Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Vitamin, mineral, aminoasit, enzim, yağ asitleri ve çeşitli bitkisel ürünler gibi besin desteklerinden medet umanların sayısı her sene katlanarak artıyor.

FDA bile bu ürünlerin herhangi bir hastalığı tedavi etmek, önlemek gibi ispatlanmış etkinliklerinin olmadığı uyarısını yapmasına rağmen bu ürünlere talebin yükseldiği bildiriliyor.

Council for Responsible Nutrition’ a göre USA’ da 2016’ da 170 milyon Amerika’ lı besin desteği kullandı.

Bunların gebelikte folik asit alınması gibi gerçekten faydalı olabilecekleri durumlar dışında hiçbir ispatlanmış etkinliklerinin olmaması bir tarafa çok ciddi sağlık riskleri de var.

Besin destekleri masum değil

Besin desteklerinin faydalı değillerse bile zararları olmadığı sanılır ama durum hiç de öyle değildir.

New England Journal’ de yayınlanan yeni bir araştırma USA’ da her sene 23 bin kişinin besin destekleri yüzünden acile başvurmak zorunda kaldıklarını ve bunların 2.154’ünün hastaneye yatırılmalarının icap ettiğini gösteriyor (1).

American Association of Poison Control Centers de vitamin ve besin desteklerinin zehirlenme merkezlerine yapılan başvuruların ilk 25 sebebi içinde yer aldığı, American Cancer Society de bunların özellikle kanser için kemoterapi ve ışın tedavisi gören hastalar için çok riskli oldukları uyarısını yapıyor.

Consumer Reports da yeşil çay ekstresi, kafein tozu, akonit gibi desteklerden kesinlikle kaçınılmasını istiyor.

Besin desteği üreticilerine cezalar geliyor

2015’ de Adalet Bakanlığı 18 eyalette 100 besin desteği şirketine ürünlerdeki hatalı etiket bilgileri, ilaç bulunması, etikette olmayan bileşiklerin kullanılması gibi gerekçelerle cezai kovuşturma açtı.

Besin desteklerinin en meşhur üreticisi olan GNC şirketi FDA tarafından yapılan bir incelemeden sonra pazarlama uygulamalarını değiştirmek ve ürünlerindeki bileşiklerin kalitesini artırmak üzere 2.25 milyon ceza ödemeyi kabul etti.

Gel gelelim USA’ da piyasada 85 binden fazla besin desteği var ve FDA’ da bunlarla ilgili çalışan sayısı ise sadece 25.

Besin destekleri için ilaçlarda olduğu gibi etkili ve emniyetli olduklarını ispatlayan araştırmaların olması gerekmiyor.

Besin destekleri pazarı USA’ da geçen sene 27.6 milyar dolara ulaştı ve bu küresel pazarın 2024’ de 10 misli artarak 278 milyar doları bulması bekleniyor (2)

Gelelim neticeye

Türkiye de besin destekleri mevzuunda Amerika olma yolunda hızla ilerliyor.

Bizde de bu ürünleri bilinçsizce tavsiye eden veya bunlardan ticari kazanç sağlayan medyatik doktorlar ve doktor görünümlü şarlatanlar var.

Özellikle çocuk ve gebe kadınlar ile ilaç kullananların bu ürünleri bilinçsizce almamaları konusunda halkın kamu spotları ve benzeri uygulamalarla uyarılması şart.

Bu iş, benim ve benim gibilerin “Bu, etkinlikleri ispatlanmamış, üstelik ciddi riskleri de olan ürünleri çöpe atın” uyarılarıyla halledilecek bir mesele değil.

Sağlık Bakanlığı’ nın halkın göz göre göre soyulmasına ve zarar görmesine yol açan besin destekleriyle daha yakından ilgilenmesi ve ciddi yaptırımlar getirmesi gerekiyor.

Kaynak:

1. https://www.usnews.com/opinion/policy-dose/articles/2017-04-17/be-wary-of-dietary-supplements

2. http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMsa1504267

Siz de yorumunuzu paylaşın: