Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

Obeziteden diyabete, kanserlerden damar sertliğine (kalp krizi, felç), depresyondan bunamaya kadar tüm mikropsuz enflamatuar hastalıkların altında hayat tarzındaki yanlışlar yatıyor.

Bunun başta gelen unsuru da beslenme hatalarıdır.

İşlenmiş/aşırı işlenmiş gıdalardan zengin Batı Diyeti de bu hataların ne mühimidir.

***

Çağla Üren‘ in derlemesi:

ABD’deki Marshall Üniversitesi’nden bilim insanlarının yeni araştırması, yağ hücrelerinin bilişsel gerileme ve nörodejenerasyon (beyindeki nöronların işlev kaybı) üzerindeki rolünü gözler önüne serdi.

Hakemli bilimsel dergi iScience‘ta yayımlanan ve fareler üzerinde yapılan araştırma, yağ hücrelerinin beyin fonksiyonuna verilen sistemik yanıtı etkilediğini ve hafızayla bilişte bozulmaya neden olduğunu ortaya koydu.

Araştırmacılara göre bulgular Batı diyetinin klinik nörodejenerasyon ve bunamaya katkıda bulunabileceğini düşündürüyor.

Araştırmacılar, beyinde Na,K-ATPaz oksidan amplifikasyon döngüsü adı verilen bir sürece odaklandı.

Bu döngü, hipokampusun yanı sıra yağ hücrelerindeki önemli protein belirteçlerinin gen ifadelerini etkiliyordu. Bu yolla beyin fonksiyonlarını kötüleştirip nörodejenerasyona yol açabiliyordu.

Makalenin yazarları, söz konusu döngünün beslenme düzeniyle, özellikle de Batı tipi beslenmeyle uyarıldığını tespit etti. Batı tipi beslenme bol kalorili, bol proteinli, bol yağlı, lifli gıdalar açısından fakir, kızartılmış gıdalar yönünden zengin bir beslenme şekli olarak biliniyor.

Araştırmacılar, Na, K-ATPaz enzimine ters etki yapmak (tıp dilinde bu enzimi antagonize etmek) için yağ hücrelerinin hedefleyerek beyindeki durumu iyileştirebileceklerini tespit etti.

Buna yönelik stratejiler, nörodejenerasyonun tedavisinde veya önlenmesinde kullanılabilir.

Marshall Üniversitesi’nden tıp profesörü ve araştırmanın yazarlarından Joseph I. Shapiro şöyle konuştu:

Adipositlerde Na, K-ATPaz sinyalinin beynin belirli bölgelerinde, özellikle de hafıza ve bilişsel işlev için kritik olan hipokampustaki değişiklikleri etkilemede merkezi bir rol oynadığını göstermeyi amaçladık.

Genetiğiyle oynanmış fare modelinde bu enzimin sinyalinin durdurulması için NaKtide adı verilen bir aminoasit kullanıldı. Genetik düzenleme NaKtide peptidinin yağ hücrelerinde serbest bırakılmasını sağlıyordu.

Araştırmacılar bunu yaparak, beynin hafıza ve bilişsel işlevlerle ilişkili kısmı olan hipokampusun fonksiyonlarını iyileştirebildiklerini tespit etti.

Araştırma aslında 2013 ve 2020 arasında Marshall Disiplinlerarası Araştırma Enstitüsü’nü yöneten, merhum bilim insanı Zijian Şi’nin çalışmalarını baz alıyor.

Bu bulguların insanlarda doğrulanıp doğrulanamayacağını ise ileri araştırmalar ortaya koyacak.

Kaynak: Bilim insanları bunama ve beslenme arasında yeni bir ilişki keşfetti | Independent Türkçe (indyturk.com)

***

EK 1 (19.6.2022): Zona geçirenlerde bunama riski daha düşük bulundu. Daha önce zonanın bunma riskini artırdığı bildirilmiş ve bu durum nöro-enflamasyon, beyin damar hasarı ve doğrudan sinir hücreleri zararı ile açıklanıyordu.

Kaynak: https://n.neurology.org/content/early/2022/06/08/WNL.0000000000200709

***

EK 2 (30.10.2022): Beslenmeyle bunama arasında bir münasebet bulunamamış. Be hey, münasebetsizler, sizin bir fırın ekmek yemeniz lazım ki adam gibi bir araştırma yapabilesiniz.

Kaynak: https://n.neurology.org/content/early/2022/10/12/WNL.0000000000201336

***

EK 3 (4.12.2022): Akdeniz Diyeti de dahil hiçbir besleme modelinin bunama riskini azaltmadığı tespit edildi. “Bunamayalım” diye kendini kasan bunama namzetlerine tavsiyem: Tüm diyetleri unutun.

Kaynak: https://medscape.com/viewarticle/982564

***

EK 4 (1.4.2023): Yaygın kullanılan aşılar (grip, zatürre, zona, tetanos, difteri ve boğmaca) hiç aşı olmamaya kıyasla demans riskini artırıyor.

Kaynak: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36542511/

Makale:  Common vaccines and the risk of incident dementia: a population-based cohort study

***

EK 5 (4.11.2023): Atriyal fibrilasyon (AF), hafif bilişsel bozukluk riskinde %45 artışa sebep oluyor. Bu bulgular, çoklu komorbidite ve kardiyovasküler risk faktörlerinin AF hastalarında bilişsel bozukluk gelişimi ve demansa ilerleme ile ilişkisini gösteriyor.

Kaynak: https://www.jacc.org/doi/10.1016/j.jacadv.2023.100655

Makale: Cognitive Impairment and Dementia in Atrial Fibrillation: A Population Study of 4.3 Million Individuals

***

EK 6 (26.7.2024): En düşük bunama riski yüksek serum lutein + zeaksantin ve beta-kriptoksantin seviyelerine sahip olanlardır.

Sakın bunların hapını almaya kalkmayın.

Lutein ve zeaksantin lahana, ıspanak, brokoli ve bezelye gibi yeşil yapraklı sebzelerde bulunur.

Beta-kriptoksantin portakal, papaya, mandalina ve hurma gibi meyvelerde bulunur.

Bu antioksidanlar, beyni hücre hasarına sebep olabilecek oksidatif stresten korumaya yardımcı olurlar.

Kaynak: https://n.neurology.org/content/early/2022/05/04/WNL.0000000000200289

Makale adı: Association of Serum Antioxidant Vitamins and Carotenoids With Incident Alzheimer Disease and All-Cause Dementia Among US Adults

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: