HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
AŞI KONUSUNDA EN TEREDDÜTLÜ GRUP DOKTORASI OLANLAR
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Carnegie Mellon ve Pittsburgh Üniversiteleri tarafından yapılan araştırmada, bir dizi farklı demografik ayrıntıya göre 5 milyondan fazla anket cevabı analiz edildi ve “muhtemelen” veya “kesinlikle” aşı yaptırmayı seçmeyen insanlar “aşı tereddütlü ” olarak sınıflandırdı (1, 2).
Bazı açılardan bulgular tahmin edildiği gibi çıktı. Meselâ, makale, 2020 başkanlık seçimlerinde daha yüksek Trump desteğine sahip eyaletler ile Ocak 2021-Mayıs 2021 döneminde daha yüksek tereddüt arasında güçlü bir korelasyon olduğunu göstermektedir.
Bununla beraber daha da şaşırtıcı olan, aşı tereddüdünün eğitim seviyesine göre bozulmasıdır.
Tereddüt ve eğitim düzeyi arasındaki ilişkinin, en az ve en eğitimli olanlar arasında en yüksek tereddütle U şeklinde bir eğri izlediği tespit edildi.
“Yüksek lisans derecesine sahip insanlar en az tereddütlüydü” ve “en yüksek tereddüt doktora derecesine sahip olanlar arasındaydı”.
Dahası, makale 2021’in ilk beş ayında tereddütte en büyük düşüşün en az eğitimli olanlar yani lise veya daha az eğitime sahip olanlar arasında olduğunu ortaya koyuyordu.
Bu arada, tereddüt en eğitimli grupta sabit kaldı; Mayıs ayına kadar, doktora derecesine sahip olanlar en tereddütlü gruptu.
Yani sadece en eğitimli insanlar Kovid aşısı konusunda en şüpheci değil, aynı zamanda bu konudaki fikirlerini en az değiştirenler de onlardı.
Aşı konusunda tereddütlü katılımcıların neredeyse yarısı yan etkilerden korktuklarını ve Kovid-19 aşısına güvenmediklerini; üçte birinden fazlası hükümete güvenmediğini, aşıya ihtiyaç duymadığını ve güvenli olup olmadığını görmek için beklediğini bildirdi.
Sebepler, aşı amacının derecesi ve ırk/etnik kökene göre farklılık gösteriyordu.
Sağlık çalışanlarının durumu
Sağlık çalışanları arasında Kovid-19 aşı tereddüdüne ilişkin yayınlanmış delillerin dünya çapında kapsamlı bir değerlendirmesinin yapıldığı araştırmada sağlık çalışanlarında dünya çapında Kovid-19 aşılama tereddüdünün yaygınlığının % 4,3 ile% 72 arasında değiştiği (ortalama olarak %22.51) belirlendi (3).
USA’ da St. Elizabeth Community Hospital’ de 700 sağlık çalışanının yarısından azının aşı ilk sunulduğunda aşı yaptırmaya istekli oldukları tespit edilmişti.
Providence Holy Cross Medical Center’ da ise her beş doktor ve hemşireden birinin, Los Angeles’ ta da hastanede “ön cephede” çalışanların yüzde 20-40’ ı, Riverside County’ de sağlıkçıların yüzde 50’ si aşıyı reddetti.
Benzer bir çekimserlik USA’ da huzurevi çalışanlarında da vardı, bunların da yüzde 60’ ı aşı yaptırmak istemiyordu (4).
Memleketin durumu
Aile Hekimliği Çalışanları Sendikası (AHESEN) tarafından gerçekleştirilen araştırma ile aşı tereddüdü veya reddi konusunda önemli sonuçlar ortaya kondu (5).
Buna göre araştırmaya katılanların yüzde 64,1’inin aşı konusunda endişeli olduğu, yüzde 72,1’inin ise aşılar hakkında aldığı bilgilere güvenmediği belirlendi.
Aşıya yaklaşım konusunda kararsız ve güvensiz olanların oranı yüksek olmasına karşılık, çalışamaya katılanların yüzde 49,5’i Kovid-19 aşısını yaptıracağını bildirdi.
Muharrem Sarıkaya’ nın “Aşıya en çok karşı çıkanlar: çok okumuş ve çokbilmişler” başlıklı yazısı ile haberdar olduğum Sağlık ve Sosyal Yardım Vakfı tarafından yapılan “Çocuk aşılarında artan kararsızlık: Nedenleri farklı aktörlerin deneyiminden anlamak” isimli çalışmayı çok önemli buluyorum (6).
Bununla alâkalı görüşlerimi “Aşı karşıtlığının esas sebebi hiçbir şeye güvenmemek” başlıklı makalemde okuyabilirsiniz (7).
“Aşılanmamışları homojen bir grup olarak görmeyi bırakmamız ve bunun yerine onları bireysel insanlar olarak anlamamız gerekir; aşısız insanları suçlamayı bırakmalı ve korumaya başlamalıyız” diyen Dr. Abraar Karan’ ı da çok haklı buluyorum (8, 9).
Gelelim neticeye
Aşı tereddüdünün birbirinden çok farklı sebepleri olabileceğini, tüm mütereddidleri aynı kaba koymanın doğru olmadığını, tereddüdleri gidermek için bu kişilerin endişelerini anlamaya ve gidermeye çalışmanın gerekli olduğunu düşünüyorum.
En küçük bir tereddüdüm yok: Aşı tereddüdü olanların tehdit, kısıtlama, aşağılama, hakaret gibi yöntemlerle yola getirilmeye çalışılması aşı tereddüdünü büsbütün artıracaktır.
Kaynaklar:
1. https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.07.20.21260795v1.full.pdf
2. https://unherd.com/thepost/the-most-vaccine-hesitant-education-group-of-all-phds/
3. https://link.springer.com/article/10.1007/s10900-021-00984-3
***
EK 1 (14.8.2021): OSMAN AYDINER “Aşı karşıtı değilim; Faz 3 aşaması tamamlanmayan, ruhsatı olmayan, yan etkileri bildirilmeyen, içeriği bağımsız ve tarafsız uzmanlarca raporlanmayan, farklı bilim adamlarınca karşılıklı değerlendirilmeyen “Deney aşamasındaki Sıvının” “zorlamayla” insana aktarılmasına karşıyım…“
“Çocuğumun sınıfındaki tüm veliler aşağıda belirtilen ve belirtilmeyen tüm bulaşıcı hastalıklardan negatif olduklarını ispat etsinler, tek bulaşıcı hastalık uydurulmuş covid değil, değil mi?”
“#Aşı yla hangi #grip bitti??? Neden 2 sene öncesine kadar her sene grip aşısı geliyordu?”
Kaynak: https://twitter.com/osmanaydiner/status/1420570456558641159?s=20
***
EK 2 (16.8.2021): SEVDA TÜRKÜSEV “Aşı olmayanların üzerine bu kadar gidilmeseydi en az yarısı çoktan aşı olmuştu. Bazı vekillere konuşma yasağı getirilmeli! Onca emek bu tiplerin egosu i.” Kaynak: https://twitter.com/sevdaturkusev/status/1427124294677671937?s=20
***
EK 3 (17.9.201): KAAN YILANCIOĞLU “Aşı kaygıları verilerin açık bir şekilde paylaşılmaması, sürekli değişen uygulamalar, aşılardan beklentilerin tam olarak karşılanmaması, zorunlu aşılamalar, #coronavirus salgın sürecinin şeffaf anlatılmaması nedeniyle artıyor. Tamamına olmasa da hak verdiğim kısımlar var…” Kaynak: https://twitter.com/drkaanyl/status/1438417490720210944?s=20
***
EK 4 (23.9.2021): Philadelphia’da sağlık çalışanlarının aşı tereddüdünü ölçmeye yönelik anket araştırması yapıldı. Araştırma sonuçlarına göre sağlık çalışanların yüzde 32’si aşı tereddüdü yaşarken hemşireler hekimlere oranla daha fazla kararsızlık yaşıyor.
“Infection Control & Hospital Epidemiology’ tarafından Philadelphia’daki sağlık çalışanlarının aşı tereddüdünü ölçmeye yönelik anket düzenlendi.
Anket sonuçlarının yayınlandığı araştırmaya göre, sağlık çalışanlarının yüzde 68’inin Covid-19’a aşısı olmayı düşündüğü ortaya çıktı. Aşı tereddüdünün ise hemşireler ve kadınlarda daha fazla olduğu görüldü.
Ankete 5929 sağlık çalışanı katıldı
5929 kişi ile yapılan ankete katılan sağlık çalışanlarından yüzde 49,5’i hemşire, yüzde 38’i doktor, yüzde 9.8’i pratisyen hemşire ve yüzde 2,7’si doktor asistanıydı.
Araştırma sonuçlarına göre;
- Sağlık çalışanlarının yüzde 67.8’inin Covid-19 aşısı yaptırmayı düşündüğü ortaya çıktı.
- Hemşirelerden yüzde 47.3’ü aşı konusunda tereddüt yaşarken hekimlerin yüzde 13.1’i bu durumu yaşadığını bildirdi.
- Kadınların yüzde 53.2’si aşı konusunda kararsızlık yaşarken erkeklerde ise bu oran yüzde 22.3 olarak tespit edildi.
- Aşı tereddüdünün başlıca nedeni aşıların yeni olması ve aşılar hakkında yeterli bilgi bulunmamasıydı. Aşılamayı geciktirenlerin yüzde 31.3’ü, yüzde 85 oranında yan etkilere işaret ederken, kadınların yüzde 4’ü hamilelik üzerinde bilinmeyen etkilerden endişe duyduklarını ifade etti.
Aşıda tereddüdün bazı kişilerde daha fazla olduğu gözlemlendi.
- 40 yaşından küçük olanlarda,
- Öğrenim durumu lisans derecesinin altında olanlarda,
- Kırsal alanda yaşayanlarda, (kentsel alanlarda yaşayanlara göre)
- Sağlık durumu iyi olanlarda, (sağlık durumu daha kötü olanlara kıyasla) daha fazla aşı kararsızlığı bulunduğu ortaya çıktı.
Araştırmacılar anketin aşılar onaylanmadan önce yapıldığını, sonuçların aşının onay alması ile değişiklik göstermiş olabileceğini belirtti.
***
EK 5 (26.9.2021): YALÇIN ZABUN “Aşıya tereddütle yaklaşanlardan sadece saçma iddiada bulunanların argümanlarını özellikle seçerek taraflı yayın yapan ve aşıyı eleştirmeye kalkan herkesi itibarsızlaştırmaya çalışıp bilim karşıtıymış gibi göstermeye çalışan oluşum.” Kaynak: https://twitter.com/zabuny/status/1441869072275181569?s=20
***
Bizin zerre kadar terettütümüz yok. Bu deney sıvısını olmayacağız. Duyun.
Bakın aslında doğru dürüst davransalardı kimsede aşı tereddüdü falan olmazdı. Birileri, insanları tehdit ederek, hakaret ederek, aşağılayarak, vatan haini ilan ederek, köpeklere benzeterek zorla insanları tereddüde düşürdü. Daha doğrusu tereddüdlerini giderdiler. İnsanlar uyandı.
Benim görüşüm şu ki aklı başında olan herkes bu aşılardan şüphe ediyor. Madem müthiş bir pandemi var, abartmaya, hakarete, yalana dolana ne lüzum var.