Sadece USA’ da müsaade edilen gıda boyalarından birçoğunun alerji, kanser ve dikkat eksikliği risklerini artırdığı biliniyor.

Geçen sene dünyanın önde gelen hazır gıda restoranlarından Subway, ekmeklerinden ayakkabı lastiğine elastiklik kazandırmak için kullanılan “azo-dikarbon-amit” isimli kimyasalı çıkardığını açıklamıştı.

Oysa FDA bu kimyasalın ağartıcı ve kıvam artırıcı olarak gıdalarda kullanılmasına müsaade ediyordu.

Gelelim neticeye

Paketlenmiş hazır gıdalardaki katkı maddeleri insan sağlığı için değil, o yiyeceğin raf ömrünün daha uzun, daha lezzetli, daha cezbedici, daha renkli, daha hoş kokulu olması için kullanılır.

Bu gıda katı maddelerine FDA EFSA gibi gıda güvenlik kuruluşlarının “emniyetlidir” veya “insan sağlığına zararı yoktur” şeklinde onay vermesine sakın aldanmayın.

“Gıdaların raf ömrünü uzatan kimyasallar sizin ömrünüzü kısaltır” sözünü aklınızdan çıkarmayın.

Ey hazır gıda endüstrisi, “işlenmiş, ambalajlanmış yiyecek-içeceğin zerresini bile istemiyoruz”, duydunuz mu?

Mikropsuz, hijyenik, ambalajlanmış ürünleriniz sizin olsun!

Kaynaklar

1. http://www.nature.com/nature/journal/vaop/ncurrent/full/nature14232.html

2. http://ahmetrasimkucukusta.com/2014/02/07/yazilar/tip-yazilari/beslenme/ekmekte-ayakkabi-lastigi-kimyasali-var/

Araştırmanın dünya medyasındaki yankıları:

http://www.cbsnews.com/news/food-additives-linked-to-obesity-digestive-problems/

http://www.livescience.com/49949-food-additives-cause-inflammation.html

http://in.reuters.com/article/2015/02/25/us-science-emulsifiers-idINKBN0LT26S20150225

http://www.nbcnews.com/health/health-news/could-what-makes-food-creamy-help-make-you-fat-n312771

http://phenomena.nationalgeographic.com/2015/02/25/food-additives-inflame-mouse-guts-by-disturbing-microbes/

***

EK 1 (22.1.2022): Hazır gıdalarda emülgatör olarak kullanılan karboksi-metil-selülozun bağırsak mikrobiyomunun kalite ve kompozisypnunu değiştirebileceği ve bağırsaklarda kronik enflamasyona yol açabileceği bildirildi.

Kaynak: https://newatlas.com/health-wellbeing/food-additive-emulsifier-cmc-gut-bacteria-inflammation/

***

EK 2 (20.9.2023): Endüstriyel gıdalarda kıvam artırıcı olarak ve raf ömrünü uzatmak için yaygın olarak kullanılan emülgatör adı verilen katkı maddeleri kalp damar hastalığı riskini artırıyor.

Kaynak: https://www.bmj.com/content/382/bmj-2023-076058

Makale: Food additive emulsifiers and risk of cardiovascular disease in the NutriNet-Santé cohort: prospective cohort study

***

EK 3 (23.4.2024): Emulsifiers Make Food Appetizing yet Bring Health Dangers

Kaynak: https://www.webmd.com/diet/news/20240412/emulsifiers-in-food-may-bring-health-dangers

***

EK 4 (18.12.2024): Çocukların severek yedikleri tahıl gevrekleri, cipsler, hamur işleri, puding ve çorbalar dâhil günlük yiyeceklerin birçoğunda sentetik bir sarı boya var. Bu boya, gıdalar parlak sarı olmasa bile mevcut olabilir.

Tartrazin veya sarı 5, genellikle gıdaların daha çekici görünmesini sağlamak için eklenen ve kömür katranından elde edilen bir boyadır. Bu ayrıca ilaçlar, güzellik ürünleri ve kokular gibi bir dizi gıda dışı üründe de bulunur.

Yeni bir araştırmada, bazı çocuklarda tartrazin alımıyla sinirlilik, huzursuzluk ve uyku bozukluğu gibi davranış değişiklikleri ilişkili bulundu ve bu etkiler doz arttıkça da artıyordu.

Tartrazinin, özellikle astım veya aspirin duyarlılığı olanlarda alerjik reaksiyonlara sebep olabileceği de biliniyor.

Tartrazin, kısa süre önce Kaliforniya’daki okullarda servis edilen gıdalarda yasaklanan altı boyadan biridir.

Kaynak: https://www.jpeds.com/article/S0022-3476(06)80164-2/abstract

Makale: Synthetic food coloring and behavior: A dose response effect in a double-blind, placebo-controlled, repeated-measures study

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: