Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Çörek otunu ne kadar yemeli, çörek otu mu çörek otu yağı mı faydalı. Seyretmek için: https://www.youtube.com/watch?v=3C1oWTtJZpg

***

Çörek otu (Nigella sativa) hem geleneksel tıpta hem de modern bilimde sağlık açısından çok yönlü faydalarıyla öne çıkan bir bitkidir.

Peygamberimizin “ölüm dışında her derdin çaresidir” mealinde bir hadisi de vardır.

Muhtevasındaki besin ögeleri ve biyolojik aktif bileşikler, bu faydaların temelini oluşturur.

Çörek otunda neler var?

✅ Yağ Asitleri (Toplam yağın %30-40’ı)

Linoleik asit (omega-6) – %50’ye kadar

Oleik asit (omega-9) – %20-25

Palmitik asit – %10-15
Bunlar, kalp-damar sağlığı, enflamasyonun azalması, beyin fonksiyonları açısından önemlidir.

✅ Thymoquinone (TQ) – Ana aktif bileşik

Antioksidan, antienflamatuar, antikanserojen, antimikrobiyal etkileri çok sayıda çalışmada gösterilmiştir.

Beyin, karaciğer, böbrek, mide, akciğer gibi birçok organda koruyucu etki sağlar.

✅ Vitaminler

Vitamin E (tokoferoller) – Güçlü antioksidan

B vitaminleri (özellikle B1, B2, B3) – Enerji üretimi ve sinir sistemi desteği

Beta karoten – Provitamin A; bağışıklık sistemi ve göz sağlığı için

✅ Mineraller: Kalsiyum, demir, çinko, potasyum, selenyum: Bilhassa bağışıklık sistemi, antioksidan savunma, kan yapımı ve metabolizma için önemlidir.

✅ Lif (posa): Sindirimi destekler, kan şekeri ve kolesterol düzeylerini dengeler.

✅ Amino Asitler (protein bileşenleri): Arginin, lisin, valin, lösin gibi temel amino asitleri içerir.

✅ Steroller (bitki kolesterolü): Beta-sitosterol gibi bileşikler kolesterol düşürücü etki gösterebilir.

Çörek otu çiğ mi kavrularak mı yenmeli?

💦Çiğ çörek otu yemenin üstünlükleri var

Besin Değeri Korunur: Çiğ çörek otundaki timokinon (antioksidan ve antienflamatuar etkili ana bileşen), E vitamini, B vitaminleri ve esansiyel yağ asitleri gibi bileşenleri bozulmadan korur. Kavurma işlemi bu hassas bileşiklerin bir kısmını yok edebilir.

Bağışıklık güçlendirme, anti-kanser etkileri (özellikle timokinon), kan şekeri dengeleme etkileri için soğuk sıkım çörek otu yağı veya öğütülmüş çiğ tohumlar daha uygundur.

💦Nasıl yenmeli?

Öğütülerek: Çiğnenmesi zor olduğundan, kahve öğütücüsünde çekilip yoğurda, salataya veya bala karıştırılabilir.

Yağ formu: Günde 1 çay kaşığı soğuk sıkım çörek otu yağı içilebilir.

💦Kavrulmuş çörek otu yemenin üstünlükleri

Lezzet ve Aroma Artar: Hafifçe kavrulduğunda fındığınkine benzer bir tat kazanır, yemeklere (ekmek, börek, çorba) daha uyumlu hale gelir.

Sindirimi Kolaylaşır: Kavurma, tohumun sert yapısını yumuşatarak sindirimi hafifletebilir. Ancak bu, besin kaybı pahasına olur.

Dikkat Edilmesi Gerekenler: Yüksek ısıdan kaçınmak gerekir: 60°C üzerindeki sıcaklıklar timokinon gibi bileşikleri parçalar. Kısık ateşte maksimum 2-3 dakika kavurun.

Aşırı kavurmak zararlı: Yanmış çörek otu, akrilamid gibi toksik bileşikler oluşturabilir.

2016’da Journal of Food Science’ta yayınlanan bir çalışma, çörek otunun kavrulmasıyla timokinon içeriğinin %20-30 azaldığını gösterdi.

Alternatif metot: Eğer lezzet için kavrulacaksa, önce öğütüp sonra kısa süre ısıtmak daha akılcıdır. Böylece iç kısımdaki bileşikler daha az etkilenir.

💢Sonuç: Çiğ Tercih Edilmeli, Kavrulacaksa Dikkatli Olunmalı

Maksimum fayda için çiğ yiyin (öğütülmüş halde).

Kavrulacaksa düşük ısıda ve kısa süreli işlem uygulayın.

Bal veya zeytinyağı ile karıştırmak, hem lezzeti hem de biyoyararlanımı artırır.

Önemli Uyarı: Günde 1-2 çay kaşığından fazla yemeyin. Kan sulandırıcı ilaç kullananlar veya ameliyat öncesi doktora danışmalıdır.

Çörek otunu çiğnemeden yutmak teknik olarak mümkün olsa da, sindirim ve emilim açısından verimli değildir.

Çiğnemeden yutulursa sert kabuk sindirilmez: Çörek otunun dış katmanı (testa) mide asidine ve sindirim enzimlerine dirençlidir. Bütün halde yutulduğunda, tohumlar sindirilmeden bağırsaktan geçebilir ve aktif bileşenler (timokinon, yağ asitleri) emilmez.

Boşa giden fayda: 2017’de Journal of Pharmacy & Bioallied Sciences‘da yayınlanan bir çalışma, çörek otunun öğütülerek tüketildiğinde biyoyararlanımının 3 kat arttığını gösterdi.

💢Çörek otu yağı faydalı mı?

Çörek otu yağı da faydalı bir besindir ama soğuk sıkım olmak şartıyla. 

Çeşitli fiziki veya kimyevi işlemler, tıpkı zeytinyağında olduğu gibi çörek otundan daha fazla yağ elde edilmesini sağlar ama bunlar yağın zararlı olmasına sebep olabilir. 

Çörek otu yağına daha ucuz başka yağların karıştırılması mümkündür ve bunu ne görünümünden, ne rengi, tadı ve kokusundan anlamak mümkün değildir.

Yağ çıkarma işlemi bazı besin unsurlarının posada kalmasına da sebep olur.

Bunlardan dolayı çörek otunu olduğu gibi yemek daha doğrudur.

Adam gibi elde edilmiş olan çörek otu yağı elbette kullanılabilir.

💢En İyi Tüketim Yöntemleri

Çiğneyerek: Tohumların kabuğu kırılır, içerdiği uçucu yağlar ve antioksidanlar serbest kalır.

1 tatlı kaşığı çörek otunu 10-15 kez çiğneyin. Acı tadı rahatsız ediyorsa bal veya yoğurtla karıştırın.

✅ Öğütülmüş halde sindirim sisteminin işini kolaylaştırır.

Kahve değirmeninde çekip cam kavanozda saklayın (ışık ve ısıdan koruyun) ama uzun süre beklemesi doğru değil. Yedikçe öğütmek en doğrusu. Günde 1-2 çay kaşığı yenebilir. 

⚠️ Bütün yutma sadece şu durumda işe yarar:

Yağ formunda (soğuk sıkım çörek otu yağı kapsülleri).

Haşlanmış halde (örneğin çorba içinde uzun süre pişirilirse kabuk yumuşar).

Çiğneme neden şart?

Timokinon emilimi: Çörek otunun ana aktif bileşeni olan timokinon, ancak tohumun fiziksel olarak parçalanmasıyla açığa çıkar. 2019’da Biomedicine & Pharmacotherapy dergisinde yayınlanan bir makale, çiğnenmemiş tohumlardaki timokinon emiliminin %70 daha düşük olduğunu belirtiyor.

Sonuç

Çiğnemek/öğütmek → Maksimum fayda.

Bütün yutmak → Neredeyse boşuna.

Alternatif: Eğer çiğneyemiyorsanız, soğuk sıkım çörek otu yağı (günde 1 çay kaşığı) kullanın.

Not: Mide hassasiyetiniz varsa, çiğ çörek otunu yoğurda karıştırarak yiyin. Asitli ortam, sindirimi kolaylaştırır.

Siz de yorumunuzu paylaşın: