Amerika bugünlerde elektronik sigaraların sebep olduğu ağır akciğer hastalığı ve buna bağlı ölümlerle yatıp kalkıyor, elektronik sigaraların yasaklanması için adımlar atılıyor.
Başkan Trump da onca işinin arasında bu konuyla yakından ilgileniyor.
Mart ayından bu yana bu hastalığa yakalananların sayısı bini aşarken ölenlerin sayısı ise 26 oldu.
Elektronik sigara aslında sigarayı bırakmak isteyen, ama sigara içmediklerinde ‘nikotin yoksunluğu belirtileri’ gösterenlere yardımcı olmak için çıkarılmış olsa da kullanımı kısa zamanda bilhassa hiç sigara içmeyen gençler arasında hızla yaygınlaştı ve adeta bir salgına dönüştü.
İstatistikler, elektronik sigara tüketiminin son beş senede ortaokul ve lise öğrencileri içinde üç misli, 18-24 yaş arasındakiler içinde ise 2 misli arttığını gösteriyor; her beş liseliden birinin elektronik sigara içtiği hesaplanıyor.
Elektronik sigara satışı yasak olmakla beraber bizde de bunu kullanan çok sayıda insan var ve bu önemli tehlikeye karşı ciddi tedbirlerin alınması şart.
Elektronik sigaraya bağlı akciğer hasarı ve ölümler
Elektronik sigaranın sebep olduğu akciğer hasarı ve akciğer yetersizliğine “vaping associated lung injury (kısaca VALI)” adı veriliyor.
İngilizcede sigara içme için “smoking” elektronik sigara içme için de “vaping” tabirlerinin kullanıldığını bu vesile ile hatırlatırım.
Hastalık giderek ilerleyen öksürük, nefes alma güçlüğü, nefes darlığı ve/veya göğüs ağrısı gibi şikâyetlerle ağır bir solunum yolları enfeksiyonu şeklinde başlıyor; bazılarında bulantı, ishal ve halsizlik de görülebiliyor.
Astım veya KOAH tedavisinde kullanılan standart antibiyotik, oksijen ve nefes açıcı tedaviye cevap vermeyen hastaların bazılarında kortizon işe yaramakla beraber bazılarında mekanik solunum uygulanması gerekebiliyor.
Elektronik sigaraya bağlı akciğer hasarı adı verilen klinik tablonun kesin sebebi bilinmiyor; şüphelenilen bazı kimyasallar var.
Elektronik sigaralarda tütün sigaralarından farklı olarak çeşitli aldehit ve alkollerden oluşan “aroma” veren kimyasalların ısıtılması ve buharlaşması için solventler kullanılıyor.
Esrar yağları ve konsantreleri de elektronik sigaralara giderek yaygın olarak ilave ediliyor.
Elektronik sigaralarda esrar kullananlara ait örneklerin neredeyse tamamında çok yüksek miktarda “vitamin E asetat” bulunması dikkatleri bu madde üzerine çekti.
Besin desteği olarak ve kişisel bakım ürünlerinde kullanılan vitamin E asetatın solunum yoluyla alındığında zararlı olabileceği düşünülüyor.
İncelenen maddeler arasında başta nikotin, THC (esrarda bulunan psikoaktif kimyasal), pestisitler, opioitler, solventler, aroma vericiler var.
Elektronik sigarada da kanserojenler var
Elektronik sigaraların ikinci el dumanında normal sigaralardakinin 10 misli az organik karsinojenler olmasına karşılık, normal sigaralarda bulunmayan toksik krom elementi ve normal sigaralardakinin 4 misli fazla nikel olduğu gösterildi.
Lawrence Berkeley National Laboratory tarafından yapılan bir araştırmada elektronik sigara dumanında daha önce tespit edilen 29 kimyasal yanında kanserojen olan ve göz, deri ve solunum yollarını tahriş eden propilen glikol ve gliserin bulunduğu gösterildi.
Bu kimyasal maddeler suni duman oluşumu için kullanılıyor.
Environmental Science and Technology’de yayınlanan bir çalışmada da elektronik sigaranın ısınmasıyla bu kimyasalların akrolein ve formaldehit gibi toksik kimyasallar salgıladıkları ortaya kondu.
Elektronik sigaranın diğer zararları
Elektronik sigara içenlerde aldehit-detoksifikasyonu ve oksidatif stresle ilgili proteinlerde, sigara içmeyenlere oranla daha fazla artış tespit edildi.
Elastaz ve matriks-metaloproteinaz gibi KOAH ile ilişkisi bilinen solunum yolları savunmasında rolü olan proteinlerinde de artış olduğu görüldü.
Bir başka araştırmada elektronik sigara dumanının, solunum yolları hücrelerinde PAFR seviyesini artırarak bakterilerin solunum yolları hücrelerine bağlanmasını kolaylaştırabileceği ve böylece zatürre riskini artırabileceği ortaya kondu.
Elektronik sigaralardaki aromaların laboratuvar ortamında büyütülen kan damarı hücrelerinde hasara yol açtıkları, tarçın ve mentolün özellikle zararlı olduğu gösterildi.
Damarların iç yüzeyini döşeyen ve endotel adı verilen hücrelerin bu tür tatlandırıcılara maruz bırakıldıklarında canlılıklarının azaldığı; DNA hasarı ve hücre ölümünde rolü olduğu bilinen moleküllerin arttığı; bu hücrelerin yeni damar oluşumu ve yara iyileşmesindeki etkilerinin ise azaldığı bildirildi.
New England Journal‘de yayınlanan makalede de elektronik sigaraların, “geçiş maddesi” gibi etki ederek kokain ve esrar gibi maddelere bağımlılık eşiğini düşürebileceği ortaya kondu.
Gelelim neticeye
Atalarımız sigara için boşuna “Dumanını yel alır, parasını el alır, derdi sana kalır” dememişler.
Ben de diyorum ki;
Tütün sigarasına da, elektronik sigaraya da, sigara böreğine de, her türlü sigaraya hayır!
***
EK 1 (30.11.2022): Elektronik sigaralar dişleri çürütüyormuş.
Kaynak: https://jada.ada.org/article/S0002-8177(22)00577-3/fulltext
***
EK 2 (24.11.2024): Elektronik sigara kullananlarda üveit (bir tür göz iltihabı) gelişme riski 2 kat yüksek bulundu. Bu artan risk tüm yaş gruplarında ve hem erkekler hem de kadınlar için geçerliydi. Üveit, körlüğe kadar gidebilir.
Makale: Risk of uveitis among E-Cigarette Users: a multi-institutional TriNetX study
Kaynak: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0161642024007036
***
sigaramın dumanı da dumanııı
yoktur aman yarin imanıııı
birçok ülkede lüks döşenmiş dükkanlarda satılıyor ve kullananların sayısı hızla artıyor zaten normal sigara üreticilerinin hepsinin e-sigara üreten şirketleri de var veya gizliden ortaklıkları
Amerika veya dünyanın diğer ülkelerinde görülen hastalık ve ölümler tamamen Thc kullanımı ile ilgili. Bunun dışında bir ölüm veya hastalık vakası yok. Elektronik sigara kullanmak sigarayı bırakmak ile ilgili. Zararları tabiki var. Ama bueada mevzubahis olan, sigara ile karşılaştırıldığında ki durum. Azımsanmayacak kadar fark var aralarında. Zaten tamamen zararsız diyen de yok. Ama toplımlarda sigara iç daha iyi algısı yaratılmaya çalışılıyor ki bu çok tehlikeli. Dünyada bilindiği üzere ilaç ve sigara üreticileri devletler üzeri güce sahip ve bu konudada gerekli çalışmaları yapıyorlar sizleri de kullanarak. Tekrar ediyorum. Elektronik sigara tamamen zararsız değil. Ama sigaraya oranla kat ve kat daha az zararlı. Burada gerçekten bilimsel bir çalışma yapılacaksa karşılaştırmalı yapılır. Bu şekilde değil.